Η Κανούρι είναι διαλεκτικό συνεχές που ομιλείται από περίπου τέσσερα εκατομμύρια ανθρώπους, σύμφωνα με δεδομένα του 1987, στη Νιγηρία, τον Νίγηρα, το Τσαντ και το Καμερούν, καθώς και μικρές μειονότητες στη νότια Λιβύη και από ομογενείς στο Σουδάν.
Στην αρχή του 21ου αιώνα, οι δύο κύριες διάλεκτοι, οι Μάνγκα Κανούρι και Γιέρουα Κανούρι (επίσης ονομάζεται ως Μπεριμπέρι, το οποίο θεωρείται ως υποτιμητικό από τους ομιλητές της) ομιλούνται από 5.700.000 άτομα στην Κεντρική Αφρική. Ανήκει στην υποσυνομοταξία της Δυτικής Σαχάρας των Νειλοσαχάριων γλωσσών. Η Κανούρι είναι η γλώσσα που συνδέονται με τις αυτοκρατορίες Κανέμ και Μπόρνου που κυριάρχησαν την περιοχή της Λίμνης Τσαντ για χιλιάδες χρόνια.
Γλώσσα Κανούρι | |
---|---|
kanuri | |
Περιοχή | Λίμνη Τσαντ |
Φυσικοί ομιλητές | 4.1 εκατομμύρια-10.5 εκατομμύρια (πραγματικό σύνολο 4.122.500) |
Σύστημα γραφής | αραβικό αλφάβητο και λατινική γραφή |
ISO 639-1 | kr |
ISO 639-2 | kau |
ISO 639-3 | kau |
Linguasphere | 02-AAA-a (+Κανέμπου 02-AAA-b) |
Glottolog | kanu1279 |
Η βασική σειρά των λέξεων των προτάσεων της Κανούρι είναι υποκείμενο–αντικείμενο–ρήμα. Είναι τυπολογικά ασυνήθιστο ότι έχει ταυτόχρονα προθέσεις και μεταονομαστικούς τροποποιητές – για παράδειγμα, η φράση "το δοχείο της Μπίντου" θα μπορούσε να εκφραστεί ως nje Bintu-be, ενώ κατά λέξη μεταφράζεται στα ελληνικά ως "δοχείο Μπίντου-της".
Η Κανούρι έχει τρεις τόνους: τον υψηλό, των χαμηλό και των πεφτόμενο. Έχει εκτεταμένο σύστημα συμφωνικής διάσπασης, για παράδειγμα, sa- "αυτοί" + -buma "έχουν φάει" → za-wuna "αυτοί έχουν φάει".
Αν και παραδοσιακά είναι η τοπική λίνγκουα φράνκα, η χρήση της έχει μειωθεί κατά τις τελευταίες δεκαετίες. Οι περισσότεροι ομιλητές ως πρώτη γλώσσα ομιλούν τα Χάουσα ή τα αραβικά ως δεύτερη γλώσσα.
Η Κανούρι ομιλείται κυρίως στις πεδινές περιοχές της Λεκάνης του Τσαντ, με ομιλητές στο Καμερούν, το Τσαντ, τον Νίγηρα, τη Νιγηρία και το Σουδάν.
Ο Εθνολόγος χωρίζει τα Κανούρι στις ακόλουθες γλώσσες, ενώ πολλοί γλωσσολόγοι (π.χ. Σάιφερ 1998) τις θεωρούν ως διαλέκτους μιας ενιαίας γλώσσας. Οι τρεις πρώτες ομιλούνται από εθνοτικούς Κανούρι και τις θεωρούν ως διαλέκτους της γλώσσας τους.
Η Κανούρι έχει γραφτεί χρησιμοποιώντας την αραβική γραφή Ατζάμι, κυρίως σε θρησκευτικές ή αυλικά πλαίσια, τουλάχιστον για τετρακόσια χρόνια. Πιο πρόσφατα, η γλώσσα γράφεται επίσης μερικές φορές χρησιμοποιώντας ένα τροποποιημένο λατινικό αλφάβητο.
Μια τυποποιημένη εκλατινοποιημένη ορθογραφία (γνωστό ως Πρότυπη Ορθογραφία των Κανούρι στη Νιγηρία) αναπτύχθηκε από την Ερευνητική Μονάδα των Κανούρι και το Συμβούλιο της Γλώσσας Κανούρι. Η επεξεργασία του, με βάση τη διάλεκτο του Μαϊντουγκούρι, πραγματοποιήθηκε από την Επιτροπή Ορθογραφίας του Συμβουλίου της Γλώσσας Κανούρι, υπό την Προεδρία του Αμπά Σαντίκ, Βεζίρη του Μπόρνο. Το αλφάβητο εγκρίθηκε επίσημα από το Συμβούλιο της Γλώσσας Κανούρι στο Μαϊντουγκούρι της Νιγηρίας το 1975.
Τα γράμματα που χρησιμοποιούνται στο αλφάβνητο της γλώσσας είναι τα ακόλουθα: a b c d e ǝ f g h i j k l m n ny o p r ɍ s sh t u w y z.
Πρόσωπο | Ενικός | Πληθυντικός | |
---|---|---|---|
Πρώτο πρόσωπο | wú, ú | àndí | |
Δεύτερο πρόσωπο | ní | nàndí, nàyí | |
Τρίτο πρόσωπο | tí | tàndí, tàyí |
This article uses material from the Wikipedia Ελληνικά article Γλώσσα Κανούρι, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Το περιεχόμενο είναι διαθέσιμο υπό CC BY-SA 4.0 εκτός αν αναφέρεται διαφορετικά. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Ελληνικά (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.