Ανθρώπινο Πέος

Στον άνθρωπο και στα άλλα θηλαστικά αποτελεί ταυτόχρονα τμήμα της αποχετευτικής μοίρας του ουροποιητικού συστήματος και της εκφορητικής μοίρας του αναπαραγωγικού συστήματος. Η κύρια λειτουργία του πέους είναι η εναπόθεση του γενετικού υλικού στον κόλπο της γυναίκας και η απομάκρυνση των ούρων από το σώμα.

Η ελεύθερη μοίρα του πέους αποτελείται από τα δύο σηραγγώδη σώματα και το σπογγώδες σώμα της ουρήθρας. Τα εξωτερικά περιβλήματα του πέους είναι η πόσθη, η οποία περιβάλλει τον κορμό, και η ακροποσθία, η οποία καλύπτει την κεφαλή του πέους.

Το πέος μαζί με το όσχεο που περιβάλλει τους όρχεις αποτελούν τα κύρια εξωτερικά όργανα του ανδρικού αναπαραγωγικού συστήματος.

Τμήματα

 

Το ανθρώπινο πέος από περιγραφική άποψη διακρίνεται σε δύο μοίρες, την περινεϊκή και την ελεύθερη.

• Η περινεϊκή μοίρα (ρίζα του πέους) είναι το τμήμα του πέους που δεν είναι εμφανές και καταλήγει στον βολβό. Βρίσκεται ακριβώς κάτω από την ηβική σύμφυση και είναι καλυμμένη από τα ανατομικά μόρια του περινέου.

• Η ελεύθερη μοίρα (κορμός του πέους) αποτελεί το τμήμα που ξεπροβάλλει μπροστά από την ηβική χώρα και αποτελείται από δύο επιφάνειες: την ραχιαία (άνω) και την κοιλιακή ή ουρηθρική (κάτω). Χωρίζεται σε δύο τμήματα, το κυρίως σώμα και την βάλανο, από ένα σαφές όριο που καλείται αυχένας του πέους.

Δομή

 

Η ελεύθερη μοίρα αποτελείται από τα δύο σηραγγώδη σώματα, το σπογγώδες σώμα της ουρήθρας, το σώμα της βαλάνου και τα περιβλήματα του πέους.

Τα δύο σηραγγώδη σώματα, αντίστοιχα προς την ρίζα σχηματίζουν τα σκέλη του πέους, τα οποία είναι στέρεα προσκολλημένα με το ηβικό οστούν. Αντίστοιχα προς τον κορμό, τα δύο σώματα συνενώνονται και σχηματίζουν έναν ενιαίο αποπεπλατυσμένο κύλινδρο, η κορυφή του οποίου καταλήγει στη βάση της βαλάνου. Από ιστολογική άποψη, τα σηραγγώδη σώματα συνίστανται από δοκίδες ινώδους συνδετικού ιστού, μεταξύ των οποίων υπάρχουν χώροι για την υποδοχή του αίματος όταν το πέος είναι σε στύση, παραπέμποντας στην λειτουργία ενός σφουγγαριού.

Το σπογγώδες σώμα της ουρήθρας εμφανίζει μια διευρυμένη περιοχή στην ρίζα του πέους που ονομάζεται βολβός, ενώ στον κορμό πορεύεται κάτω από τα δύο σηραγγώδη σώματα, μέχρι να καταλήξει στο σώμα της βαλάνου. Το σπογγώδες σώμα διελαύνεται στο κέντρο του από την ουρήθρα. Κατά τη στύση παραμένει εύκαμπτο, ώστε να αποτρέπεται η συμπίεση της ουρήθρας από τα σηραγγώδη σώματα και να διατηρείται ευρύχωρη για την έξοδο του σπέρματος. Στην κορυφή του πέους εμφανίζεται ένα στρογγυλεμένο σώμα που ονομάζεται βάλανος ή κεφαλή του πέους. Η βάλανος επενδύεται εξωτερικά από βλεννογόνο μεμβράνη. Στην βάση της σχηματίζεται ένα ελαφρώς διογκωμένο χείλος που ονομάζεται στεφάνη και στην κορυφή της βρίσκεται το στόμιο της ουρήθρας. Κατά τη στύση, όταν το πέος γίνεται σκληρό και άκαμπτο, το σώμα της βαλάνου είναι μαλακότερο για να απορροφά τις πιέσεις κατά τη συνουσία.

Τα περιβλήματα του πέους είναι η πόσθη (εξωτερικά) και η περιτονία (εσωτερικά). Η πόσθη αποτελεί το δέρμα που καλύπτει την ελεύθερη μοίρα και εμφανίζει στην κάτω επιφάνεια την ραφή του πέους. Το τμήμα της πόσθης που καλύπτει τη βάλανο ονομάζεται ακροποσθία. Η συγκεκριμένη δομή προστατεύει την βάλανο από τριβές, ενώ από την εφηβεία και έπειτα είναι αρκετά χαλαρή επιτρέποντας την εύκολη αποκάλυψή της όταν χρειάζεται. Ο χαλινός του πέους είναι μια δερματική πτυχή, η οποία βρίσκεται στην κάτω επιφάνεια της βαλάνου και την συνδέει με την ακροποσθία και το σώμα του πέους. Ο χαλινός έχει ελαστικότητα και βοηθά στην ανάσυρση της ακροποσθίας, ώστε να αποκαλύπτεται η βάλανος και στην αυτόματη επαναφορά του δέρματος μετά την στύση. Η περιτονία αποτελεί ένα πέταλο ινώδους συνδετικού ιστού που περιβάλλει τα σηραγγώδη σώματα κάτω από το δέρμα της πόσθης.

Οι μύες του περινέου που σχετίζονται με τη λειτουργία του πέους είναι ο βολβοσηραγγώδης και οι ισχιοσηραγγώδεις μύες. Ο βολβοσηραγγώδης μυς περιβάλλει τον βολβό του σηραγγώδους σώματος της ουρήθρας και συμβάλλει στην ανόρθωση και τις συσπάσεις του πέους. Οι ισχιοσηραγγώδεις μύες πορεύονται κάτω από κάθε σκέλος του πέους.

Στύση

 

Στύση ονομάζεται το φαινόμενο, κατά το οποίο το πέος γίνεται παχύτερο, επιμηκέστερο και θερμότερο. Η διαδικασία της στύσης περιλαμβάνει πλήρωση των σηραγγωδών σωμάτων με αίμα από τις αρτηρίες του πέους και παρεμπόδιση της παροχέτευσής του από τις φλέβες. Η παρεμπόδιση της παροχέτευσης του αίματος οφείλεται στην απόφραξη των φλεβών λόγω της πίεσης πάνω στην περιτονία και στην σύσπαση του βολβοσηραγγώδους και των ισχιοσηραγγωδών μυών.

Η στύση είναι ακούσιο αντανακλαστικό φαινόμενο και προκαλείται από αισθητικά η φαντασιακά ερεθίσματα (οπτικές, ακουστικές ή φαντασιακές ερωτικές παραστάσεις) ή από ερεθίσματα που προέρχονται από τη βάλανο (προστριβή του πέους). Τα ερεθίσματα αυτά αναλύονται στον φλοιό του εγκεφάλου και διεγείρουν το βασικό γενετησιακό κέντρο (μεταιχμιακό σύστημα) που βρίσκεται στον υποθάλαμο. Το κέντρο αυτό αλληλεπιδρά με το κέντρο της στύσης, που βρίσκεται στην ιερή μοίρα του νωτιαίου μυελού. Το τελευταίο μέσω των νευρικών ώσεων προκαλεί την είσοδο του αίματος στα σηραγγώδη σώματα.

Παρότι η στύση ταυτίζεται με την ερωτική διέγερση, μπορεί επίσης να συμβεί σε καταστάσεις χωρίς ερωτικό περιεχόμενο. Οι αυθόρμητες στύσεις συμβαίνουν συχνά κατά την εφηβεία λόγω της τριβής με τα ρούχα, ορμονικών διακυμάνσεων, γεμάτης ουροδόχου κύστης, νευρικότητας κ.λπ. Είναι φυσιολογικό να εμφανίζονται στύσεις κατά τη διάρκεια του ύπνου, οι οποίες εάν συνοδεύονται από εκσπερμάτιση ονομάζονται ονείρωξη. Το πέος σε στύση μπορεί να εμφανίζει ελαφρά κλίση στα αριστερά, προς τα πάνω ή άλλη κατεύθυνση. Η λειτουργική σημασία της στύσης είναι η επίτευξη της συνουσίας με την εναπόθεση του σπέρματος στο βάθος του γυναικείου κόλπου κοντά στον τράχηλο της μήτρας.

Εκσπερμάτιση

Εκσπερμάτιση ονομάζεται η εξώθηση του σπέρματος από το πέος μέσω της ουρήθρας. Αποτελεί αντανακλαστικό φαινόμενο που συχνά προκύπτει ως αποτέλεσμα σεξουαλικής διέγερσης και συνοδεύεται από οργασμό. Το φαινόμενο ελέγχεται από το κεντρικό νευρικό σύστημα, από ένα κέντρο στην οσφυϊκή μοίρα του νωτιαίου μυελού που ενεργοποιείται λόγω της συνεχιζόμενης σεξουαλικής διέγερσης. Η διαδικασία της εκσπερμάτισης διακρίνεται σε δύο φάσεις:

• Προώθηση του σπέρματος: σε αυτή τη φάση προκαλούνται συσπάσεις της επιδιδυμίδας, του προστάτη και του σπερματικού πόρου μεταφέροντας το σπέρμα στον αγωγό της ουρήθρας. Κατά τη φάση αυτή η εκσπερμάτιση είναι αναπόφευκτη. Η παλινδρόμηση του σπέρματος προς την ουροδόχο κύστη αποτρέπεται από τη σύσπαση του έσω σφιγκτήρα της ουροδόχου κύστης.
• Ιδίως εκσπερμάτιση: σε αυτή τη φάση το σπέρμα εξέρχεται από το έξω στόμιο της ουρήθρας με τις ρυθμικές συσπάσεις του βολβοσηραγγώδους μυ, που προκαλούνται από τον οργασμό ανά περίπου 0.8 δευτερόλεπτα. Λόγω των ρυθμικών συσπάσεων η εξακόντιση του σπέρματος από το στόμιο της ουρήθρας γίνεται κατά κύματα.

Ούρηση

 

Στους άνδρες η αποβολή των ούρων από το σώμα γίνεται μέσω του πέους. Η ουροδόχος κύστη αδειάζει μέσω της ουρήθρας, η οποία διαπερνά τον αδένα του προστάτη, τον κορμό του πέους και καταλήγει στο στόμιο της ουρήθρας. Στη ρίζα του πέους βρίσκεται ο έξω σφιγκτήρας μυς, ο οποίος αποτελείται από γραμμωτό μυϊκό ιστό και σε υγιείς άνδρες μπορεί να συσπασθεί εκούσια. Η χαλάρωση του σφιγκτήρα επιτρέπει στα ούρα να εξέλθουν από το σώμα.

Φυσιολογικά, η ούρηση περιλαμβάνει συντονισμό μεταξύ του κεντρικού, του αυτόνομου και του σωματικού νευρικού συστήματος. Στα βρέφη η ούρηση εμφανίζεται ως ακούσιο αντανακλαστικό. Κατά τη διάρκεια της στύσης τα κέντρα του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνα για την ούρηση εμποδίζουν την χαλάρωση των μυών του σφιγκτήρα, ώστε να αποτρέψουν την έξοδο των ούρων κατά την εκσπερμάτιση. Με αυτόν τον τρόπο διαχωρίζονται η λειτουργία της ούρησης από την αναπαραγωγική λειτουργία του πέους.

Πρώτα στάδια ζωής

Το πέος αναπτύσσεται από το γεννητικό φύμα, μια φαλλική δομή που σχηματίζεται στο έμβρυο κατά τις αρχικές εβδομάδες της κύησης. Κατά την ανάπτυξη του αναπαραγωγικού συστήματος το φύμα επιμηκύνεται και εξελίσσεται σε πέος λόγω της έκθεσής του σε ανδρικές ορμόνες (ανδρογόνα). Η παρουσία του χρωμοσώματος Υ στο αρσενικό έμβρυο θα μετατρέψει τις γονάδες σε όρχεις. Η πλήρης εξωτερική διαφοροποίηση των οργάνων αρχίζει περίπου την 8η εβδομάδα μετά τη σύλληψη και ολοκληρώνεται γύρω στην 12η εβδομάδα.

Εφηβεία

Με την έναρξη της εφηβείας ξεκινά η σεξουαλική ωρίμανση των αναπαραγωγικών οργάνων. Η έκκριση τεστοστερόνης προκαλεί την διόγκωση του πέους, του οσχέου και των όρχεων. Ταυτόχρονα ξεκινά η παραγωγή σπέρματος, αναπτύσσεται η ηβική τρίχα, ενώ μπορεί να παρατηρηθεί ελαφρά σκούρυνση του δέρματος. Μια μεγάλης κλίμακας μελέτη που αξιολόγησε το μέγεθος του πέους σε αγόρια ηλικίας 17 έως 19 ετών δεν βρήκε σημαντική διαφορά στο μέσο μέγεθος ανάμεσα στις ηλικίες. Από αυτό συμπεραίνεται ότι η βασική ανάπτυξη του πέους συνήθως ολοκληρώνεται γύρω στην ηλικία των 17 ετών.

Στυτική δυσλειτουργία
Η στυτική δυσλειτουργία είναι η αδυναμία ανάπτυξης ή διατήρησης ικανοποιητικής στύσης κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής δραστηριότητας. Στην διαδικασία της στύσης συμμετέχουν ο εγκέφαλος, ορμόνες, νεύρα, μύες, συναισθήματα και ανώτερες ψυχικές λειτουργίες, όπως αισθήσεις, μνήμη και προσοχή. Μια διαταραχή σε αυτήν τη διαδικασία μπορεί να επηρεάσει την στύση. Η αδυναμία διατήρησης μιας στύσης μπορεί να οφείλεται τόσο σε οργανικούς/σωματικούς, όσο και ψυχολογικούς παράγοντες ή συνδυασμό και των δύο.

Τα κυριότερα οργανικά αίτια είναι καρδιαγγειακές παθήσεις, διαβήτης, νευρολογικά προβλήματα, ορμονικές ανεπάρκειες (υπογοναδισμός), παρενέργειες φαρμάκων, αλκοολισμός κ.λπ. Τα ψυχολογικά αίτια περιλαμβάνουν σκέψεις και συναισθήματα (π.χ. άγχος επίδοσης, διάσπαση προσοχής κ.λπ.) και όχι φυσική αδυναμία. Συνήθως το πρόβλημα είναι καθαρά ψυχολογικό σε υγιείς άντρες κάτω των 40 ετών. Για τους άνδρες άνω των 50 ετών το πρόβλημα είναι συχνότερα οργανικό. Η δυσλειτουργία μπορεί να έχει ψυχολογικές συνέπειες, όπως επίδραση στις σχέσεις ή στην αυτοεικόνα.

Η στυτική δυσλειτουργία δεν αποτελεί πάθηση ή ένδειξη γενικευμένης σεξουαλικής ανικανότητας. Μια περιστασιακή αδύναμη στύση, ιδίως χωρίς παρουσία ισχυρού ερωτικού ερεθίσματος, δεν αποτελεί δείγμα στυτικής δυσλειτουργίας. Υπολογίζεται ότι περίπου το 40% των ανδρών άνω των 40 ετών μπορεί να βιώσει κάποια μορφή δυσλειτουργίας, τουλάχιστον περιστασιακά. Η θεραπεία πρώτης γραμμής είναι η λήψη φαρμάκων PDE5 (αναστολείς της Φωσφοδιεστεράσης τύπου 5), όπως η σιλδεναφίλη. Άλλες μορφές αντιμετώπισης περιλαμβάνουν συνεδρία με σεξολόγο (για ψυχογενή αίτια), ορμονοθεραπεία (λήψη τεστοστερόνης), ενδοσηραγγώδεις ενέσεις κ.λπ.

Ο αυνανισμός του άνδρα είναι η διαδικασία, κατά την οποία φτάνει σε οργασμό και εκσπερματώνει χωρίς να συνευρίσκεται με ερωτικό σύντροφο. Συνήθως γίνεται με την μηχανική κίνηση του χεριού επάνω στο πέος.

Προφύλαξη/Προφυλακτικό
Τα προφυλακτικά μέτρα λαμβάνονται κατά τη διάρκεια της συνουσίας τόσο από τον άντρα, όσο και τη γυναίκα. Το δημοφιλέστερο μέτρο αντισύλληψης που εφαρμόζεται στον άνδρα είναι το κοινό προφυλακτικό.Το συγκεκριμένο μέτρο είναι από τα ελάχιστα που αποτρέπουν μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη και προστατεύουν παράλληλα από την μετάδοση αφροδίσιων νοσημάτων (όπως το AIDS). Συνήθως συνδυάζεται με σπερματοκτόνα.

Περιτομή
Περιτομή ονομάζεται η αποκοπή (αφαίρεση) της ακροποσθίας, της πτύχωσης του δέρματος που καλύπτει τη βάλανο του πέους, συνήθως για θρησκευτικούς λόγους (το απαιτεί η εβραϊκή και η μουσουλμανική θρησκεία) ή σπανιότερα για αντιμετώπιση της φίμωσης.

Αρχαιότητα
Από το παρελθόν το πέος έχει λάβει ισχυρή σημασία ως σύμβολο της γονιμότητας και χρησιμοποιούταν σε θρησκευτικές τελετές για την αύξηση της αναπαραγωγικής ικανότητας των ανδρών. Ο Πρίαπος, ο οποίος αντιπροσωπεύεται με ένα μεγάλο πέος, ήταν θεός της γονιμότητας, προστάτης των υποζυγίων και οικόσιτων ζώων, των καρποφόρων φυτών, των κήπων και των ανδρικών γεννητικών οργάνων.

• Κλειτορίδα
• Αιδοίο
• Αυνανισμός
• Πεολειχία
• Περιτομή
• Προφυλακτικό
• Έρωτας

Πολιτιστικά

• Πρίαπος, αρχαία ελληνική φαλλική θεότητα
• Μουτούνους Τουτούνους, αντίστοιχη ρωμαϊκή θεότητα
• Φασίνους, ρωμαϊκή φαλλική παράδοση
• Τιντινναμπούλουμ (αρχαία Ρώμη), ρωμαϊκή φαλλική παράδοση
• Τυρναβίτικο καρναβάλι, ετήσιο καρναβάλι με λατρεία του φαλλού