Άμβλωση: τερματισμός της εγκυμοσύνης

Σύγχρονες μέθοδοι άμβλωσης είναι η χρήση φαρμακευτικών σκευασμάτων ή η χειρουργική επέμβαση. Όταν επιτρέπεται από τον νόμο η άμβλωση είναι μια από τις πιο ασφαλείς επεμβάσεις στην Ιατρική. Το φάρμακο μιφεπριστόνη (mifepristone) σε συνδυασμό με προσταγλανδίνη φαίνεται να είναι εξίσου ασφαλές και αποτελεσματικό με τη χειρουργική επέμβαση εάν χρησιμοποιηθεί κατά το πρώτο ή δεύτερο τρίμηνο της εγκυμοσύνης.

Μέτρα αντισύλληψης, όπως το αντισυλληπτικό δισκίο και ενδοκολπικές συσκευές μπορούν να χρησιμοποιηθούν αμέσως μετά την άμβλωση. Όταν η άμβλωση πραγματοποιηθεί νόμιμα και με ασφάλεια, δεν αυξάνεται ο κίνδυνος για σωματικά προβλήματα/ασθένειες. Υπάρχει ωστόσο σύμφωνα με μελέτες κίνδυνος για ψυχικές παθήσεις και ιδιαίτερα για το Σύνδρομο Άγχους μετά την Έκτρωση (Post Abortion Stress Syndrome). Όταν οι αμβλώσεις γίνονται από ανεκπαίδευτο προσωπικό, με επικίνδυνα μηχανήματα σε μη αποστειρωμένο περιβάλλον, προκαλούν σημαντικά ιατρικά προβλήματα. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας συνιστά οι νόμιμες και ασφαλείς αμβλώσεις να είναι διαθέσιμες σε όλες τις γυναίκες στον κόσμο.

Ιστορικά η άμβλωση γινότανε χρησιμοποιώντας βότανα, αιχμηρά αντικείμενα, φυσική δύναμη (γροθιές) για να τραυματίσουν το έμβρυο.

Οι νόμοι για την άμβλωση διαφέρουν από χώρα σε χώρα. Σε ορισμένες χώρες η άμβλωση επιτρέπεται μόνο υπό προϋποθέσεις, π.χ. εάν η εγκυμοσύνη είναι αποτέλεσμα βιασμού, εάν υπάρχουν ιατρικά προβλήματα στο έμβρυο, εάν απειλείται η υγεία της γυναίκας ή αν συντρέχουν κοινωνικοοικονομικοί παράγοντες Σε αρκετές χώρες υπάρχει έντονη συζήτηση για την ηθική της έκτρωσης Αυτοί που είναι εναντίον των εκτρώσεων συνήθως ισχυρίζονται πως το έμβρυο είναι άνθρωπος και άρα έχει δικαίωμα στη ζωή, ενώ όσοι είναι υπέρ της νομιμότητας των εκτρώσεων συνήθως αναφέρουν το δικαίωμα της γυναίκας στην αυτονομία και να διαθέτει το σώμα της όπως θέλει.

Προκλητή άμβλωση

Περίπου 205 εκατομμύρια εγκυμοσύνες πραγματοποιούνται κάθε χρόνο παγκόσμια. Περίπου το 1/3 είναι χωρίς προγραμματισμό και το 1/5 καταλήγουν σε προκλητή άμβλωση. Οι περισσότερες αμβλώσεις οφείλονται σε ακούσιες εγκυμοσύνες.

Στο Ηνωμένο Βασίλειο το 1-2% πραγματοποιούνται λόγω γενετικών προβλημάτων στο έμβρυο.

Μια εγκυμοσύνη μπορεί να τερματιστεί με αρκετές μεθόδους. Η μέθοδος εξαρτάται από την εβδομάδα κύησης του εμβρύου. Επίσης, θέματα νομιμότητας, τοπικής διαθεσιμότητας και προτίμησης της γυναίκας μπορούν να επηρεάσουν τη μέθοδο που θα επιλεχθεί. Οι λόγοι για να επιλέξει κανείς την προκλητή έκτρωση συνήθως είναι θεραπευτικοί ή εκλεκτικοί. Μια έκτρωση ονομάζεται θεραπευτική όταν πραγματοποιείται για να σωθεί η ζωή της γυναίκας ή για να μην επιδεινωθεί η υγείας της. Επίσης ονομάζεται έτσι όταν το παιδί αναμένεται να έχει αυξημένη πιθανότητα για ιατρικά προβλήματα μετά τη γέννα, όπως κάποιου είδους αναπηρία, ή επίσης για να μειωθεί ο αριθμός των εμβρύων σε περίπτωση εγκυμοσύνης μεγάλου αριθμού κυημάτων. Μια άμβλωση καλείται εκλεκτική ή εθελούσια/οικιοθελως εάν πραγματοποιείται μετά από επιθυμία της γυναίκας για μη ιατρικούς λόγους. Η σύγχυση μερικές φορές προέρχεται από τον όρο "αιρετό" επειδή η "αιρετή επέμβαση" γενικά αναφέρεται σε όλες τις προγραμματισμένες επεμβάσεις, χωρίς να εξαρτάται εάν είναι ιατρικά αναγκαίες ή όχι.

Αποβολή

Ο αυτόματος ή μη προκλητός τερματισμός της κύησης πριν τη συμπλήρωση της 24ης εβδομάδας κυήσεως ονομάζεται αποβολή.

Η εγκυμοσύνη η οποία τερματίζεται πριν την 37η εβδομάδα κυήσεως με τη γέννηση ενός ζωντανού παιδιού ονομάζεται πρόωρος τοκετός Εάν το έμβρυο πεθάνει εντός της μήτρας ή κατά τη γέννηση, ονομάζεται θνησιγένεια Μόνο το 30% με 50% των συλλήψεων επιβιώνουν το πρώτο τρίμηνο. Η μεγάλη πλειοψηφία εξ αυτών δεν θα αντιληφθεί καν ότι είναι έγκυος, και πολλές εγκυμοσύνες χάνονται πριν οι ιατροί να εντοπίσουν ένα έμβρυο. Μεταξύ 15% και 30% των γνωστών κυήσεων τελειώνουν σε κλινικά προφανή αποβολή, ανάλογα με την ηλικία και την υγεία της εγκύου γυναίκας. Το 80% αυτών των αυθόρμητων αμβλώσεων συμβαίνουν στο πρώτο τρίμηνο. Ο πιο συχνός λόγος για αποβολή το πρώτο τρίμηνο, είναι χρωματοσωματικές ανωμαλίες από το έμβρυο, που αντιστοιχούν στο τουλάχιστον 50% των δειγματολημμένων πρόωρων απωλειών κύησης. Άλλες αιτίες αποτελούν: αγγειακή νόσος, σακχαρώδης διαβήτης, συστηματικός ερυθηματώδης λύκος, ορμονικά προβλήματα, μολύνσεις και ανωμαλίες της μήτρας. Η μεγάλη ηλικία της μητέρας και το ιστορικό προηγούμενων αποβολών, είναι οι δυο παράγοντες που συνδέονται με μεγαλύτερο ρίσκο αποβολής.

Φαρμακευτικές μέθοδοι

Οι φαρμακευτικές αμβλώσεις έγιναν διαθέσιμες τη δεκαετία του 1970 όταν κυκλοφόρησαν ανάλογα προσταγλανδινών, και το αντιπρογεστερονικό φάρμακο μιφεπριστόνη (mifepristone ή RU-486) τη δεκαετία του 1980. Στο πρώτο τρίμηνο, οι πιο συχνές ιατρικές συνταγές για άμβλωση χρησιμοποιούν μιφεπριστόνη σε συνδυασμό με ένα ανάλογο προσταγλανδίνης όπως η μισοπροστόλη ή η gemeprost έως την 9η εβδομάδα ή μεθοτρεξάτη σε συνδυασμό με ανάλογο προσταγλανδίνης έως την 7η εβδομάδα κύησης ή ακόμη, ένα ανάλογο προσταγλανδίνης μόνο του. Οι συνδυασμοί μιφεπριστόνης–μισοπροστόλης δρουν ταχύτερα και είναι πιο αποτελεσματικοί σε μεγαλύτερες ηλικίες από ότι ο συνδυασμός μεθοτρεξάτης–μισοπροστόλης. Αυτό το σύστημα είναι αποτελεσματικό στο δεύτερο τρίμηνο. Τα ιατρικά βοηθήματα που περιλαμβάνουν μιφεπριστόνη ακολουθούμενα από μισοπροστόλη στο μάγουλο μεταξύ 24 και 48 ωρών αργότερα είναι αποτελεσματικά όταν εκτελούνται πριν από 63 ημέρες κύησης.

Στις εκτρώσεις έως 7 εβδομάδες κύησης, η φαρμακευτική άμβλωση με συνδυασμό μιφεπριστόνης–μισοπροστόλης είναι πολύ πιο ασφαλές από χειρουργικές αμβλώσεις (αναρρόφηση κενού)ιδίως όταν η χειρουργική πρακτική δεν περιλαμβάνει λεπτομερή ανασκόπηση του αναρροφηθέντος ιστού.

Η χρήση μιφεπριστόνης ακολουθούμενη μετά από 24–48 ώρες από μισοπροστόλης είναι κατά 98% αποτελεσματική έως την 9η εβδομάδα κύησης. Εάν η φαρμακευτική έκτρωση αποτύχει, η χειρουργική θεραπεία πρέπει να χρησιμοποιηθεί για να ολοκληρωθεί η διαδικασία.

Οι αμβλώσεις πριν την 9η εβδομάδα είναι η πλειοψηφία των αμβλώσεων στη Βρετανία, Γαλλία, Ελβετία, και σκανδιναβικές χώρες. Στις ΗΠΑ, το ποσοστό των αμβλώσεων πριν την 9η εβδομάδα είναι αρκετά μικρότερο.

Φαρμακευτική άμβλωση η οποία χρησιμοποιεί συνδυασμό ιατρικής μιφεπριστόνης με ανάλογο προσταγλανδίνης είναι ανάμεσα στις πιο συχνές μεθόδους άμβλωσης το δεύτερο τρίμηνο στον Καναδά, στο μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης, στην Κίνα και Ινδία. Σε αντίθεση, στις ΗΠΑ, το 95% των εκτρώσεων γίνονται χειρουργικά με διαστολή και αναρρόφηση. Στην Ελλάδα, δυστυχώς δεν υπάρχει καμία επίσημη πηγή που να αναφέρει το ποσοστό των Φαρμακευτικών Μεθόδων, λόγω των προκαταλήψεως που έχουν δημιουργηθεί γύρω από το θέμα. Κατά συνέπεια, οι ασθενείς μπορεί να προσφύγουν σε μη-ασφαλείς μεθόδους έτσι ώστε να μην υπάρξει η καταχώρηση κανενός στοιχείου σε συστήματα. Η φαρμακευτική μέθοδος θα βοηθούσε πάρα πολύ τόσο στην ανωνυμία, όσο και στη διαμόρφωση ενός πιο σωστού ποσοστού για την ευαισθητοποίηση του κόσμου στο θέμα. Με βάση ανεπίσημες πηγές, οι αμβλώσεις στην Ελλάδα ανέρχονται σε 100.000-300.000 ανά έτος, εκ των οποίων μόνο το 10% γίνεται με τη χρήση μιφεπριστόνης–μισοπροστόλης λόγω ελλιπούς ενημέρωσης.

Χειρουργική

 

Μέχρι την 15η εβδομάδα, η αναρρόφηση είναι η πιο συχνή χειρουργική μέθοδος για έκτρωση.

Η διαστολή τραχήλου και απόξεση ενδομητρίου (ή απλά απόξεση) αποτελεί τη δεύτερη πιο συχνή μέθοδο χειρουργικής έκτρωσης και αποτελεί συνηθισμένη γυναικολογική επέμβαση που πραγματοποιείται και για άλλους λόγους πέραν της άμβλωσης όπως εξέταση για πιθανή κακοήθεια, διερεύνηση αυξημένης εμμηνόρροιας και άλλα. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας συνιστά τη συγκεκριμένη μέθοδο, όταν η αναρρόφηση δεν είναι διαθέσιμη. Από την 15η εβδομάδα έως την 26η, άλλες χειρουργικές τεχνικές χρησιμοποιούνται κατά τις οποίες πάλι ενέχουν διαστολή του τραχήλου και αφαίρεση του εμβρύου και άλλων ιστών χρησιμοποιώντας χειρουργικά εργαλεία και αναρρόφηση.

Κατά το τρίτο τρίμηνο, η άμβλωση μπορεί προκληθεί χειρουργικά είτε με διαστολή του κόλπου και αφαίρεση του εμβρύου και άλλων ιστών με χειρουργικά εργαλεία είτε με υστερεκτομή (αφαίρεση μήτρας). Η υστερεκτομή για αμβλωση είναι μια επέμβαση όμοια περίπου με την καισαρική τομή και πραγματοποιείται με γενική αναισθησία. Απαιτεί μικρότερη τομή από την καισαρική τομή και πραγματοποιείται στα τελευταία στάδια της κύησης. Ενώ οι επεμβάσεις του πρώτοι τριμήνου πραγματοποιούνται υπό τοπική αναισθησία, οι επεμβάσεις δεύτερου τριμήνου ίσως απαιτήσουν κάποιου είδους νάρκωση ή μέθη.

Άλλες μέθοδοι

Η φυσική βία, όπως γροθιές, έχει χρησιμοποιηθεί για πρόκληση έκτρωσης. Ανάλογα με την ένταση της βίας, μπορεί να προκληθεί εσωτερική αιμορραγία της γυναίκας, χωρίς όμως να προκληθεί αποβολή.

Σε περιοχές της νοτιοανατολικής Ασίας, υπάρχουν παραδόσεις όπου έντονο μασάζ στην περιοχή της κοιλιάς πραγματοποιείται με στόχο την άμβλωση. Άλλες μέθοδοι έκτρωσης, αποτελούν η λανθασμένη χρήση misoprostol, η εισαγωγή μη χειρουργικών αντικείμενων στα εσωτερικά γεννητικά όργανα της γυναίκας, όπως κρεμαστάρια ρούχων. Αυτές οι μέθοδοι συνήθως δεν χρησιμοποιούνται στον αναπτυγμένο κόσμο όπου η άμβλωση είναι νόμιμη και προσβάσιμη.

 

Η έκτρωση θεωρείται από τις πιο ασφαλείς ιατρικές πράξεις όταν πραγματοποιείται με ασφάλεια. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ορίζει ως μη ασφαλή έκτρωση αυτή που πραγματοποιείται από ανεκπαίδευτο προσωπικό, επικίνδυνα εργαλεία ή εγκαταστάσεις όπου η αντισηψία είναι πλημελής.
Η θνησιμότητα στις ΗΠΑ από εκτρωση είναι 0,7 στις 100,000 γυναίκες που υποβαλλονται στη διαδικασια, κάνοντας την έκτρωση 13 φορές πιο ασφαλή σε σύγκριση με τη γέννα (όπου η θνησιμότητα είναι 8,8 ανα 100,000 γυναίκες). Η θνησιμότητα της γυναίκας αυξάνει με την ηλικία του εμβρύου, όμως παραμένει μικρότερη από τη γέννα μέχρι τουλάχιστον την 21η εβδομάδα κυήσεως.
Η έκτρωση που πραγματοποιείται στα εξωτερικά ιατρεία είναι ασφαλής και αποτελεσματική για τις 70 πρώτες μέρες της κυήσεως. Η αναρρόφηση κενου το πρώτο τρίμηνο είναι η πιο ασφαλής μέθοδος για χειρουργική έκτρωση και μπορεί να πραγματοποιηθεί σε εξωτερικά ιατρεία ή και σε νοσοκομείο. Οι επιπλοκές είναι σπάνιες και περιλαμβάνουν ρήξη μήτρας, ενδομητρίτιδα (είδος λοίμωξης) ή και παραμονή υπολειματικού υλικού που απαιτεί δεύτερη επέμβαση για να αφαιρεθεί.
Προληπτική αντιβίωση (όπως δοξυκυκλίνη ή μετρονιδαζόλη) συνήθως χορηγείται πριν την επέμβαση, καθώς πιστεύεται πως μειώνουν σημαντικά την πιθανότητα λοίμωξης μετά την επέμβαση. Οι επιπλοκές της έκτρωσης στο δεύτερο τρίμηνο είναι παρόμοιες με αυτές στο πρώτο τρίμηνο και φαίνεται να εξαρτώνται από τη μέθοδο που επιλέχθηκε. Μερικές από επιπλοκές που αναφέρονται στη δημόσια συζήτηση για τις αμβλώσεις προέρχονται από ομάδες κατά των εκτρώσεων, αλλά δεν παρουσιάζουν επιστημονική τεκμηρίωση. Για παράδειγμα, το ερώτημα για ύπαρξη σχέσης μεταξύ έκτρωσης και καρκίνου του μαστού έχει εξετασθεί εκτενώς. Μεγάλες ιατρικές ενώσεις όπως ο «Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας», το «Αμερικανικό Ινστιτούτο κατά του Καρκίνου», το "American Cancer Society", και το αγγλικό "Royal College of Obstetricians and Gynaecologists" έχουν καταλήξει ότι η άμβλωση δεν προκαλεί καρκίνο του μαστού.

Ψυχιατρική Υγεία

Δεν υπάρχει σχέση μεταξύ των περισσότερων προκλητών αμβλώσεων και ψυχιατρικών προβλημάτων, πέραν των αναμενόμενων αναφορικά με οποιαδήποτε ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη.

Η Αμερικάνικη Εταιρεία Ψυχολόγων έχει καταλήξει ότι η πρώτη έκτρωση μιας γυναίκας δεν μπορεί να επιφέρει ψυχιατρικό πρόβλημα στη γυναίκα εάν πραγματοποιηθεί στο πρώτο τρίμηνο, με τις γυναίκες αυτές να μην έχουν περισσότερη πιθανότητα να παρουσιάσουν ψυχιατρικά προβλήματα σε σχέση με αυτές που θα συνεχίσουν μια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη. Η σχέση της ψυχιατρικής υγείας με την έκτρωση δεν είναι το ίδιο καλά μελετημένη. Αν και μερικές μερικές έρευνες δείχνουν αρνητική επίπτωση στην πνευματική υγεία γυναικών που πραγματοποίησαν έκτρωση μετά το πρώτο τρίμηνο, περισσότερες μελέτες απαιτούνται για υπάρχουν βέβαια συμπεράσματα. Οι αναφερόμενες αρνητικές ψυχολογικές συνέπειες της έκτρωσης αναφέρονται από ομάδες κατά των εκτρώσεων ως «μετά την έκτρωση σύνδρομο», το οποίο όμως δεν είναι επιβεβαιωμένη ιατρική κατάσταση από επαγγελματίες της υγείας στις ΗΠΑ.

Μη ασφαλείς εκτρώσεις

 

Οι γυναίκες συνήθως επιθυμούν να τερματίσουν την εγκυμοσύνη χρησιμοποιώντας μη ασφαλείς μεθόδους όταν η πρόσβαση σε νόμιμη άμβλωση απαγορεύεται. Τείνουν να πραγματοποιούν την έκτρωση μοναχές τους ή να βασίζονται σε άλλα άτομα, χωρίς κατάλληλη ιατρική εκπαίδευση. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε πολλές επιπλοκές, όπως ατελής έκτρωση, σήψη, αιμορραγία ή βλάβη σε εσωτερικά όργανα.

Οι μη ασφαλείς εκτρώσεις είναι από τους κυριότερους λόγους θνητότητας και θνησιμότητας ανάμεσα στις γυναίκας παγκοσμίως. Αν και τα ακριβή στοιχεία ίσως να μην είναι απόλυτα ακριβή, εκτιμάται πως κάθε χρόνο πραγματοποιούνται 20 εκατομμύρια μη ασφαλείς εκτρώσεις, εκ των οποίων το 97% λαμβάνουν χώρα στις αναπτυσσόμενες χώρες και προκαλούν εκατομμύρια ατυχημάτων. Οι θάνατοι υπολογίζονται από 37,000 εως 70,000 γυναίκες την προηγούμενη δεκαετία. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας πιστεύει ότι η θνησιμότητα έχει μειωθεί συγκριτικά με τη δεκαετία του 1990. Για να μειωθεί ο αριθμός των μη ασφαλών εκτρώσεων, οι οργανισμοί υγείας συνήθως δίνουν έμφαση στη νομιμοποίηση της άμβλωσης, στην εκπαίδευση του ιατρικού προσωπικού και στην εξασφάλιση της εύκολης πρόσβασης σε υπηρεσίας υγείας από τις γυναίκες . Ο κυριότερος παράγοντας σχετικά με το αν η έκτρωση πραγματοποιείται με ασφάλεια ή χωρίς, είναι η νομιμότητα της διαδικασίας. Χώρες με περιοριστικό νομοθετικό πλαίσιο, έχουν μεγαλύτερο αριθμό μη ασφαλών αμβλώσεων ενώ ο αριθμός εκτρώσεων είναι παρόμοιος με τον αριθμό αμβλώσεων σε χώρες όπου η άμβλωση είναι νόμιμη και διαθέσιμη. Για παράδειγμα, η νομιμοποίηση της έκτρωσης στη Νότια Αφρική το 1996 είχε άμεση θετική επίδραση στη συχνότητα των επιπλοκών σχετιζόμενων με τις αμβλώσεις, με τους σχετικούς με την έκτρωση θανάτους να μειώνονται κατά πάνω από 90%. Παρόμοιες μειώσεις στη θνητότητα της γυναίκας έχουν παρατηρηθεί σε χώρες όπου έχουν φιλελευθεροποιήσει τους νόμους περί έκτρωσης όπως στη Ρουμανία και το Νεπάλ. Μια μελέτη του 2011, έχει καταλήξει πως στις ΗΠΑ, μερικές ομοσπονδιακές νομοθεσίες εναντίον των εκτρώσεων σχετίζονται με μικρότερους ρυθμούς έκτρωσης στην ίδια την πολιτεία. Η ανάλυση πάντως δεν έλαβε υπόψιν τα ταξίδια των γυναικών σε άλλες πολιτείες όπου η άμβλωση επιτρέπεται, για να πραγματοποιήσουν την έκτρωση.

Το 40% των γυναικών παγκοσμίως μπορούν να έχουν πρόσβαση σε νόμιμες εκτρώσεις ενώ ένα 35%, μπορεί να προβαίνει νομίμως σε εκτρώσεις αν όμως πληρούν συγκεκριμένα σωματικά, ψυχικά και κοινωνικοοικονομικά κριτήρια. Οι μη ασφαλείς πρακτικές εκτρώσεων οδηγούν τις γυναίκες σε 70.000 θανάτους το χρόνο περίπου και σε 5 εκατομμύρια μόνιμες δυσλειτουργίες.

Η μη ασφαλής έκτρωση μπορεί να προκαλέσει στείρωση. Υπολογίζεται ότι η στείρωση εξ αιτίας της μη ασφαλούς έκτρωσης αφορά 24 εκατομμύρια γυναίκες. Για να αντιμετωπισθεί αυτό το φαινόμενο, σύμφωνα με την UNICEF, απαιτείται εκπαίδευση του πληθυσμού σε θέματα υγείας, πρόσβαση σε αξιόπιστα κέντρα υγείας πριν και μετά την άμβλωση.

Οι λόγοι και τα κίνητρα πίσω από την απόφαση των γυναικών για άμβλωση είναι αρκετά και ποικίλουν ανα γεωγραφική περιοχή.

Προσωπικά

 

Οι πιο συχνοί λόγοι είναι να καθυστερήσουν την έλευση του πρώτου παιδιού σε μια πιο κατάλληλη για τη γυναίκα εποχή, ή να επικεντρώσουν την ενέργεια και τις οικονομίες τους στα παιδιά που ήδη έχουνε. Άλλοι λόγοι είναι η δυσκολία να αντέξουν οικονομικά το κόστος ανατροφής ενός παιδιού, μη υποστήριξη από τον πατέρα, διακοπή της εκπαίδευσης της μητέρας ή της καρριέρας της, προβλήματα στη σχέση μητέρα πατέρα, η αντίληψη πως κάποια είναι πολύ μικρή για να αποκτήσει παιδί, ανεργία και να μην θέλει κάποια να κυοφορήσει και γεννήσει το παιδί ως αποτέλεσμα βιασμού ή αιμομιξίας, κ.α.

Κοινωνικοί

Μερικές αμβλώσεις πραγματοποιούνται ως αποτέλεσμα κοινωνικής πίεσης. Παραδείγματα κοινωνικής πίεσης αποτελούν η κοινωνική απόρριψη της μητέρας η οποία δεν είναι παντρεμένη με τον πατέρα του παιδιού, η κοινωνική κριτική της πολύ νέας μητέρας, η θέληση για ένα συγκεκριμένο φύλο, ο κοινωνικός στιγματισμός για αναπηρίες, η έλλειψη οικονομικής υποστήριξης ή μέθοδοι ελέγχου του πληθυσμού (π.χ. η πολιτική του ενός παιδιού στην Κίνα).

Υγεία μητέρας και εμβρύου

Ένας επιπρόσθετος λόγος για την έκτρωση, είναι πολλές φορές η υγεία της μητέρας καθώς αν η εγκυμοσύνη συνυπάρχει με συγκεκριμένες ασθένειες, μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τη ζωή της. Σε αρκετές χώρες αποτελεί την αιτία της έκτρωσης, σε περισσότερο από τον 1/3 των συνολικών εκτρώσεων.

Η συζήτηση σχετικά με το κατά πόσο η άμβλωση πρέπει να είναι ή όχι νόμιμη, είναι ένα πολυσυζητημένο και δυσεπίλυτο θέμα στις διάφορες κοινωνίες. Ηθική, ιατρική ηθική, φιλοσοφικά, βιολογικά, θρησκευτικά και νομικά ζητήματα υπάρχουν στη συζήτηση. Η θεματολογία σχετίζεται με το ποια είναι και αν υπάρχουν τα δικαιώματα του εμβρύου, κατά πόσο το κράτος έχει αρμοδιότητα να ρυθμίζει το σώμα της γυναίκας και το δικαίωμα της γυναίκας στην αυτονομία. Τόσο στη δημόσια, όσο και στην ιδιωτική αντιπαράθεση, τα επιχειρήματα εστιάζονται είτε στο αν είναι ηθικά επιτρεπτή η άμβλωση, είτε στο ότι ο νόμος πρέπει να περιορίζει αντί να επιτρέπει τις αμβλώσεις. Ο Παγκόσμιος Ιατρικός Σύνδεσμός (World Medical Association) στη διακήρυξη του για τη θεραπευτική Άμβλωση, σημειώνει: «όταν τα συμφέροντα της μητέρας συγκρούονται με τα συμφέροντα του αγέννητου παιδιού, δημιουργούν ένα δίλημμα σχετικά με το κατά πόσο η εγκυμοσύνη πρέπει να διακοπεί». Οι συζητήσεις κυριαρχούνται συνήθως από δυο γκρουπ που συνήθως τάσσονται είτε υπέρ του δικαιώματος της άμβλωσης είτε κατά. Όσοι είναι κατά, υπερασπίζονται αυστηρότερους κανονισμούς, συνήθως ισχυρίζονται πως το έμβρυο είναι άνθρωπος και έχει δικαίωμα στη ζωή, άρα η έκτρωση ισοδυναμεί με φόνο. Όσοι είναι υπέρ του δικαιώματος της άμβλωσης ισχυρίζεται πως η γυναίκα έχει δικαίωμα να επιλέξει αν θέλει να κάνει παιδί ή όχι.

Ελλάδα

Στην Ελλάδα η έκτρωση επιτρέπεται υπό ορισμένες προϋποθέσεις. Ο Ποινικός Κώδικας στο άρθρο 304 επιτρέπει την έκτρωση (τεχνητή διακοπή της κύησης) μόνο με τη συναίνεση της εγκύου και μόνο από γιατρό μαιευτήρα - γυναικολόγο, με τη συμμετοχή αναισθησιολόγου σε οργανωμένη νοσηλευτική μονάδα στις ακόλουθες περιπτώσεις:

• Εντός των πρώτων 12 εβδομάδων της κύησης σε κάθε περίπτωση
• Εντός των πρώτων 24 εβδομάδων, αν υπάρχουν ενδείξεις σοβαρής ανωμαλίας του εμβρύου που επάγονται τη γέννηση παθολογικού νεογνού
• Εντός των πρώτων 19 εβδομάδων, αν η εγκυμοσύνη είναι αποτέλεσμα βιασμού, αποπλάνησης ανήλικης, αιμομιξίας ή κατάχρησης γυναίκας ανίκανης να αντισταθεί
• Χωρίς χρονικό περιορισμό, αν υπάρχει αναπότρεπτος κίνδυνος για τη ζωή της εγκύου ή κίνδυνος σοβαρής και διαρκούς βλάβης της σωματικής ή ψυχικής υγείας της, βεβαιωμένος από αντίστοιχο ιατρό. Επίσης σε αυτήν την κατηγορία εμπίπτει και η περίπτωση άμβλωσης όταν το έμβρυο αποδεδειγμένα αντιμετωπίζει σοβαρές δυσλειτουργίες.

Ιταλία

Στην Ιταλία, με βάση το νόμο 194 της 22/05/1978, γίνεται διάκριση ανάμεσα στη διακοπή της κύησης εντός των πρώτων 90 ημερών και της διακοπής μετά το πέρας της 91ης ημέρας.

• Κατά το πρώτο τρίμηνο της κύησης, το άρθρο 4 του νόμου ορίζει ότι σε περίπτωση που έχει γίνει διάγνωση κάποιας δυσπλασίας του εμβρύου ή η συνέχιση της εγκυμοσύνης, ο τοκετός και η μητρότητα αποτελούν απειλή για τη σωματική ή ψυχική υγεία της μητέρας και σε άμεση σχέση με την οικονομική, κοινωνική, οικογενειακή κατάσταση της αλλά και σχετικά με τις συνθήκες κάτω από τις οποίες επήλθε η σύλληψη, η γυναίκα μπορεί να απευθυνθεί σε μια δημόσια κλινική ή στο γιατρό της επιλογής της και να παραθέσει τους λόγους για τους οποίους επιθυμεί να διακόψει την κύηση. Το άρθρο 5 προβλέπει την παροχή βοήθειας στη γυναίκα ώστε να αντιμετωπίσει τα προβλήματα που την οδήγησαν στο να λάβει αυτή την απόφαση. Στην περίπτωση που ο γιατρός κρίνει ότι οι λόγοι επιβάλλουν την άμεση διακοπή της κύησης, χορηγεί ένα πιστοποιητικό με το οποίο η γυναίκα μπορεί να διακόψει την κύηση. Εφόσον δε συντρέχουν λόγοι για άμεση διακοπή της κύησης, ο γιατρός δίνει ένα αντίγραφο του πιστοποιητικού και προσκαλεί τη γυναίκα να επαναξιολογήσει την απόφασή της και να επιστρέψει μετά από 7 ημέρες. Με το πέρας αυτού του χρονικού διαστήματος, η γυναίκα έχει το δικαίωμα να διακόψει την κύηση.
• Μετά το πρώτο τρίμηνο, το άρθρο 6 ορίζει ότι η διακοπή της κύησης είναι νόμιμη και μπορεί να εφαρμοστεί: α) όταν η εγκυμοσύνη ή ο τοκετός θέτουν σε βαρύτατο κίνδυνο τη ζωή της γυναίκας, β) όταν υπάρχουν ανωμαλίες ή δυσμορφίες του εμβρύου που θέτουν σε βαρύτατο κίνδυνο τη σωματική ή ψυχική υγεία της γυναίκας.

Ο νόμος είναι πιο ελαστικός κατά το πρώτο τρίμηνο της κύησης και συμπεριλαμβάνει, μαζί με τα κλινικά κριτήρια, ορισμένα κοινωνικά και οικονομικά κριτήρια ενώ ο στόχος του είναι να προασπίσει κατά κύριο λόγο τη μητέρα. Μετά το πρώτο τρίμηνο, ο νόμος δίνει μεγαλύτερη βαρύτητα στην προάσπιση της ζωής του εμβρύου και η αξιολόγηση γίνεται αποκλειστικά με αυστηρά κλινικά κριτήρια. Ειδικές διατάξεις υπάρχουν για τα ανήλικα κορίτσια και τις γυναίκες με νοητική υστέρηση.

Η Καθολική Εκκλησία είναι αντίθετη στις εκτρώσεις ακόμη και αν συντρέχουν σοβαροί λόγοι υγείας.

Απεικόνιση της νομοθετικής αντιμετώπισης του ζητήματος παγκόσμια

 

• Φερενίκη Παναγοπούλου-Κουτνατζή: Η θεσμική διαδρομή της αμβλώσεως: Μια ηθικο-συνταγματική προσέγγιση, Πρόλογος: Ισμήνη Κριάρη, Εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα 2016.