Աստված

Աստված հաճախ է ներկայացվում որպես անփոփոխ և անսեռ, թեև շատ կրոններ նրան նկարագրում են արական դերանուններով և բնորոշիչ անուններով (օրինակ «Հայր»)։ Որոշ կրոններ էլ, օրինակ, հուդայականությունը, բնորոշում են միայն հստակ քերականական «գենդերային» Աստծուն։

Աստված տարբեր հավատալիքների մեջ ներկայացվում է որպես անձնական և ոչ անձնական․ թեիզմում Աստված համարվում է աշխարհի արարիչը և մշտական խնամակալը, մինչդեռ դեիզմում Աստված միայն տիեզերքի արարիչը կամ սկզբնապատճառն է, բայց ոչ խնամողն ու պահապանը։ Մոնոթեիզմում կամ միաստվածյան կրոններում մարդիկ հավատում են մեկ և միակ Աստծու գոյությանը։ Պանթեիզմում Աստված հենց ինքը տիեզերքն է։ Ըստ աթեիստների, Աստծո գոյությունը գիտականորեն ապացուցված չէ կամ հավանական չէ, ուստի նրանք բանական չեն համարում ընդունել նրա գոյությունը։ Ըստ ագնոստիկ աշխարհայացքի Աստծու գոյության հարցը մնում է անհայտ։ Ագնոստիկները գտնում են, որ Աստծո գոյությունը հնարավոր չէ ապացուցել կամ փաստարկել։ Նրանք կարծում են, որ «աստվածայինը» մարդկային իմացության սահմաններից դուրս է։ Աստված հաճախ ընկալվում է նաև իբրև աննյութական և անձնավոր հոգի, բարոյականության աղբյուր և բարձրագույն կեցություն։ Բազմաթիվ միջնադարյան և ժամանակակից փիլիսոփաներ մի շարք փաստարկներ են առաջ բերել Աստծու գոյության թե հաստատման և թե ժխտման համար ^[փա՞ստ]։

Աստծո բազմաթիվ տարբեր հասկացություններ, և Աստծո հատկանիշների, նպատակների և գործողությունների վերաբերյալ մրցակցային պնդումները հանգեցրել են օմնիթեիզմի և պանդեիզմ։

Աստծուն շատ անուններով են կոչում, և տարբեր անուններ կցվում են տարբեր մշակութային գաղափարների վրա, Աստծո ինքնության և հատկանիշների մասին։ Հին եգիպտական Աթենիզմի դարաշրջանում, հավանաբար, ամենաշուտ արձանագրված մենատեիստական կրոնն է, այս աստվածությունը կոչվում էր Աթեն, որը հիմնված է եղել, որպես «ճշմարիտ» Աստվածային արարած և տիեզերքի ստեղծողներից։ Եբրայերեն Աստվածաշնչում և հուդաիզմում, «Նա, ով է», «Ես եմ, որ ես եմ» և YHWH (եբրայերեն։ יהוה, այսինքն, «Ես եմ ես», «Նա, ով գոյություն ունի») որպես Աստծո անուններ, իսկ Եհովան երբեմն օգտագործվում է քրիստոնեության մեջ՝ որպես YHWH-ի տեղայնացված տարբերակ։ Երրորդության քրիստոնեական վարդապետության մեջ, Աստված, երեք հոգու մեջ գոյակից է, կոչվում է Հայր, Որդի և Սուրբ Հոգի։ Հուդաիզմում Ասծուն դիմում են տիտղոսակիր անուններով, Էլոհիմ կամ Ադոնայ, որոնցից վերջինը հնարավոր է, որ ծագել է եգիպտական Աթենիսից։ Իսլամում օգտագործվում է Ալլահ անունը։ Մուսուլմանները նույնպես Աստծու համար շատ տիտղոսակիր անուններ ունեն։ Հինդուիզմում Բախման հաճախ համարվում է Աստծո մոնոպոլ հայեցակարգ։ Չինական կրոնում Աստված ներկայացվում է որպես տիեզերքի նախածնող, ով բնորոշ է դրան և մշտապես կարգավորում է այն։ Այլ կրոններ ունեն անուններ Աստծու համար, օրինակ, Վահգուրու սիկհիզմում, և Ահուրա Մազդայի զրադաշտականության մեջ, իսկ Բահայի հավատում ասվում է, որ Աստծո էությունը ենթակա չէ մարդկային բանականության ըմբռնմանը, քանի որ սահման ունեցողը չի կարող ընկալել անսահմանը։ Աստված ոչ մարդ է, ոչ էլ տիեզերքում տարածված մի ուժ։ Բառերը, որոնք մեզ անհրաժեշտ է օգտագործել մեր գոյության Աղբյուրը կոչելու համար, ինչպիսիք են, օրինակ, Երկնային Հայր, Երկնային Ուժ, Հզոր Ոգի, մարդկային լեզվով արտահայտում են Նրա անուններից և հատկանիշներից որևէ մեկը, որն ինքնին անբավարար է Նրան ամբողջությամբ նկարագրելու համար։

 

Գերմանական բառի ամենաառաջին գրավոր ձևը) գալիս է 6-րդ դարի քրիստոնեական Codex Argenteus մակագրությամբ։ Անգլերեն բառը ինքնին բխում է պրոտո-գերմանական * ǥu'nan- ից։ Վերակառուցված պրոտո-հնդեվրոպական ձևը, հավանաբար հիմնվել է * ǵhau(ə)- արմատից, ինչը նշանակում է «կոչել» կամ «հուշել» Աստվածաշնչի գերմանական բառերն ի սկզբանե կրկնօրինակում էին երկու գենդերներին, սակայն գերմանացի ժողովուրդների քրիստոնեության գործընթացում իրենց բնիկ գերմանական հեթանոսությունից, բառերը դարձան տղամարդկային ձևի։

 

Անգլերենում կապիտալիզացիան օգտագործվում է այն անվանումների համար, որոնցով հայտնի է աստված, ներառյալ `« Աստված »։ Հետևաբար աստվածի կապիտալացված ձևը չի օգտագործվում բազմաթիվ աստվածների համար, կամ երբ որ, օգտագործվում է աստվածության գաղափարի մասին գրելիս։ Անգլերենը և այլ լեզուները սովորաբար օգտագործվում են ցանկացած և բոլոր հասկացությունների համար, և, չնայած կրոնների միջև տարակարծությունների տարբերությանը, այդ տերմինը բոլորի համար մնում է անգլերեն թարգմանությունը։ Նույնը վերաբերում է նաև եբրայերենին, սակայն հուդայականության մեջ Աստծուն տրվում է պատշաճ անուն, տերրատրագիր, YHWH, ծագումով, հնարավոր է, Էդոմիտի անունը կամ մադիանացի աստվածը, Եհովան։ Աստվածաշնչի շատ թարգմանություններում, երբ Տեր բառի բոլոր տառերը գրված են մեծատառերով, նշանակում է, որ բառը ներկայացնում է տրտմագիրք։

Ալլահը, արաբերեն տերմին է, որը հոգնակի թվով չի կիրառվում մուսուլմանների, արաբերեն խոսող քրիստոնյաների և հրեաների համար, որոնք նկատի ունեն «Աստուած», մինչդեռ «ʾilāh» (արաբերեն, إله) տերմինը նշանակում է, մի աստված կամ աստված Աստված նաև կարող է պատշաճ անուն լինել հինդուիզմի միակողմանի հոսանքներում, որոնք շեշտում են Աստծո անձնական բնույթը, վաղ վկայակոչումներով նրա անունը, Բհագավատայում Քիշնա-Վասուդա է կամ ավելի ուշ Վիշնու և Հարի։

Ահուրա Մազդան Աստծո անունն է, որն օգտագործվում է զրադաշտականության մեջ։ «Մազդա», կամ Ավեստանի «Մազդա» նախընտրական Mazdå- ն, արտացոլում է Պրոտո-Իրանական «Մազդահն (կանայք)»։ Ընդհանրապես ստացվում է ոգու պատշաճ անունը, ինչպես նաև իր սանսկրիտցի կաղապար մեխը, նշանակում է «հետախուզություն» կամ «իմաստություն»։ Եվ Ավեստյան և Սանսկրիտյան խոսքերն արտացոլում են պրոտո-հնդա-իրանական «Մազդահը», բառացիորեն նշանակում է «իմաստուն»:

Վահգուրու (Punjabi: vāhigurū) - սիկհիզմի մեջ ամենից հաճախ օգտագործվող տերմինn Է, որը վերաբերում է Աստծուն։ Դա նշանակում է «Հրաշալի Ուսուցիչ» պենջաբերեն լեզվով։ Վի (միջին պարսկական փոխառություն) նշանակում է «հրաշալի» և գուրու (սանսկրիտ. Գուրու) տերմին, որը նշանակում է «ուսուցիչ»։ Վեհգուրուն նաև բնութագրվում է որպես ոգեշնչման փորձ, որը դուրս է բոլոր նկարագրություններից։ «Վահեգուրու» բառը օգտագործվում է միմյանց ողջունելիս։