A República Moldova, ou máis común e simplemente Moldova ou Moldavia, (en romanés: Republica Moldova) é un país sen saída ó mar da Europa do Leste, que limita con Romanía polo Oeste e con Ucraína polo Leste.
Este artigo precisa de máis fontes ou referencias que aparezan nunha publicación acreditada que poidan verificar o seu contido, como libros ou outras publicacións especializadas no tema. Por favor, axude mellorando este artigo. |
Foi unha das repúblicas constituíntes da Unión Soviética ata 1991.
Moldova (ro) | |||||
Himno | Limba noastră | ||||
---|---|---|---|---|---|
Nomeado en referencia a | Principado de Moldavia | ||||
Localización | |||||
| |||||
Capital | Chișinău | ||||
Contén a división administrativa | |||||
Poboación | |||||
Poboación | 2.603.813 (2022) (76,94 hab./km²) | ||||
Lingua oficial | lingua romanesa | ||||
Xeografía | |||||
Parte de | |||||
Superficie | 33.843,5 km² | ||||
Punto máis alto | Monte Bălănești (pt) (430 m) | ||||
Punto máis baixo | Río Dnister (2 m) | ||||
Comparte fronteira con | |||||
Datos históricos | |||||
Precedido por | |||||
Creación | 27 de agosto de 1991 | ||||
Día festivo | |||||
Organización política | |||||
Forma de goberno | República parlamentaria | ||||
• Presidente da Moldávia (pt) | Maia Sandu (2020–) | ||||
• Lista (pt) | Dorin Recean (2023–) | ||||
Órgano lexislativo | Parlamento da Moldávia (pt) , (Escano: 101) | ||||
Membro de | |||||
PIB nominal | 13.692.230.147 $ (2021) | ||||
Moeda | leu moldávio (pt) | ||||
Identificador descritivo | |||||
Fuso horario | |||||
Dominio de primeiro nivel | .md | ||||
Prefixo telefónico | +373 | ||||
Teléfono de emerxencia | 112 | ||||
Código de país | MD | ||||
Páxina web | moldova.md |
Na súa historia, Moldavia está fortemente vencellada a Romanía. O territorio da actual Moldavia foi habitado na Antigüidade polos dacios. Emprazada sobre unha ruta estratéxica entre Asia e Europa, Moldavia foi vítima de numerosas invasións, incluíndo o Principado de Kíiv e os mongois.
A fins da Idade Media a Moldavia comprendía todo o territorio poboado maioritariamente por romaneses emprazado entre os Montes Cárpatos ó oeste e o río Nistru ó leste. No século XIV tendo por núcleo a Bucovina constituíuse o principado de Moldavia que foi invadido e ocupado polos turcos en 1512, a familia de "beŷs" (especie) de "vicerreis" apelidada Besarab ó servizo da chamada "Sublime Porta" (Imperio Otomán) deu o nome ó sector de Moldavia emprazado ó nordeste do río Codrii, así xurdiu a provincia de Besarabia, que incluía case a totalidade da actual República de Moldavia aínda que tamén algúns distritos cara ó sur (que tras 1947 pasaron a Ucraína), deste modo se conformou a parte oriental do principado de Moldavia. Este volveuse tributario do Imperio Otomán tendo como límite oriental o Xedisán e setentrional a Podolia, aínda que en 1812 o Tratado de Bucarest transferiu Besarabia a Rusia como un dos "Principados Danubianos". A parte occidental de Moldavia converteuse máis tarde en parte de Romanía. A Guerra de Crimea fixo retroceder as fronteiras rusas na rexión, aínda que a Besarabia (cuxo territorio é o que constitúe xunto á Transnistria a maior parte da actual república de Moldavia) mantívose baixo control ruso.
Trala Revolución Rusa de 1917, Besarabia foi rapidamente convertida nunha república independente en 1918, pero uniuse a Romanía ese mesmo ano, quedando só a pequena franxa da Transnistria dentro da URSS. O pacto Molotov-Ribbentrop permitiu á Unión Soviética tomar Besarabia en xuño de 1940 e, a pesar de seren expulsadas novamente en 1941 trala Operación Barbavermella, as tropas soviéticas reocuparon a área en agosto de 1944. Baixo o goberno soviético as rexións do norte e o sur habitadas por ucraínos e romaneses foron transferidas a Ucraína e Transnistria (cunha importante poboación rusa) uniuse co resto nun mesmo estado chamado "República Soviética Socialista de Moldavia", a cal ocupaba o actual territorio da República de Moldavia.
Cando a Unión Soviética desapareceu, en agosto de 1991, Moldavia proclamouse independente converténdose en membro da Comunidade de Estados Independentes en decembro dese mesmo ano, ó igual cá maioría das anteriores repúblicas soviéticas. Nun principio houbo un movemento pro-reunificación con Romanía, pero un referendo en marzo de 1994 recibiu unha enorme maioría de votos a favor da conservación da independencia.
Ese mesmo ano, a nova Constitución de Moldavia, en vistas de acomodar ás minorías rusa, ucraína e gagauza, recoñece a creación das súas propias entidades territoriais dentro da estrutura nacional da República de Moldavia, permitindo a creación de organismos lexislativos propios, goberno e competencias lingüísticas. Do mesmo modo, permitíase para estes territorios a secesión se Moldavia se unise a Romanía.
As eleccións presidenciais de 1996 resultaron propicias para os agrarios e os socialistas, principais partidos da esquerda moldova, e Petro Lucinschi foi nomeado Presidente da República, cun 54 por cento dos votos. Dende o principio do seu mandato, Lucinschi tratou de soluciona-lo problema, xa endémico, de Transnistria, achegando posicións coa Federación Rusa. Así a todo, as conversas entre os nacionalistas de Transnistria e os representantes da República de Moldavia continúan sendo intermitentes e pouco produtivas, pese ó amplo grao de autonomía que o Estado moldovo outorgou a este territorio.
As eleccións lexislativas celebradas en 1998 estiveron caracterizadas pola soidade en que quedou o partido gañador, o Partido Comunista da República de Moldavia, que non puido formar goberno. Boa parte dos partidos restantes da cámara uníronse en torno ó Bloque para unha Moldavia Próspera e á Convención Democrática, formando un goberno de coalición.
A falta de acordos, a crispación política e o fracaso á hora de elixir un novo Presidente da República, provocaron a convocatoria de eleccións anticipadas para o 25 de abril de 2001. O Partido Comunista, con Vladimir Voronin e Vasile Tarlev á cabeza, obtivo unha importante vitoria electoral, conseguindo a metade dos votos emitidos, e obtendo a maioría absoluta na cámara. Voronin converteuse en Presidente da República de Moldavia, e Tarlev en Primeiro Ministro. O partido comezou un amplo proceso de reformas económicas e sociais para favorece-la súa entrada na Unión Europea. Os esforzos do goberno tamén se orientaron na creación de emprego. O distanciamento de Moldova con respecto á Federación Rusa foi, no entanto, un crecente problema no asunto de Transnistria.
Os comunistas revalidaron a maioría absoluta nas eleccións de marzo de 2005, aínda que reduciron o seu número de representantes na cámara de 70 a 56.
O Parlamento unicameral moldovo conta con 101 asentos e os seus membros son electos a través do sufraxio popular por catro anos. O Parlamento logo elixe ó presidente, quen exerce como xefe de Estado. O presidente nomea a un primeiro ministro como xefe de goberno, quen á súa vez confecciona un gabinete, ambos os sometidos á aprobación do Parlamento. Na actualidade o cargo de presidente ocúpao Igor Dodon e o de primeiro ministro Ion Chicu.
Dende 2003 (mediante unha Lei aprobada o 19 de marzo de 2003), Moldavia está dividida en 32 distritos (raion, en plural raioane), 3 municipios (Chişinău, Bălţi e Tighina), e dúas rexións semi-autónomas (Găgăuzia e Transnistria).
|
|
A poboación de Moldavia alcanza os 4,4 millóns (2006), e está decrecendo a un ritmo do 0,12 % anual. A maioría da poboación pertence á etnia romanesa (80 %), seguida por unha importante colectividade de rusos (7 %), ucraínos (7 %), alemáns, turcos, búlgaros e serbios que constitúen o resto da poboación. Os habitantes concéntranse nas chairas, onde están os centros industriais e desenvólvese a agricultura a grande escala.
O 72,2 % dos moldovos vive nas cidades, o que representa unha da proporcións máis baixas de Europa só superada por algúns dos seus veciños balcánicos. As principais cidades do país son Chisinau, a capital, con 1 millón de habitantes.
Moldova é un estado sen relixión oficial, aínda que máis do 70 % da poboación adscríbese á Igrexa ortodoxa romanesa. Tamén hai cantidades significativas de católicos protestantes (4 % da poboación) ou grupos pentecostais. Segundo o censo de 2002, tamén vivían no país 23.105 ateos e arrelixiosos e 6100 xudeus.
A romanés, co nome de moldovo, é a lingua oficial do país. Séguenlle en importancia o húngaro e o romaní, falados polas poboacións desas etnias. O francés é falado por un significativo número de persoas (entre 1 e 2 millóns), e Moldova é membro da Francofonía.
A economía moldova, tradicionalmente agrícola, comezou, en consonancia co resto de territorios da Unión Soviética, un acelerado proceso de industrialización, especialmente alimentario (viño e azucre refinado). A produción de refrixeradores, confección, materiais de construción e maquinaria agrícola é tamén significativa.
A moeda en Moldavia é o leu moldovo.
A agricultura, sendo aínda un importante motor económico, perdeu peso, a raíz da acelerada industrialización. Con todo, conseguiu florecer de novo ante a crise do seu sector industrial. Máis da metade da poboación activa da República de Moldavia dedícase á agricultura.
A produción agrícola moldova é variada: xirasol, tabaco, cereais, vide, hortalizas, remolacha azucreira e pataca. A gandería é pouco significativa, e é principalmente bovina e porcina, ademais da cría de aves de curral.
Existe en Moldavia petróleo, aínda que en pouca cantidade, e extráese sal dalgunhas minas. É unha das ex-repúblicas soviéticas máis pobres en recursos do subsolo explotados.
Como sucedeu no resto das antigas repúblicas que formaron a Unión Soviética, a economía moldova sufriu un forte retroceso tras a independencia. O conflito da República de Moldavia coa zona rebelde de Trans-Dniéster ou Transnistria agravou aínda máis a situación.
Con respecto ao comercio exterior, en 2013, Rusia concentrou o 26% das exportacións moldavas seguido por Romanía (17%), Italia (7%), e Ucraína (5%). Por outra parte, tamén en 2013, Rusia subministrou a Moldavia o 14% das súas importacións, seguido por Romanía (13%), Ucraína (12%), e China (8%).
Wiki Commons ten máis contidos multimedia na categoría: Moldavia |
This article uses material from the Wikipedia Galego article Moldavia, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Todo o contido está dispoñible baixo a licenza CC BY-SA 4.0, agás que se indique o contrario. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Galego (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.