Januar: Prvi mjesec u godini po julijanskom i gregorijanskom kalendaru

Januar je dobio ime po Janusu, starorimskom bogu vremena, vrata i ulaza. U bosanskom jeziku je u upotrebi i slavenski naziv siječanj, nazvan tako jer se u tom hladnom periodu sijeku drva. To je u prosjeku najhladniji mjesec u godini u većem dijelu sjeverne hemisfere (gdje je drugi mjesec zime) i najtopliji mjesec u godini u većem dijelu južne hemisfere (gdje je drugi mjesec ljeta ). Na južnoj hemisferi januar je sezonski ekvivalent julu na sjevernoj hemisferi i obrnuto.

Prvi rimski kalendar je imao samo deset mjeseci (304 dana). Rimljani su u to doba smatrali da je zima period bez mjeseci. Oko 700. p. n. e. Romulov nasljednik, Numa Pompilije, je dodao mjesece januar i februar i tako je napravio da je rimski kalendar jednak standardnoj lunarnoj godini (354 dana). Iako je mart prvobitno bio prvi mjesec u godini, zamijenjen je januarom, jer su po običaju tada izabirani konzuli. Starorimski praznici tokom ovog mjeseca uključuju Cervulu i Juvenaliju, koje se obilježavaju 1. januara, kao i jednu od tri Agonalije, koja se slavi 9. januara, i Karmentaliju, koja se slavi 11. januara. Ovi datumi ne odgovaraju modernom gregorijanskom kalendaru.

Horoskopski znakovi u mjesecu januaru su jarac (22. decembar-19. januar) i vodenjak (20. januar-18. februar).

Tradicionalno, originalni rimski kalendar sastojao se od 10 mjeseci ukupno 304 dana, a zima se smatrala periodom bez mjeseca. Oko 713. godine p.n.e., polu-mitski Romulov nasljednik, kralj Numa Pompilije, navodno je dodao mjesece januar i februar, tako da je kalendar pokrivao standardnu lunarnu godinu (354 dana). Iako je mart prvobitno bio prvi mjesec u starom rimskom kalendaru, januar je postao prvi mjesec kalendarske godine ili pod Numom ili pod Decemvirom oko 450. godine p.n.e.. Nasuprot tome, svaka određena kalendarska godina bila je identificirana imenima dva konzula, koji su stupili na dužnost 15. marta do 153. godine p.n.e., kada su počeli da stupaju na dužnost 1. januara.

Za Novu godinu u Evropi tokom srednjeg vijeka korišteni su različiti hrišćanski datumi praznika, uključujući 25. mart (praznik Blagovijesti) i 25. decembar. Međutim, srednjovekovni kalendari su i dalje bili izloženi na rimski način sa dvanaest stupaca od januara do decembra. Počevši od 16. vijeka, evropske zemlje su počele da zvanično ponovo proglašavaju 1. januar početkom Nove godine – koji se ponekad naziva stil obrezivanja jer je to bio datum praznika obrezivanja, koji je bio sedmi dan poslije 25. decembra.

Historijski nazivi za januar uključuju njegovu originalnu rimsku oznaku Ianuarius, saksonski izraz Wulf-monath (što znači "vučji mjesec") i oznaku Karla Velikog Wintarmanoth ("zimski/hladni mjesec").

Prema Theodoru Mommsenu, 1. januar je postao prvi dan u godini u 600 AUC rimskog kalendara (153. p.n.e.), zbog katastrofa u Luzitanskom ratu. Luzitanski poglavica po imenu Punik napao je rimsku teritoriju, porazio dva rimska guvernera i ubio njihove trupe. Rimljani su odlučili da pošalju konzula u Hispaniju, a da bi ubrzali slanje pomoći, "čak su natjerali nove konzule da stupe na dužnost dva i po mjeseca prije zakonskog roka" (15. mart).