Samuel Johnson

Wodzi Samuel Johnson Creoletɔ si gbugbɔ xɔ ŋkɔ le Freetown, Sierra Leone, wònye Henry Erugunjinmi Johnson kple Sarah Johnson ƒe vi adre dometɔ etɔ̃lia le June 24, 1846.

Wodzi fofoa, si tsɔ Yoruba ŋkɔ Erugunjinmi na eɖokui la, le ƒe 1810 me le dua me ƒe Oyo-Ile, si nye Oyo Fiaɖuƒea ƒe fiadu. Henry nye Omoba (fiavi) si tso Oyo-ƒomea me, eye wònye ƒe alafa 18 lia me alaafin (fia) Abiodun ƒe tɔgbuiyɔvi.Emegbe wolée le Atlantik-ƒua ƒe Kluviwo ƒe Asitsatsa me gake dzɔgbenyuietɔe la wogbugbɔ mɔ nɛ yi Sierra Leone, abe Yorubatɔ geɖe ene, abe Samuel Ajayi Crowther (eƒe tɔɖiayɔvi si le didiƒe ʋĩ) kple ame bubuwo ene. Emegbe edo go Samuel Johnson, amesi ƒe ŋkɔ wòtsɔ na viaŋutsu. Nɔviŋutsu tsitsi 2 nɔ Johnson si, Henry kple Nathaniel, kpakple nɔviŋutsu sue aɖe si ŋkɔe nye Obadiah. Henry kple Nathaniel siaa va zu mawunyadɔgbedelawo kple saɖaganunɔlawo abe Samuel ene, gake Obadiah ya va zu Yorubatɔwo ƒe atikewɔla gbãtɔ si nye afimatɔwo. Ewu eƒe sukudede nu le Sɔlemeha ƒe Dutanyanyuigblɔlawo ƒe Habɔbɔ (CMS) ƒe Hehenaƒe eye emegbe wòfia nu le nusi wova yɔ be Yorubatɔwo ƒe dukɔmeviʋa la me.

Johnson kple Charles Phillips, siwo hã le CMS me, wɔ ɖoɖo be woadzudzɔ aʋawɔwɔ le ƒe 1886 me eye emegbe wowɔ nubabla si na kakaɖedzi Ekiti-duwo ƒe ɖokuisinɔnɔ. Gake Ilorin gbe be yemadzudzɔ aʋawɔwɔ o, eye aʋaa yi edzi.Le ƒe 1880 me la, eva zu saɖaganunɔla eye le ƒe 1888 me la, ezu nunɔla. Enɔ Oyo tso ƒe 1881 me eye wòwu Yorubatɔwo ƒe ŋutinya ŋuti dɔ aɖe nu le ƒe 1897. Wogblɔ be nudzɔdzɔ sia tso esi wònɔ vɔvɔ̃m be yeƒe amewo le woƒe ŋutinya bumee, eye be wova le Europa ŋutinya nyanya gɔme nyuie wu gbɔ. Nukutɔe la, eƒe Britain gbeƒãɖelawo tsɔ dɔ sia da ɖe teƒe si mesɔ o.

Le eƒe ku megbe la, nɔviaŋutsu Ðɔkta Obadiah Johnson gaƒo agbalẽa nu ƒu hegbugbɔ ŋlɔe, eye wòzã bubumegã la ƒe nuŋlɔɖi gbogboawo abe mɔfianu ene. Le ƒe 1921 me la, eɖee ɖe go be A History of the Yorubas from the Earliest Times vaseɖe Britaintɔwo ƒe Takpɔha ƒe Gɔmedzedze. Tso ɣemaɣi la, wotsɔ agbalẽa sɔ kple The Decline and Fall of the Roman Empire si Edward Gibbon ŋlɔ.

Agbalẽwo ƒe xexlẽdzesiwo

Falola, Toyin (1993), Mɔɖela, dulɔlɔ̃ kple blemafofo: Samuel Johnson kple Yorubatɔwo, Madison, WI: Afrika Nusɔsrɔ̃ ƒe Ðoɖowɔɖi, Univ. ƒe Wisconsin-Madison, ISBN 9780942615197. Johnson, Samuel (ƒe 1921), Yorubatɔwo ƒe Ŋutinya, Lagos: CMS Agbalẽdzraƒewo.

Nusiwo ŋu woke ɖo

Tags:

Sierra Leone

🔥 Trending searches on Wiki Eʋegbe:

Tagbo TsidzaƒeDadiHuang XianfanLiberiaFinlandAkangaEŋlisigbeSafa ElagibInterlinguegbeFiɖagbeTakye YaoboiEʋegbeJoseph Danlami BagobiriFloridaSloveniaUnited KingdomSrɔ̃ɖeɖeTammari (gbegbɔgblɔ)DzataviBibliaKaunasChileFransegbeAkpakloValparaisoMölnlyckeChinaCuritibaTbilisiPeruBrãɖagbePigazzanoNorwegbeStockholmƆldzeriaNagoyaJames MonroeAustraliaBurundiAŋkpamuidaBoni YayiGeorgiaUzbekistanJames MadisonSiamlɔm 1Ephraim AmuBoliviaJacques BarrotLiechtensteinAkrɔbɔeSiamlɔm 20SilɔtiMain PageNew York City🡆 More