ཚོང་འབྲེལ་འཇལ་ཚད་རིམ་ལུགས།

༉ ཚོང་འབྲེལ་འཇལ་ཚད་རིམ་ལུགས་ཟེར་མི་འདི་ རྒྱལ་སྤྱིའི་དངུལ་ཁང་ནང་ལུ་ལཱ་འབད་མི་ དཔལ་འབྱོར་མཁས་མཆོག་ སའི་མཱོན་བྱང་ཀོར། མའེ་ཀཱལ་ཀེལེན། ཀེ་ར་ལི་མེག་བིཤ་ཟེར་མི་གསུམ་གྱིས་ མཉམ་འབྲེལ་ཐོག་ལས་གཞི་བཙུགས་འབད་ནུག། ཚོང་འབྲེལ་འཇལ་ཚད་རིམ་ལུགས་འདི་གིས རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་དཔལ་འབྱོར་གྱི་སྤུས་ཚད་ ལོ་རིམ་བཞིན་དུ་ཡར་འཛེག་མི་དང་མར་བབས་མི་ཚུ་སྟོན་པའི་ཁྲམ་རིས་ཅིག་ཨིན་མས། ཚོང་འབྲེལ་འཇལ་ཚད་རིམ་ལུགས་ཀྱི་ མང་ཉུང་དང་སྤུས་ཚད་ཚུ་ལུ་གཞི་བཞག་སྟེ་ རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་གནས་རིམ་ ༡ པ་ལས་ ༡༨༩ པ་ཚུན་ཚོད་ གོ་རིམ་བསྒྲིགས་ཏེ་ལྟཝ་ཨིན་མས། ཚད་གཞི་ང་ཤོས་ཡོད་མི་རྒྱལ་ཁབ་ནང་ལུ་ ཚོང་འབྲེལ་གྱི་གོ་སྐབས་དང་ ཚོང་འབྲེལ་འཐབ་ནིའི་མཐུན་རྐྱེན་ཕུན་ཚོགས་ཡོད་པའི་བརྡ་སྟོནམ་ཨིན་མས། World Bank (2019). ཚོང་འབྲེལ་འཇལ་ཚད་རིམ་ལུགས་ཀྱི་དམིགས་ཡུལ་ཚུ་ཡང་། ༡༽ རྒྱལ་ཁབ་ནང་ལུ་ ཚོང་ལས་དང་འབྲེལ་བའི་ སྲིད་བྱུས་བཟོ་ནི། ༢༽ གློག་མེ་བཀྲམ་སྤེལ་འགྱུར་བ་མེདཔ་སྦེ་བཞག་ནི། ༣༽ རང་བཞིན་གྱི་རྒྱུ་ཆ་ཚུ་འབོར་ཆེ་ཏོག་ཏོ་ཡོད་མེད་བལྟ་ནི།  ༤༽ ལས་མིའི་མི་སྟོབས་རྒྱ་ཆེཝ་སྦེ་་ཡོད་མེད་བལྟ་ནི། ༥༽ ཚོང་འབྲེལ་འཐབ་ནིའི་གཞི་སྦོམ་སྦེ་ཡོདཔ་བཟོ་ནི། ༦༽ སྲིད་བྱུས་ཚུ་ཡུན་བརྟན་གནས་ཚུགསཔ་བཟོ་ནི་ཚུ་ཨིནམ་སྦེ་བཀོད་དེ་འདུག། (Research Gate, 2019)

འབྲུག་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ཚོང་འབྲེལ་འཇལ་ཚད་རིམ་ལུགས་ཀྱི་་གནས་ཚད།

འབྲུག་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་གནས་ཚད་འདི་ ལོ་བསྟར་བཞིན་དུ་ མར་ཕབ་འགྱོ་ཡོདཔ་ཨིན་མས། སྤྱི་ལོ་ ༢༠༡༨ ལུ་ གནས་ཚད་རྒྱལ་ཁབ་ ༡༩༠ ལས་ ༧༣ ནང་ཚུད་དེ་འདུག། སྤྱི་ལོ་ ༢༠༡༩ གི་ལོ་དེ་ནང་ མར་བབས་ཏེ་ ༨༩ ནང་ལྷོད་ཡོདཔ་ཨིན་མས། (Yangyel Lhaden, 2020)། རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་གནས་ཚད་ མར་བབས་འགྱོ་མི་འདི་གིས་ དཔལ་འབྱོར་གྱི་སྤུས་ཚད་མར་ཉམས་འགྱོ་བའི་བརྡ་སྟོནམ་ཨིན་མས། ཤེས་རབ་རྡོ་རྗེ་ (༢༥/༡༠/༢༠༡༩) གིས་སླབ་མི་ནང་ རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་དཔལ་འབྱོར་མར་བབས་འགྱོ་མི་འདི་ རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་དཔལ་འབྱོར་གྱི་སྤུས་ཚད་མར་ཉམས་འགྱོ་འགྱོཝ་མེན་པར་ རྒྱལ་ཁབ་གཞན་ཚུ་ནང་ ཁྱད་རིག་གི་མཐུན་རྐྱན་ལེགས་ཤོམ་ཡོདཔ་ལས་བརྟེན་ཨིན་མས། སྤྱི་ལོ་ ༢༠༢༠ གི་ཚོང་འབྲེལ་འཇའ་ཚད་རིམ་ལུགས་ཀྱི་ཚད་གཞི་འདི་ དང་པ་ ཚོང་ལས་འགོ་བཙུགས་པའི་སྐབས་ཀྱི་བྱ་སྒོའི་རིམ་པ་ལུ་གཞི་བཞག་ནུག། དེ་ནང་ བརྒྱ་ཆ་ ༨༦.༢ ཐོབ་ནུག། གཉིས་པ་ ཚོང་འབྲེལ་གྱི་རིམ་ལུགས་ལུ་གཞི་བཞག་མི་ལས་ བརྒྱ་ཆ་ ༩༥.༢ ཐོབ་ནུག། གསུམ་པ་ ཚོང་ལས་དང་འབྲེལ་བའི་གན་ཡིག་དང་ཚོང་འབྲེལ་གྱི་བཅའ་ཁྲིམས་ཚུ་ལུ་ དམིགས་གཏད་བསྐྱེད་མི་ལས་ བརྒྱ་ཆ་ ༦༦ ཐོབ་ནུག། (Index mundi, 2021).

འབྲུག་ལུ་ ཚོང་འབྲེལ་གྱི་སྤུས་ཚད་ཡར་སེང་འབད་ཐབས་ལུ་ རྒྱལ་སྤྱི་དངུལ་ཁང་གི་སྡེ་ཚན་ (༢༠༢༠) དང་འཁྲིལ་བ་ཅིན་ སྒེར་གྱི་ལས་སྡེ་གཞི་བཙུགས་འབད་བའི་སྐབས་ལུ་ ཐོ་བཀོད་འབད་ནིའི་བྱ་སྒོའི་རིམ་པ་ཚུ་ ལེགས་བཅོས་འབད་དགོཔ་འདུག་ཟེར་ཨིན་མས། དེ་བཟུམ་སྦེ་ར་ སྐྱིན་འགྲུལ་ལེན་ནི། བཟོ་སྐྲུན་འབད་ནིའི་གནང་བ་དང་ཁྲལ་བཏབ་ནི། དེ་ལས་ ཕྱི་ཚོང་འཐབ་ནིའི་ཆོག་ཐམ་ལེན་པའི་སྐབས་ དུས་ཡུན་རིངམོ་འགོརཝ་ལས་ དཔལ་འབྱོར་གོང་འཕེལ་གཏང་ཐབས་ལུ་ བྱ་བའི་རིམ་ལུགས་ཚུ་ ཡར་དྲག་གཏང་དགོཔ་འདུག་ཟེར་ཨིན་མས། སྤྱི་ལོ་ ༢༠༢༠ ལུ་ བསྟན་རྒྱས་ལྷན་ཁག་གིས་ single window company registry system ཟེར་མི་ ཚོང་ལས་སྡེ་ཚན་ཚུ་གི་དོན་ལུ་ རྒྱལ་ཁབ་ནང་ལུ་གསར་བཏོན་འབད་དེ་འདུག། ལས་སྡེ་འདི་གི་ཐོ་བཀོད་འགོ་དཔོན་གྱིས་སླབ་མི་ནང་ ཡོངས་འབྲེལ་གྱི་ཐོག་ལས་ ཐོ་བཀོད་འབད་ནིའི་ལམ་ལུགས་གསར་བཏོན་འབད་མི་འདི་ རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་དཔལ་འབྱོར་གྱི་སྤུས་ཚད་ཡར་འཕེལ་གཏང་ནིའི་དོན་ལུ་ཨིན་ཟེར་བཤདཔ་ཨིན་མས། (Yangyel Lhaden, 2022)། གཞུང་གི་ཧོངས་ལས་ དཔལ་འབྱོར་གྱི་གནས་ཚད་ཡར་དྲག་གཏང་ནིའི་ཐབས་བྱུས་ཚུ་བརྩམས་ཏེ་ར་ཡོདཔ་ཨིན་མས།

རྒྱབ་རྟེན།

Dorji, S. (October 25,2019): Bhutan's doing business ranking drops yet again.

Bhutan Broadcasting Services (BBS).

http://www.bbs.bt/news/3p=123062.

Index mundi. (2021): Bhutan ease of doing business index scores.

https://www.indexmundi.com/bhutan/ease_of_doing-business_index-scores_html

Lhaden. Y. (15/05/2020): MoEA launches a system to improve ease of doing

Bhutan Broadcasting Services (BBS).

https://kuenselonline.com/moea-launches-a-system-to-improve-ease-of-doing-business/#:~:text=Bhutan's%20rank%20in%20ease%20of,down%20to%2089%20in%202020

World bank (2019): Ease of doing business index for Bhutan.

https://fred.stlousisfed.org/series/ICUBSEASEXQBTN.

Yangyel.L ( 2020). MoEA Launches a system to improve ease of doing business. Kuensel

https://kuenselonline.com/moea-launches-a-system-to-improve-ease-of-doing-business