Mutasyon

Mutasyon her zeman nêşeno organizma ser de tesıro negatif ya zi tesıro pozitif kero. Mutasyono kee vıraziyeno, şeno mexsuli geni de vuriyayış, ya zi raşt u vıran (ğelet) karkerdışi geni ra engel megro. Mesi (meis, miyes) Drosophila melanogaster sero kari xaptiyayi u vecio meydan ki jew mutasyoni proteinan ke terefi genan ra vıraziyeni, %70ê no mutasyoni wayiri tesıri zerario, u nısbeti bini ke maneni, ya notr (bêtesır) ya zi kemi feyday xo est beno.

Mutasyoni şeni pêro kromozomi ke terefi rekombinasyono cênetiki ra vıraziyeno (bv. Duplikasyono cênetik) ihtıwa keri u a ri ra enê rekombinasyonê cênetiki genom de jew kopyay geni şeno bıvecnio. Kopyabiyayışi genan qandê/semedi genê newey resnayışi jew çımeo, referanso u rıstımo. Tewr newe geni, hem (eyni, teny) pi ra yeni u genê ke inan ra ver est biyi, inan ra vıraziyeni u a ri ra kopyakerdışi genan muhımo u ver dero. Mısıl roşniya çımi merdumi de qandê/semedê roşniya diyene çiy esti u çı wext nê çiy vıraziyeni çeher (4) geni gureyeni: 3ê (hiri) nê genan qandê/semedê rengan diyayış (vinayene) gureyeni u jew binio ki seba şewe de diyene/vinayene gureyeno. Heme enê çehar genan tenya jew pi ra zêdebiyi.

Jew geno esasi, çı wexçt kopyay cı mutasyon vınêna u fonksiyono newe gêno, şeno turê newey vırazo, bıresno. No kar zêdebiyayışi sistemi xeyli keno u waziyeti kopyakerdışi geni de deha asano, qolayo. No şekıl de dı genan de yew gen, yew fonksiyono newe qezenç keno, kopyay cı zi fonksiyono kıhani tırakerdışi ri devam keno, hıma fonksiyono kıhani vınêno. Mutasyon de jew tipo bini ki, genê ke raveri kod nêbiyi, şifre nêbiyi, şeni pêro gêni newey vırazi, bıresni.

Yew jenerasyono gênano newe, şeno hem zeman de letey genê ke kopya biyê pe bıgro, ihtıwa kero u be enê letey newey ra kombinasyonê newe bıresno u vırazo.

Genê newey be pêrobiyayışi gênano ke raveri est biyi, kumeyi ke enê leteyan ra vıraziyeni, qandê kombinasyono newe vıraştene be yewbinan ra pêro beni u zey serbest u moduli wayiri fonksiyoni basiti hareket keni .

Mısal sentazi poliketiti, enzimi gırdi ke antibiyotik vırazeni u zey her game xeta montaji de, heme dom de her kataliz zey ena game erzıni u se (100) gami beni u ninan dıma kume ihtıwa keni.