Copiutrece

Ene copiutrece (on dit eto : èn ordinateur; dins l' lingaedje corant : ene éndjole), c' est ene machene k' overe so d' l' infôrmåcion (ça pout esse po des cårculaedjes, so des tecses, des imådjes ou do son, ou co d' ôtes).

Sovint ene copiutrece a-st ene taprece ey ene waitroûle po l' eployaedje, mins ça pout eto esse etirmint otomatijhî sins nole intervincion di djins, ou co esse manaedjeye då lon, åd triviè d' ene rantoele infôrmatike.

Ene copiutrece rote avou des programes infôrmatikes. Zels-minme divèt esse edjårbés po responde å sistinme d' etcherpetaedje del deure plake (li cour del machine) et k' on lome sistinme d' operance.

Po fé bråmint des ovraedjes , ene copiutrece a dandjî d' ôtès machines ki sont raloyeyes après. Tot ç' sint-fruskin la si lome l' éndjolreye.

Les copiutreces ont-st ataké diviè les anêyes 1960. Mins, adon, c' esteut des vraiys meubes, foirt mastokes. Et ele ni savént cåzu rén fé. Et s' aroker tofer. Et coster tchir et vilin.

Dispu les anêyes 1980, gn a vnou sol martchî des bråmint pus ptitès copiutreces, ki les djins ont cmincî a-z atchter por zels mete e leu måjhone : c' est les copiutreces di måjhone.

Adon, on les a raloyî al Daegntoele avou des modems adjondous ås fis do telefone. C' est ciste avancêye la k' a permetou li tele-ovraedje. A pårti di 1996, gn a yeu des waibes e walon.

A dater des anêyes 2000, minme les ptits "grete-papî" s' ont eto polou atchter des copiutreces axhlåves k' i plèt prinde dizo l' bresse po nd aler bouter avou, u rivni ovrer el måjhone, dins èn areyoplane, a l' otel, evnd. Pu vna l' djermêye des sûtifones, e minme tins ki les éndjolete.

• Prumî motlî walon-francès so les copiutreces (L. Mahin, 1995)
• Motlî walon-inglès des copiutreces (L. Hendschel, 1997)
• Prumire waibe-pådje di ratournaedje e walon des programes "Linux" (L. Hendschel, 1998)