Sırtlangiller: Etçiller takımına ait bir kedimsi familyası

Sırtlangiller (Hyaenidae), etçiller (Carnivora) takımına ait bir familya.

Dış görünüşleri ile köpeklere benzemelerine rağmen aslında kedimsiler (Feliformia) alt takımına dahillerdir ve bilimcilerin fikirlerine göre misk kedisigiller (Viverridae) familyasından türemişlerdir. Günümüzün sırtlangilleri Afrika'da ve Güney ile batı Asya'da yaygındırlar. Leş yiyicileri olarak tanılırlar.

Sırtlangiller
Yaşadığı dönem aralığı: 15,97-0 myö
Orta Miyosen-Günümüz 
Sırtlangiller: Adlandırma, Özellikleri, Fosil kalıntılar
Sol üstten saat yönünde;
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem: Animalia
Şube: Chordata
Sınıf: Mammalia
Takım: Carnivora
Alt takım: Feliformia
İnfra takım: Viverroidea
Familya: Hyaenidae
J. E. Gray, 1821
Alt familyalar
(soyu tükenmiş taksonlar için metne bakınız)
Sırtlangiller: Adlandırma, Özellikleri, Fosil kalıntılar
Dağılımı

Türkiye'de rastlanılabilen tek temsilcisi çizgili sırtlan'dır.

Adlandırma

Sırtlan adı Türkçe kökenlidir ve Eski Kıpçakçada da aynen geçmektedir. Fakat, Orta Türkçe dönemine ait Divânu Lügati't-Türk'te sırtlan kelimesi yerine «ar böri» (اارْبُرى) biçimi geçer. Diğer çağdaş Türk dillerinde de kullanılır: Türkmence sırtlan, Tatarca sırtlan, Başkurtça hırtlan. Kökü «kıl, kalın kıl» anlamındaki sırt sözüdür ve bu anlam Çuvaşça (şărt) ile Macarcada (serte) da saklanmıştır. Türkçede sırtlan için yeleli kurt adı da kullanılır ve bu kullanım Moğolcada (deltü çina) da görülür. Sırtlan kelimesindeki ikinci birleşenin kaplan, aslan, kulan, ... gibi örneklerdeki "-lan" eki olduğu yönündeki iddia Hasan Eren başta olmak üzere kimi etimologlar tarafından inandırıcı bulunmamaktadır.

Özellikleri

Sırtlanların ortak özelliklerinden en mühimi, ön bacaklarının arka bacaklarından daha uzun olması. Tırnaklarını kedigiller gibi geriye çekebilme kabiliyetine sahip değillerdir. Sırtlanların cinsel organları tüm memelilerin arasında en ilginçleridir. Dişilerin klitorisi o kadar büyüktür ki, hatta "pseudopenis" olarak tanımlanır. Ayrıca etrafında testislere benzeyen torbacıkları vardır. Bu yüzden sırtlanların cinsiyetini belirlemek yakından izlenilse bile zor olabilir. Bu anatomik özelliklerinden dolayı eskiden çift cinsiyetli oldukları düşünülmüştür ama bu kesinlikle yanlıştır.

Fosil kalıntılar

Sırtlangiller eski bir memeli familyasıdır. Bugün yaşayan sırtlan türlerinden daha çok nesli tükenmiş türlerinin fosillerine rastlanılır. Tanılan en eski sırtlan Miosen devrinden kalan fosilleri bulunmuş olan Protictitherium 'dur. Bu cins aslında daha çok misk kedisigillere benzemesine ve ağaçlarda yaşamış olmasına rağmen sırtlanların atası olarak kabul edilir. Daha geç bir zamanda Plioviverrops adı verilen bir cins Avrupa'da da yaşamıştır. Bu küçük sırtlan cinsi böceklerle beslenmiştir. Asıl sırtlanlar ve yer kurtları bu dönemde ayrılmış oldukları kabul edilir.

Sonra gitgide daha büyük sırtlan türleri ortaya çıkmıştır. Miyosen devrinin sonunda çakala benzeyen Ictitherium cinsi tüm Avrasya'ya yayılmış, Adcrocuta cinsi gibi büyük leş yiyiciler, Lycyaena ve Hyaenictis cinsleri gibi av yapan sırtlanlar ve hatta Kuzey Amerika'ya kadar yayılmış olan Chasmaporthetes cinsi ortaya çıkmışlardır. Pliosen devrinde köpekgillerin gitgide yayılması ve sırtlanlardan daha başarılı olmasından dolayı bu eski sırtlan cinslerinin neslinin tükenmış olduğu düşünülür. Günümüzde neslini koruyabilmiş 4 sırtlan türü kalmıştır.

Sınıflandırma

  • Alt familya: Hyaeninae
  • Alt familya: Protelinae
    • Yer kurdu veya Böcekçil sırtlan (Proteles cristatus) 10 000 ferdi kalmıştır (popülasyonu hakkında güvenilir bir bilgi yok)
  • Alt familya: incertae sedis
    • Adcrocuta
    • Allohyaena
    • Belbus
    • Chasmaporthetes
    • Herpestides
    • Hyaenictis
    • Hyaenotherium
    • Ictitherium
    • Ikelohyaena
    • Leecyaena
    • Lycyaena
    • Metahyaena
    • Miohyaenotherium
    • Palinhyaena
    • Pachycrocuta
    • Pliocrocuta
    • Plioviverrops
    • Protictitherium
    • Thalassictis
    • Tongxinictis
    • Tungurictis
    • Werdelinus

Kaynakça

Sırtlangiller: Adlandırma, Özellikleri, Fosil kalıntılar  Wiki Commons'ta Sırtlangiller ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.
Sırtlangiller: Adlandırma, Özellikleri, Fosil kalıntılar  Wikispecies'te Sırtlangiller ile ilgili detaylı taksonomi bilgileri bulunur.

Tags:

Sırtlangiller AdlandırmaSırtlangiller ÖzellikleriSırtlangiller Fosil kalıntılarSırtlangiller SınıflandırmaSırtlangiller KaynakçaSırtlangiller Dış bağlantılarSırtlangillerAfrikaEtçillerFamilyaKedimsilerKöpekgillerMisk kedisigiller

🔥 Trending searches on Wiki Türkçe:

2004 Türkiye yerel seçimleriAdanaHakan Çalhanoğluİstanbul'da 2004 Türkiye yerel seçimleriVoleybolKarabük (il)Ahmet Burak Erdoğanİslam'da dört büyük melekOsman Hamdi BeyAli KoçYabaniTanzimat edebiyatıFrancis Scott KeyKasım 2015 Türkiye genel seçimleriTürklerFatma GirikSanayi DevrimiArnavutlukJohn F. Kennedy SuikastıSaadet PartisiSosyaldemokrat Halkçı Parti2023 Türkiye genel seçimleriTürkiye 21 yaş altı millî futbol takımıÖzdemir AsafHatice AslanVirgülYaprak DökümüOsmanlı HanedanıTunceli'de 2024 Türkiye yerel seçimleriTürkiye başbakanları listesiEntübasyonOrhan Veli KanıkAcun IlıcalıMara HatunCezerîTürkiye'nin ilçeleriLeonardo DiCaprioSu Burcu Yazgı CoşkunAli BabacanMankurtlaştırmaRobert OppenheimerKâbeManas DestanıDani AlvesÇanakkale TürküsüAgnostisizmOsman GaziPortekizII. MustafaTürk edebiyatında Kurtuluş Savaşı konulu romanlarKardeşlerimRusyaLionel MessiFenerbahçe (futbol takımı)Mustafa Üstündağ (oyuncu)İslamEl-KaideM9 (İstanbul metrosu)Buğra Kavuncu29 Ekim Cumhuriyet Bayramıİstanbul Büyükşehir BelediyesiOgeday GirişkenBurçlarÜtopyaBir sonraki Türkiye genel seçimleri için yapılan anketlerII. MehmedTürkiye Büyük Millet MeclisiAstral seyahatKenan İmirzalıoğluHakan TütüncüKapadokyaPKKWhatsAppI. AmalrikKemal KılıçdaroğluHazal KayaTBMM 1. dönem milletvekilleri listesiBursa'da 2024 Türkiye yerel seçimleriÖmer Seyfettin🡆 More