Papirüs: giller familyasından otsu bir bitki ve bu bitkinin gövdesinden hazırlanan yazı kâğıdı

Sulak bir saz olan papirüs bitkisinin (Cyperus papyrus) özünden yapılmıştır. Papirüs aynı zamanda, bu tür materyallerin üzerine yazılmış, yan yana birleştirilen ve bir kitabın erken formu olan bir parşömen halinde yuvarlanan bir belgeyi de ifade edebilir.

Papirüs bitkisinin, bir zamanlar Nil Deltası boyunca bol olduğu için, ilk olarak Mısır'da (en azından Birinci Hanedanlığa kadar) kullanıldığı bilinmektedir. Ayrıca tüm Akdeniz bölgesinde ve Kush Krallığı'nda da kullanıldı. Eski Mısırlılar, bir yazı malzemesinin yanı sıra, kamış tekneleri, hasırlar, ipler, sandaletler ve sepetler gibi diğer eserlerin yapımında papirüs kullandılar.

Eski Mısırlıların yelken, bez, hasır ve yazı kağıdı olarak kullandıkları papirüs onlardan Yunanlara daha sonra Romalılara intikal etti ve MS 3. yüzyılda yerini parşömen alıncaya dek kullanımı sürdürüldü.

Türkiye, İzmir' de de neolitik dönemin sonlarında kullanılmaya başlanmıştır.

Yunanca papirüs kelimesi Kıptice’den alınmış ve neredeyse tüm batı dillerine girmiştir (İngilizce, Almanca, Fransızca Papyrus, Rusça папирус, İspanyolca, İtalyanca papiro)

Gilan eyaletinde konuşulan Gilanice papirüs kelimesi "sigara tütünü" anlamına gelir.

İngilizce paper “kâğıt” ve Türk argosunda “para” anlamına gelen “papel” kelimelerinin de orijininin bu kelime olduğu düşünülmektedir.

Özel

• Horst Blanck: Das Buch in der Antike. Beck, München 1992, 3-406-36686-4
• Rosemarie Drenkhahn: Papyrus. In: Wolfgang Helck, Wolfhart Westendorf (eds.): Lexikon der Ägyptologie. vol. IV, Wiesbaden 1982, Spalte 667–670
• David Diringer, The Book before Printing: Ancient, Medieval and Oriental, Dover Publications, New York 1982, pp. 113–169, 0-486-24243-9.
• Victor Martin (Hrsg.): Ménandre. Le Dyscolos. Bibliotheca Bodmeriana, Cologny – Genève 1958
• Otto Mazal: Griechisch-römische Antike. Akademische Druck- und Verlagsanstalt, Graz 1999, 3-201-01716-7 (Geschichte der Buchkultur; vol. 1)

• Leuven Homepage of Papyrus Collections
• Ancient Egyptian Papyrus – Aldokkan 13 Şubat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Yale Papyrus Collection Database at the Beinecke Rare Book and Manuscript Library at Yale University 6 Temmuz 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Lund University Library Papyrus Collection
• Ghent University Library Papyrus Collection 27 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
•   Thompson, Edward Maunde (1911). "Papyrus". Encyclopædia Britannica. 20 (11. bas.). ss. 743–745. 
• "Papyri.info Resource and Partner Organizations". papyri.info. 26 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2018. 
• Finding aid to the Advanced Papyrological Information System records at Columbia University. Rare Book & Manuscript Library. 25 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.