Suomâ: Jiečânâs täsiväldi tave-Euroopist

Suomâ teikkâ Suomâ täsiväldi (orjâlâškielân Suopma teikkâ Suoma dásseváldi, nuorttâlâškielân Lääʹddjânnam teikkâ Lääʹddjânnam tääʹssväʹldd, suomâkielân Suomi teikkâ Suomen tasavalta, ruotâkielân Finland teikkâ Republiken Finland) lii jiečânâs täsiväldi tave-Euroopist Nuorttâmeerâ tavenuorttiibeln.

Suomâst láá suulân 5,5 miljovn ässed.

Suomâ täsiväldi
Suomen tasavalta (suomâkielân)
Republiken Finland
(ruotâkielân)
lippu
lippu
vaakun
vaakun
Suomâ sajadâh Euroopist
Suomâ sajadâh Euroopist
Staatâhäämi parlamentaarlâš täsiväldi
President Alexander Stubb
Uáiviminister Petteri Orpo
Uáivikaavpug Helsig
Eres kaavpugeh Espoo, Tampere, Vantaa, Oulu, Turku, Jyväskylä, Lahti
Vijđodâh 338 454,61 km²
– sisčääci 10,2 %
Ässeeloho (2020) 5 528 008
– ässeesaahâdvuotâ 16,3 ässed/km²
– aalmugstuárrum 0,30 % % (2020)
Virgáliih kielah suomâkielâ, ruotâkielâ
Vaaluut euro (EUR)
BAP (2018)
– ohtsis 277 miljard USD
– per ässee 50 068 USD
Äigi UTC+2
– kesiäigi UTC+3
Uánádâs FI, FIN
– fiävruin FIN
– kirdemmašinijn OH
Sundenummeer +358
Internet TLD .fi
Aalmuglâšlaavlâ Maamme

Historjá

Suomâ já Euroop union

Suomâ seervâi Euroop unionân uđđâivemáánu 1. peeivi 1995. Čuávuváá ive juovlâmáánu 19. peeivi Suomâ vuáláčaalij Schengensopâmuš oovtâst TanskainRuotáin.

Vittâ ive maŋeláá ađai njuhčâmáánu 25. peeivi 2001 Suomâ seervâi Schengen-kuávlun, já čuávuváá ive vuossâmuu peeivi tot seervâi meid eurokuávlun.

Viehâdâh

Ässeeloho

Käldee: Wikidata

Kielah

Suomâ vuáđulaavâ mield Suomâ aalmuglâškielah láá suomâ- já ruotâkielâ. Kuittâg vuáđulaavâ 17 § 3 moomeent mield sämmilijn algâaalmugijn, romanijn já eres ucceeblovoin lii vuoigâdvuotâ paijeentoollâđ já ovdediđ jieijâs kielâ já kulttuur.

Haldâttâh já politiik

Suomâ: Historjá, Viehâdâh, Haldâttâh já politiik 
Suomâ ovdâskodde čokkân Ovdâskoddetáálust Helsigist.

Suomâ staatâhäämi lii täsiväldi. Suomâ staatâhovdâ lii täsivääldi president, kiän virgepaje pištá kuttâ ive, kuittâg enâmustáá kyehti virgepaje maŋaluvâi. Aalmug väljee president njuolgâ valjâiguin.

Presidentist lii vala-uv formaallâš kieldimvuoigâdvuotâ vuáđulaavâ mield ađai ko ovdâskodde lii tuhhiittâm laavâ já adelâm tom presidentân nanodemnáál, te president puáhtá kyeđđiđ laavâ naanoodhánnáá teikâ piettâl naanoodmist tom. Jis taat tábáhtuvá, te laahâ máccá ovdâskoodán, mii puáhtá val nanodiđ laavâ president naanoodhánnáá-uv. President noomât alemuid virgealmaid já joođeet oovtâst staatâraađijn Suomâ olgopolitiik. Táválávt Euroop unionân kyeskee aašijd hoittáá uáiviminister.

Presidentin väljejui ive 2024 Alexander Stubb, ko sun finnij 51,6 % jienâin ive 2024 presidentvaaljâi nube jienâstemrieggest.

Virgálávt uáiviminister, eres ministereh já riehtikansler taheh staatârääđi. Taat kočoduvvoo távjá meid haldâttâssân. Tááláš uáiviminister lii Petteri Orpo já staatâvarijminister Riikka Purra.

Haldâttâh

Suomâ vuáđulaavâ mield Suomâst staatâväldi kulá aalmugân já haldâttâsvääldi kevttih täsivääldi president já staatârääđi, mon jesâneh kalgeh navdâšiđ ovdâskode luáttámuš. Suomâ ovdâskode lii oovtkáámmársâš parlament. Ovdâskoddeest láá 200 aalmugovdâsteijed, kiäh väljejuvvojeh koskâvuođâlâš ovdâskoddevaaljâin. Taah vaaljah tuállojeh neelji ive kooskâi.

Tuámustoovlih

Tuámuvääldi kevttih jiešráđáliih tuámustoovlih, moh juáháseh almolijd tuámustovlijd, haldâttâhtuámustovlijd já sierânâstuámustovlijd. Almolijd tuámustovlijd kuleh keerrivrievtih, hovirievtih já alemus riehti, main kieđâvušeh rijdo- já rikosaašijd sehe eres ucâmušaašijd. Haldâttâhtuámustovlijd kuleh haldâttâhriehti já alemus haldâttâhriehti. Tain kieđâvušeh vaidâlusâid, moh láá šoddâm almoshaldâttuv toimâmist já miärádâsâin.

Kuávlulâš jyehim

Eennâmkodeh

Suomâ: Historjá, Viehâdâh, Haldâttâh já politiik 
Suomâ eennâmkodeh ive 2009 rääjist

Ive 2009 rääjist Suomâst láá lamaš 19 eennâmkodded, main ohtâ ađai Åland lii jiešhaaldâtlâš.

Pyereestvaijeemkuávluh

Uđđâivemáánu 1. peeivi 2023 Suomân vuáđuduvvii 21 pyereestvaijeemkuávlud.

Suomâ historjálâš kuávlulâš jyehim

Historjáliih eennâmkodeh Suomâst láá 9.

Šoŋŋâdâh

Puoh aigij puolâšulâttâs Suomâst, mii lii -51,5 cekkid, mittedui uđđâivemáánu 28. peeivi 1999 Kittâl Pokkaast. Talle Aanaar kuávlust šleeđgah potkânii maaŋgâ tiijmán, já čäcipocceeh jieŋŋuu. Meiddei autoh já rekah jieŋŋuu luodâ oolâ, já moottorkiälháigijn lijjii vädisvuođah. Anarist lâi jo valmâšin evakuistemvuávám ton várás, jis šleeđgah iä liččiigin maccâm.

Etinummeer

Suomâ etinummeer lii 112.

Fáádást eres soojijn

Käldeeh

Suomâ: Historjá, Viehâdâh, Haldâttâh já politiik 
Jurgâlus
Taat artikkâl teikkâ uási tast lii jurgâlum teikkâ toos láá uccum tiäđuh ereskielâlâš Wikipedia artikkâlist.
Algâalgâlâš artikkâl: fi:Suomi

Tags:

Suomâ HistorjáSuomâ ViehâdâhSuomâ Haldâttâh já politiikSuomâ ŠoŋŋâdâhSuomâ EtinummeerSuomâ Fáádást eres soojijnSuomâ KäldeehSuomâEuroopNuorttâlâškielâNuorttâmeerâOrjâlâškielâRuotâkielâSuomâkielâ

🔥 Trending searches on Wiki Anarâškielâ:

Roovvâdmáánu 15.1997KuubaEuroopSyeinimáánu 27.Elizabeth II1978Kesimáánu 27.ÄigiFrançois HollandePorgemáánu 22.UtahTerry PratchettPorgemáánu 8.Roovvâdmáánu 8.Lajla Mattsson MaggaNjuhčâmáánu 7.Juovlâmáánu 11.Cuáŋuimáánu 27.Cuáŋuimáánu 17.SuáhiVyesimáánu 23.19492015Čohčâmáánu 23.Maadâ-SudanListo Nobel-palhâšume vyeittein1942Kuovâmáánu 25.1144J. K. RowlingUđđâivemáánu 29.Roovvâdmáánu 31.Skammâmáánu 17.Skammâmáánu 8.BaskikielâMoldovaKuovâmáánu 6.Laila Mattsson MaggaSyeinimáánu 22.837TorontoAanaarjävriSyeinimáánu 18.KesimáánuKuovâmáánu 24.Ruošâkielâ11. uđđâivemáánuLibyaSkammâmáánu 27.1992Libanon1777ThaieennâmKuovskâsehRoovvâdmáánu 11.Cuáŋuimáánu 26.Njuhčâmáánu 5.Listo lavluin, moh pessii listo njunošân ive 2023 (Irland)Chandrayaan-3Čapis sorme1640Kuovâmáánu 10.MaliGrand Theft Auto VCuáŋuimáánu 5.Skammâmáánu 22.976🡆 More