မႃႉၼွၵ်ႇၶေႃးယၢဝ်း

ၼႂ်းၵႃႈ သတ်း တူဝ်သွမ်ၼူမ်းၼၼ်ႉ မႃႉၼွၵ်ႇၶေႃးယၢဝ်းၼႆႉ သုင်သေပိူၼ်ႈတင်းသဵင်ႈသေ တၢင်းသုင်ၵွၵ်းႁူဝ်မၼ်း မီးယူႇ 16 ထတ်း တေႃႇထိုင် 20 ထတ်းယဝ်ႉ။ လွင်ႈဢၼ်သုင်ၼင်ႇၼႆၼႆႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ တူဝ်ယႂ်ႇသေ သုင်တႄႉ ဢမ်ႇၸႂ်ႈ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ၶေႃးယၢဝ်းပူၼ်ႉတီႈလႄႈ တိၼ်ယၢဝ်းပူၼ်ႉတီႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တူဝ်မၼ်းတႄႉ တေမီးတၢၼ်ႇ တူဝ်မႃႉၵူၺ်း။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ တိၼ်ယၢဝ်းၼႃႇလႄႈ ပေႃးတေၵိၼ်ၼမ်ႉလႄႈသင် တေၵိၼ် တၢင်းၵိၼ် ယိူဝ်ႈၼုမ်ႇဢွၼ်ႇ ၼိူဝ်လိၼ်လႄႈသင် ၶဝ်လႆႈဢႃႈၶႃၶဝ် ၽၢႆႇၼႃႈ ၵႂၢင်ႈၵႂၢင်ႈသေ ၸင်ႇတေၸၢင်ႈၵူမ်ႈၵိၼ် တၢင်းၵိၼ်ယဝ်ႉ။ ဢၼ်လႆႈႁွင်ႉဝႃႈ မႃႉၶေႃးယၢမ်းၸုမ်ႈ ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉတႄႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ လွၵ်းလၢႆးတီႈတူဝ်ၶဝ်ၼၼ်ႉ မိူၼ်လၢႆးသိူဝ်ၸုမ်ႈဝႆႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ငဝ်ႈတီႈယူႇ မႃႉၼွၵ်ႇၶေႃးယၢဝ်းၼႆႉ တႄႇဢဝ် သမုတ်ႉတရႃႇ ဢိၼ်ႇတိယ တေႃႇထိုင် သမုတ်ႉတရႃႇ ဢတ်ႉတလၢၼ်ႇတဵၵ်ႉ ဝႃႈၼႆသေတ ယၢမ်းလဵဝ် ၵူၺ်းလႆႈႁၼ် တမ်ႈတီႈ ႁၢတ်ႇသၢႆးသႁႃးယႃး လႄႈ ဝူင်ႈၵၢင်မႄႈၼမ်ႉ ၸမ်ႇၿီႇၸီႇ ၸိူဝ်းပဵၼ် ဢႃႇၾရိၵပွတ်းဢွၵ်ႇ လႄႈ ပွတ်းၵၢင် ၸိူဝ်းပၢင်ႇပဵင်းၼၼ်ႉၵူၺ်းယဝ်ႉ။ တီႈဢၼ်မႃႉၶေႃႈယၢဝ်းၶဝ် ယူႇသဝ်း ၵိၼ်သၢင်ႈၼၼ်ႉ ပဵၼ်တီႈယိူဝ်ႈၶဵဝ်ႁႃယၢပ်ႇလႄႈ ၶဝ်ၵူၺ်း လႆႈႁႃၵိၼ် မႂ်မႆႉမႂ်တွၵ်ႇၵူၺ်း။ တူၼ်ႈမႆႉ ဢၼ်ဢွၵ်ႇၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃႈ သမ်ႉပဵၼ် တူၼ်ႈသုင်လႄႈ ပုၼ်ႈတႃႇ မႃႉၼွၵ်ႇၶေႃးယၢဝ်း တေဢဝ်ၵိၼ်ၼၼ်ႉ သၢင်ႇထုၵ်ႉ လူၺ်ႈဢၼ်ၶဝ်မီးဝႆႉ တိၼ်ယၢဝ်း ၶေႃးယၢဝ်းလူင် ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ တႃႇၶဝ် တေၶူပ်းၵၢပ်ႈၵိၼ် မႂ်မႆႉ ယွတ်ႈမႆႉ ၸိူဝ်းၼၼ်ႉၵေႃး ၶဝ်သမ်ႉမီးဝႆႉ သီႇသူပ်းယၢဝ်းဝႆႉသေ ၸၢင်ႈပိတ်းၵိၼ်လႆႈ မႂ်မႆႉၸိူဝ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ လိူဝ်သေၼၼ်ႉ လိၼ်ႉၶဝ်ၵေႃႈ ယၢဝ်း ပေႃးမီးမွၵ်ႈ ၼိုင်ႈသွၵ်ႇယဝ်ႉ။ ၼႆႉပဵၼ် သၽႃႇဝၶဝ် တႃႇတေၸၢင်ႈဢဝ်ၵိၼ် မႂ်မႆႉ တႃႇလဵင်ႉတွင်ႉၶဝ်ယဝ်ႉ။ ၶေႃးၶဝ်ၼၼ်ႉ ပိၵ်ႉသမ်ႉယၢဝ်းလူင်လၢင်ဝႆႉသေတ သမ်ႉၵူၺ်းမီး ၸဵတ်း ပွင်ႈၵူၺ်း။ မႃႉၼမ်ႉၼၼ်ႉ ပိၵ်ႉသမ်ႉ ၶေႃးၶဝ် ပွတ်းသေတ ပွင်ႈၶေႃႈၶဝ် သမ်ႉမီးၸဵတ်းပွင်ႈ ၼင်ႇၵဝ်ႇ။ မႃႉၼွၵ်ႇၶေႃးယၢဝ်းၼႆႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ပွင်ႈၶေႃးၶဝ် ဢမ်ႇၼမ်လႄႈ တႃႉတေလိမ်ႇၶေႃးၶဝ် ၸိူင်ႉၼင်ႇႁၢၼ်ႇၼၼ်ႉ ဢမ်ႇလိမ်ႇလႆႈ။ ယွၼ်ႉၼၼ် ၶေႃးၶဝ်ၼႆႉ ၶႅင်ၵူင်ႇငူင်ႈဝႆႉယူႇ။ မႃႉၼွၵ်ႇၶေႃးယၢဝ်းၼႆႉ မိုတ်ႈၵိၼ် မႂ်တူၼ်ႈမွၵ်ႇၼူၼ်းၶမ်း၊ တူၼ်ႈထၼွင်း ၸိူဝ်းပဵၼ် တူၼ်ႈဢၼ်မီးၼၢမ်ၸိူဝ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၽွင်းမိူဝ်ႈ ၶဝ်ႁႃၵိၼ် မႂ်မႆႉယူႇၼၼ်ႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ တူဝ်ၶဝ်လၢႆးၸုမ်ႈဝႆႉလႄႈ ပေႃးၽိုတ်ႉၽၢတ်ႉတူၺ်းၸိုင် တူဝ်ၶဝ်ၼၼ်ႉ မၼ်းမိူၼ်တူၼ်ႈမႆႉဝႆႉလႄႈ ပိူၼ်ႈဢမ်ႇလႃႈလီႈႁၼ်ၶဝ်။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ၶေႃးၶဝ် ယၢဝ်းလႄႈ မိူၼ်ၼင်ႇ ယူႇတီႈသုင်သေ မုင်ႈႁၼ်လႆႈ ၶဵၼ်ဢၼ်တေမႃးၸူးၶဝ်ၼၼ်ႉ ငၢႆႈငၢႆႈယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈၼၼ် သင်ဝႃႈ ၶဝ်ႁၼ် ၽူႈၶဵၼ်ၶဝ်လႄႈသင် ငိၼ်းသဵင် ၽူႈၶဵၼ်ၶဝ်လႄႈသင် ၶဝ်ၼႅတ်ႈလႅၼ်ႈပၢႆႈလႆႈ ၵမ်းလဵဝ်ယဝ်ႉ။

ပေႃးဢဝ် ၸိူဝ်ႉၽၼ်းဝႃႈၸိုင် မႃႉၼွၵ်ႇၶေႃးယၢဝ်းၼႆႉ ၸဵမ်တူဝ်ပေႃႈ ဢိၵ်ႇ တူဝ်မႄႈ မီးၶဝ်ၼင်ႇၵၼ်သေတႃႉ ၵမ်ႉပႃႈၼမ် လႆႈႁၼ် တူဝ်ပေႃႈၵူၺ်း မီးၶဝ်။ ၶဝ် ဝႃႈၼႆသေတႃႉ မၼ်းဢမ်ႇၵႅၼ်ႇၶႅင် မိူၼ်ၼင်ႇ ၶဝ်ဝူဝ်း ၶဝ်ၵႂၢႆး။ တီႈၸဵင်ႇၵွၵ်းႁူဝ်ၼၼ်ႉ ဢွၵ်ႇမႃးၶဝ်ပွတ်းဢွၼ်ႇ ဢၼ်မီးၼင်ႁေႃႇဝႆႉသေ ပၢႆမၼ်း ဢွၵ်ႇၶူၼ်ဝႆႉၼၼ်ႉၵူၺ်း။ တီႈသၼ်ၼႃႈၽၢၵ်ႇၼၼ်ႉၵေႃႈ လႆႈႁၼ် လုပ်ႇၵွၵ်းႁူဝ် မႃႉၼွၵ်ႇၶေႃးယၢဝ်း ပႅၼ်ဢွၵ်ႇၵွင်ႇသူတ်ႇဝႆႉလႄႈ ၵမ်ႈၽွင်ႈၵေႃႈ ႁွင်ႉဝႃႈ ၶဝ်မၢႆသၢမ်ၼႆယူႇ။ ၵွၵ်ႈႁူဝ် မႃႇၼွၵ်ႇၶေႃးယၢဝ်းၼႆႉ မိူၼ်ၼင်ႇ ႁူဝ်တိုင် ႁူဝ်ၵႂၢင်သေ တႃၶဝ်ၵေႃႈ တေႃႈမိူၼ်ၼင်ႇ တႃတိုင် တႃၵႂၢင်ယဝ်ႉ။ ပၢႆတိၼ် မႃႇၼွၵ်ႇၶေႃးယၢဝ်းၼႆႉၵေႃႈ တေႃႈမီးၵိပ်ႇသေ တႅၵ်ႇၵိပ်ႇ ၸိူင်ႉၼင်ႇ တိၼ်ဝူဝ်းၵႂၢႆးယဝ်ႉ။ လိူဝ်သေၼၼ်ႉ မႃႉၼွၵ်ႇၶေႃးယၢဝ်းၼႆႉ ပဵၼ်သတ်း ဢၼ်မေႃၵဵဝ်ႉဢိူင်ႈ ၸိူင်ႉၼင်ႇ ဝူဝ်း၊ ၸဵၼ်၊ ပႄႉ၊ တိုင်၊ ၵႂၢင်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ လွင်ႈၵႂႃႇ လွင်ႈပႆ လွင်ႈတူင်ႉၼိုင် မႃႉၼွၵ်ႇၶေႃးယၢဝ်းၼႆႉ လၢၵ်ႇလၢႆးဝႆႉယူႇ။ မိူဝ်ႈၶဝ် လႅၼ်ႈၼၼ်ႉ ၶဝ်ွဢမ်ႇမေႃလႅၼ်ႈ လွႆးလွႆး၊ ၶဝ်လႅၼ်ႈ ၵျွၵ်းလဵတ်း ၵျွၵ်းႁွင်ဢဝ်ယဝ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃး မိူဝ်ႈပႆၼၼ်ႉတႄႉ ႁႅၼ်ၶေႃးယၢဝ်းၶဝ်သေ ဢဝ်ဢိၼ်ႇတရေႇ ပႆလွႆးလွႆးယဝ်ႉ။ ၼိူဝ်ႉမႃႉၼွၵ်ႇၶေႃးယၢဝ်းၼႆႉ မွၼ်းလီတႄႉတႄႉသေ ၵႃႈၶၼ်ယႂ်ႇဝႆႉယဝ်ႉ။ ၼင်ၶဝ်ၼၼ်ႉတႄႉ ဢဝ်ႁဵတ်း ၶူဝ်းၶွင်ထူင်ၼင် ထူင်ငိုၼ်းၸိူဝ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ သစ်ကုလားအပ်၏အသံကို ကြားရခဲသောကြောင့် အသံမထွက်ဟု ထင်မြင်ယူဆကြသော်လည်း တစ်ခါတစ်ရံ မိခင်သစ်ကုလားအုတ်မက သားငယ်ကိုခေါ်သည့် တိုးတိုးအော်သံကို ကြားရဖူးသည်ဟုဆို သည်။ အသံမထွက်ဟု ဆိုရသလောက် အကြားအမြင်နှင့် အနံ့ဘက်တွင်ကား ထူးထူးခြားခြားကောင်း ပေသည်။ ပကတိအားဖြင့် သစ်ကုလားအုတ်သည် သဘောကောင်း၍ ငြိမ်သက်အေးလျမ်းသော တိရစ္ဆာန် ဖြစ်ပြီးလျှင် မိမိကိုယ်ကိုမိမိ ခုခံကာကွယ်သည်မှအပ ရန်မမူတတ်ချေ။ သို့သော်အသက်ဘေးနှင့် အရေးကြုံလာသည့် အခါတွင်ကား သစ်ကုလားအုတ်မသည် သားငယ်များအတွက် ခြင်္သေ့ကိုပင် မိမိ၏ သန်မာသော နောက်ခြေများဖြင့် ကန်ကျောက်၍ သတ်နိုင်လေသည်။[၃]