Төлөппүөн

Уруккут төлөппүөннэр провод нөҥүө холбонуохтара булгуччулаах этэ, билигин төлөппүөн радио нөҥүө кэпсэтиллиэн сөп. Ону өссө мобильнай телефон ол эбэтэр сиэп төлөппүөнэ дииллэр.

Дьон үксэ Александр Белл телефону айбыт диэн толкуйдууллар, ол гынан баран Антонио Мэуччи (ит. Antonio Meucci) үлэлиир телефону 1871 сыллаахха айбыт уонна патеннаабыт. Ол гынан баран кини сатаан үбүлүөн сөптөөх киһини булбатах. Кэргэнэ ыарыһах эбит ол иһин ороҥҥо сытар кэргэнин кытары мастерскойтан кэпсэтэргэ туттар эбит.

Араас төлөппүөн баар, Тута сылдьа төлөппүөн сиэп төлөппүөнэ диэн аатырар. 1980ус сыллар бүтүөхтриттэн сир үрдүнэн тарҕаммыта. Билигин төлөппүөнэ суох сырыттахха адьас муода баҕайы курдук көстөр. Сорох төлөппүөннэр спутник нөҥүө сигналы ыытыахтарын сөп, ол иһин сир үрдүнэн ханна баҕары үлэлиэн сөп.

Смартфон — мобильнай телефон (аныгы-быраабыла курдук, сенсорнай экран), эбии функциональнай- персональнай компьютер.

Ону сэргэ коммуникатор (англ. padanic) — персональнай компьютер, эбии функциональнай төлөпүөн үлэтэ суох.

Мобильнай телефоннарга куруук эбии функциялар (калькулятор, календарь) бааллара эрээри, бириэмэттэн ордук интеллектуальнай моделлар тахсаллара. Улааппыт функциональность уонна суоттуур кыамтата «смартфон»диэн термин киллэриллибитэ. Кинилэр ТХПК- ҕа мобильнай төлөпүөн функцияларын кытта тахсаллара, итинник тэриллэр коммуникатордар ааттаммыттара. Билигин смартфоннарга уонна коммуникатордарга араарыллан, тиэрминнэри биир — биир дьоҕус дьоҕус компьютерга уонна сайдыылаах радио-интерфейсынан толору туһаныллар, бэйэтэ «коммуникатор» диэн тиэрмини оңорор.

Смартфоннар көннөрү мобильнай төлөпүөннэртэн уратылаахтар, өрүт өттүн программанан хааччыйыы программатын оҥорорго аһаҕас (көннөрү мобильнай төлөпүөннэр операциялара өрүтүнэн сабыллаллар). Эбии эбиилэри туруоруу көннөрү мобильнай телефоннары кытта тэҥнээтэххэ, функциональнай смартфоннары балачча тупсарар кыаҕы биэрэр.

Ол эрээри кэнники кэмҥэ «көннөрү» телефоннар уонна смартфоннар икки ардыларыгар кыраныысса улам кэҥээн иһэр, саҥа телефоннар (саамай чэпчэки моделлартан ураты) хаһан эрэ функциональнай булуллубуттара быданнаата, холобур, электроннай почтанан уонна HTML-браузерынан, ону тэҥэ МНОГОЗАДАЧНОСТААХ.