Języki Nilo-Saharyjskie

Ten artykuł od 2018-07 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary) Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Języki nilo-saharyjskie stanowią luźną grupę silnie zróżnicowanych języków. Niektórzy językoznawcy kwestionują ich przynależność do jednej rodziny, uważając je za ligę językową, rozwiniętą w paleolicie z drobnych prajęzyków regionu. Najczęściej języki nilo-saharyjskie dzieli się na sześć podrodzin: songhaj, konam, maba, saharyjską, wschodniosudańską, środkowosudańską oraz izolowane języki fur, berta i kunama, przy czym przynależność używanych w oddalonym terenie dorzecza Nigru języków songhaj budzi najwięcej kontrowersji. Rodzinę wschodnio- i środkowosudańską do niedawna zaliczano wraz z językami berta i kunama do wspólnej grupy szari-nilockiej.

Niektórzy językoznawcy wskazują na pewne typologiczne podobieństwa języków nilo-saharyjskich (szczególnie środkowosudańskich) z językami nigero-kongijskimi, łącząc te dwie rodziny we wspólną fylę kongo-saharyjską lub nigero-saharyjską. Hipoteza ta nie jest jednak ogólnie akceptowana.

Języki nilo-saharyjskie (zwłaszcza język nubijski) wywarły w głębokiej starożytności wpływ na rodzinę afroazjatycką, przyczyniając się do rozwoju języka staroegipskiego. Z drugiej strony rodzina songhaj została silnie naznaczona wpływem afroazjatyckich języków berberyjskich.

Poniższe zestawienie ukazuje uproszczoną klasyfikację języków nilo-saharyjskich:

języki nilo-saharyjskie

fur (wraz z językiem amdang, 1 mln)

języki songhaj (2,5 mln)
kaado
dżerma
dendi
tadaksahak

języki konam (komuz)
gumuz
uduk
kwama
komo
gule †

języki maba
maba (właściwy)
runga
mimi

języki saharyjskie
kanuri (5 mln)
tubu
kanembu
teda
daza
zaghawa
berti

<języki szari-nilockie>
berta (ok. 150 tys.)
kunama

języki wschodniosudańskie
bari (500 tys.)
karamodżong (300 tys.)
nubijski
barea
języki nilotyckie
luo (3 mln)
dinka (2,5 mln)
teso-turkana (2 mln)
nandi-kipsigis (1,5 mln)
masajski (maa) (ok. 1 mln)
lango (900 tys.)
nuer (800 tys.)
alur (800 tys.)
aczoli (700 tys.)
lotuko (300 tys.)
szylluk (300 tys.)
pokot (200 tys.)

języki środkowosudańskie
bongo
sara (800 tys.)
bagirmi
lugbara
mangbetu (700 tys.)
lendu (500 tys.)

• języki świata