Hematyt: Minerał

haema (haima) „krew”; haimatites „krwisty” od czerwonej barwy tego minerału po jego sproszkowaniu) – pospolity minerał, tlenek żelaza(III).

Hematyt

Właściwości chemiczne i fizyczne
Skład chemiczny	Tlenek żelaza(III) Fe2O3, α-Fe2O3
Twardość w skali Mohsa	5,5–6,5
Przełam	nierówny, drzazgowy
Łupliwość	Brak
Pokrój kryształu	romboedry lub sześciokątne graniastosłupy
Układ krystalograficzny	trygonalny
Gęstość minerału	4,9–5,3 g/cm³
Właściwości optyczne
Barwa	stalowoszary, czarna, ciemnoczerwona
Rysa	od jasnoczerwonej do ciemnoczerwonej
Połysk	metaliczny, matowy
Współczynnik załamania	nieprzezroczysty
Multimedia w Wiki Commons
Hasło w Wikisłowniku

Tworzy kryształy izometryczne, krótkosłupowe, grubobeczułkowate, tabliczkowe, płytkowe, a niekiedy igiełkowe. Zazwyczaj przyjmuje postać romboedru.

Występuje w skupieniach:

• zbitych i skrytokrystalicznych (żelaziak czerwony)
• grubokrystalicznych (błyszcz żelaza – Rio Marina na Elbie we Włoszech)
• drobnoziarnistych, cienkotabliczkowych (mika żelazna)
• skorupowych i naciekowych (krwawnik)
• groniastych, kulistych i nerkowatych (szklane głowy – Cumbria w Wielkiej Brytanii; do 15 kg)
• rozetowych (róża hematytowa – Minas Gerais w Brazylii; średnica do 15 cm i Szwajcaria – do 7 cm)
• proszkowych, ziemistych i pylastych (śmietana hematytowa).

Niekiedy tworzy pseudomorfozy po magnetycie (martyt).

Jest kruchy, nieprzezroczysty. Czasami zawiera domieszki glinu – hematyt glinowy, alumohematyt – oraz manganu.

Jest rozpowszechniony we wszystkich głównych typach skał, w których tworzy większe nagromadzenia lub jako minerał poboczny barwi je na różowo lub czerwono. Występuje jako spoiwo w niektórych skałach osadowych, okruchowych. Towarzyszy magnetytowi i pirytowi.

Miejsca występowania: USA – okolice J. Górnego, Tennessee; Kanada – Quebec; Meksyk, Wenezuela, Brazylia, Liberia, Indie, Ukraina – Krzywy Róg, Kazachstan, Australia, Francja – kryształy do 10 cm, Niemcy, Szwecja, Japonia – kryształy do 6 cm..

Występuje także na Marsie.

Główna ruda żelaza (70% Fe) – nie jest najbardziej bogatą, ale jest bardzo powszechną rudą żelaza. Bywa używany jako naturalny pigment do wyrobu czerwonej farby (czerwona ochra). Ma duże znaczenie kolekcjonerskie. Wykorzystywany jako kamień ozdobny i jubilerski. Używany do wyrobu drobnej galanterii artystycznej i żałobnej.

• U.U. Schwertmann U.U., R.M.R.M. Cornell R.M.R.M., Iron Oxides in the Laboratory. Preparation and Characterization, wyd. 2 poprawione i poszerzone, Weinheim • New York • Chichester • Brisbane • Singapore • Toronto: Wiley-VCH, 2000, DOI: 10.1002/9783527613229, ISBN 3-527-26991-6  (ang.).
• Atlas mineralogii – G.G. Gormaz, J.J. Casanovas – „Wiedza i życie” 1992
• W. Heflik, L. Natkaniec – Nowak – Minerały Polski – Wyd. „Antykwa” – 1998
• J. Żaba – Ilustrowany słownik skał i minerałów – Videograf II 2003
• W. Schumann – Minerały świata – O. Wyd. „Alma-Press” 2003