ਇਥੋਪੀਆ: ਅਫਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਦੇਸ਼

ਇਥੋਪੀਆ ਦਾ ਸੰਘੀ ਲੋਕਤੰਤਰੀ ਗਣਰਾਜ የኢትዮጵያ ፌዴራላዊ ዲሞክራሲያዊ ሪፐብሊክ ਯੇ-ਇਤਯੋਪਿਆ ਫ਼ੇਦੇਰਲਵੀ ਦੀਮੋਕ੍ਰਾਸਿਆਵੀ ਰੀਪੇਬਲਿਕ
ਝੰਡਾ Emblem
ਐਨਥਮ: [Wodefit Gesgeshi, Widd Innat Ityopp'ya] Error: {{Lang}}: text has italic markup (help) ("ਅੱਗੇ ਵੱਧ, ਪਿਆਰੀ ਮਾਂ ਇਥੋਪੀਆ")
ਰਾਜਧਾਨੀ	ਆਦਿਸ ਆਬਬਾ
ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸ਼ਹਿਰ	ਰਾਜਧਾਨੀ
ਅਧਿਕਾਰਤ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ	ਅਮਹਾਰੀ
ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਖੇਤਰੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ	ਬਾਕੀ ਜਾਤੀਆਂ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਆਪਣੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਅਧਿਕਾਰਕ ਹੋਰ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
ਨਸਲੀ ਸਮੂਹ	ਓਰੋਮੋ 34.5% ਅਮਹਾਰਾ 26.9% ਸੋਮਾਲੀ 6.2% ਤੀਗਰੇ 6.1% ਸਿਦਮਾ 4.0% ਗੁਰਾਜ 2.5% ਵੇਲਾਇਤਾ 2.3% ਹਾਦਿਆ 1.7% ਅਫ਼ਰ 1.7% ਗਾਮੋ 1.5% ਜੇਡਿਓ 1.3% ਹੋਰ 11.3%
ਵਸਨੀਕੀ ਨਾਮ	ਇਥੋਪੀਆਈ
ਸਰਕਾਰ	ਸੰਘੀ ਸੰਸਦੀ ਗਣਰਾਜ1
• ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ	ਜਿਰਮਾ ਵੋਲਡ-ਜਿਆਰਜਿਸ
• ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ	ਹੇਲੇਮਰੀਅਮ ਡੇਸਾਲੇਨੀ
ਵਿਧਾਨਪਾਲਿਕਾ	ਸੰਘੀ ਸੰਸਦੀ ਸਭਾ
• ਉੱਪਰਲਾ ਸਦਨ	ਸੰਘ ਦਾ ਸਦਨ
• ਹੇਠਲਾ ਸਦਨ	ਲੋਕ ਪ੍ਰਤਿਨਿਧੀਆਂ ਦਾ ਸਦਨ
ਸਥਾਪਨਾ
• ਦ'ਮਤ ਰਾਜਸ਼ਾਹੀ	980 ਈ.ਪੂ.
• ਇਥੋਪੀਆ ਦੀ ਸਲਤਨਤ	1137
• ਮੌਜੂਦਾ ਸੰਵਿਧਾਨ	ਅਗਸਤ 1995
ਖੇਤਰ
• ਕੁੱਲ	1,104,300 km2 (426,400 sq mi) (27ਵਾਂ)
• ਜਲ (%)	0.7
ਆਬਾਦੀ
• 2012 ਅਨੁਮਾਨ	84,320,987 (14ਵਾਂ)
• 2007 ਜਨਗਣਨਾ	73,918,505
• ਘਣਤਾ	76.4/km2 (197.9/sq mi) (123ਵਾਂ)
ਜੀਡੀਪੀ (ਪੀਪੀਪੀ)	2011 ਅਨੁਮਾਨ
• ਕੁੱਲ	$94.878 ਬਿਲੀਅਨ
• ਪ੍ਰਤੀ ਵਿਅਕਤੀ	$1,092
ਜੀਡੀਪੀ (ਨਾਮਾਤਰ)	2011 ਅਨੁਮਾਨ
• ਕੁੱਲ	$31.256 ਬਿਲੀਅਨ
• ਪ੍ਰਤੀ ਵਿਅਕਤੀ	$360
ਗਿਨੀ (1999–00)	30 ਮੱਧਮ
ਐੱਚਡੀਆਈ (2010)	0.328 Error: Invalid HDI value · 157ਵਾਂ
ਮੁਦਰਾ	ਬਿਰਰ (ETB)
ਸਮਾਂ ਖੇਤਰ	UTC+3 (EAT)
• ਗਰਮੀਆਂ (DST)	UTC+3 (ਨਿਰੀਖਤ ਨਹੀਂ)
ਡਰਾਈਵਿੰਗ ਸਾਈਡ	right
ਕਾਲਿੰਗ ਕੋਡ	+251
ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਟੀਐਲਡੀ	.et
ਦ ਇਕਾਨੋਮਿਸਟ ਦੇ ਜਮਹੂਰੀਅਤ ਸੂਚਕ ਮੁਤਾਬਕ ਇਥੋਪੀਆ ਇੱਕ ਦੋਗਲਾ ਰਾਜ-ਪ੍ਰਬੰਧ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਹਾਵੀ-ਪਾਰਟੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਹੈ ਜਿਸਦੀ ਮੁਖੀ ਪਾਰਟੀ ਹੈ "ਇਥੋਪੀਅਨ ਪੀਪਲਜ਼ ਰੈਵੋਲਿਊਸ਼ਨਰੀ ਡੈਮੋਕ੍ਰੈਟਿਕ ਫ਼ਰੰਟ। ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ 2005 ਦੇ ਅਬਾਦੀ ਅੰਦਾਜ਼ਿਆਂ ਮੁਤਾਬਕ ਸਥਾਨ।

ਇਥੋਪੀਆ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਮਨੁੱਖੀ ਹੋਂਦ ਲਈ ਜਾਣੀਆਂ-ਪਛਾਣੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਇਹ ਉਹ ਖੇਤਰ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਿੱਥੋਂ ਮਾਨਵ ਜਾਤੀ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮੱਧ-ਪੂਰਬ ਅਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਅਗਾਂਹ ਜਾਣ ਲਈ ਕਦਮ ਪੁੱਟੇ। ਇਹ ਆਪਣੇ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਹਿੱਸੇ ਲਈ 1974 ਵਿੱਚ ਹੇਲ ਸੇਲਾਸੀ ਦੇ ਆਖਰੀ ਰਾਜਕੁੱਲ ਖਤਮ ਹੋਣ ਤੱਕ ਇੱਕ ਰਾਜਤੰਤਰ ਸੀ ਅਤੇ ਇਥੋਪੀਆਈ ਰਾਜਕੁੱਲ ਆਪਣੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ 2 ਈਸਾ ਪੂਰਵ ਤੱਕ ਉਲੀਕਦਾ ਹੈ। ਰੋਮ, ਇਰਾਨ, ਚੀਨ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਸਮੇਤ, ਆਕਸੁਮ ਦਾ ਰਾਜ ਤੀਜੀ ਸ਼ਤਾਬਦੀ ਦੀ ਮਹਾਨ ਤਾਕਤਾਂ 'ਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ ਅਤੇ ਚੌਥੀ ਸਦੀ 'ਚ ਇਸਾਈਅਤ ਨੂੰ ਮੁਲਕੀ ਧਰਮ ਦੇ ਰੂਪ 'ਚ ਅਪਣਾਉਣ ਵਾਲੀ ਪਹਿਲੀ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸਲਤਨਤ ਸੀ।

• ਪੂਰਵੀ ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਦਾ ਦੇਸ ਇਥੋਪੀਆ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰਾਚੀਨਤਮ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸਾਲ ਪੁਰਾਣਾ ਇਤਿਹਾਸ ਹੈ। ਆਦਿ ਮਾਨਵ ਦੇ ਫਾਸਿਲ "ਲੂਸੀ" ਇੱਥੋਂ ਲੱਭੇ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਇਸਨੂੰ "ਮਨੁੱਖਤਾ ਦਾ ਪੰਘੂੜਾ" ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
• ਇਥੋਪੀਆ ਇਕਮਾਤਰ ਅਫਰੀਕੀ ਦੇਸ਼ ਹੈ ਜੋ ਕਦੇ ਵੀ ਕਿਸੇ ਯੂਰਪੀਨ ਸ਼ਕਤੀ ਦੀ ਬਸਤੀ ਨਹੀਂ ਰਹਿਆ। 19ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅੰਤ ਅਤੇ 20ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਇਤਾਲਵੀ ਦੀਆਂ ਲੱਖ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਇਥੋਪੀਆ ਨੇ ਬਸਤੀਵਾਦ ਦੀਆਂ ਬੇੜੀਆਂ ਆਪਣੇ ਪੈਰੀਂ ਨਹੀਂ ਬੱਝਣ ਦਿੱਤੀਆਂ।
• ਭਾਰਤ ਦੇ ਸ਼ੱਕ, ਬਿਕਰਮੀ ਕੈਲੰਡਰ ਆਦਿ ਵਾਂਗੂੰ ਇਥੀਓਪੀਆ ਦਾ ਆਪਣਾ ਇੱਕ ਵਿਲੱਖਣ ਕੈਲੰਡਰ ਹੈ, ਜੋ ਗ੍ਰੈਗੋਰੀਅਨ ਕੈਲੰਡਰ ਤੋਂ ਲਗਭਗ ਸੱਤ ਤੋਂ ਅੱਠ ਸਾਲ ਪਿੱਛੇ ਹੈ। ਈਥੋਪੀਆ ਦਾ ਨਵਾਂ ਸਾਲ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਐਨਕੁਟਾਸ਼ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਸਤੰਬਰ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
• ਇਥੋਪੀਆ ਅਫਰੀਕਾ ਦੀ ਪਾਲਤੂ-ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਆਬਾਦੀ ਦਾ ਘਰ ਹੈ। ਪਸ਼ੂ ਧਨ, ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਦੁਧਾਰੂ-ਪਸ਼ੂਆਂ ਤੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਆਰਥਿਕ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਜੀਵਨ ਦੀ ਟੇਕ ਹੈ।
• ਅਦੀਸ ਅਬਾਬਾ ਜੋ ਇਥੋਪੀਆ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਹੈ,ਵਿਖੇ ਅਫਰੀਕਨ ਯੂਨੀਅਨ ਦਾ ਮੁੱਖ ਦਫਤਰ ਹੈ। ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ ਅਫਰੀਕਾ ਲਈ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਆਰਥਿਕ ਕਮਿਸ਼ਨ ਦੀ ਮੇਜ਼ਬਾਨੀ ਵੀ ਕਰਦਾ ਹੈ।
• ਇਥੋਪੀਆ ਆਪਣੇ ਵਿਲੱਖਣ ਲੈਂਡਸਕੇਪਾਂ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਖੁਸ਼ਕ ਸਿਮੀਅਨ ਪਹਾੜਾਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਡੈਨਾਕਿਲ ਡਿਪਰੈਸ਼ਨ ਵਰਗੇ ਧਰਤੀ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਗਰਮ ਸਥਾਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
• ਇੰਜੇਰਾ (ਇੱਕ ਖਟਿਆਈ ਵਾਲੀ ਫਲੈਟਬ੍ਰੈੱਡ) ਅਤੇ ਡੋਰੋ ਵਾਟ (ਮਸਾਲੇਦਾਰ ਚਿਕਨ ਸਟਿਊ) ਇੱਥੋਂ ਦੇ ਕੁੱਝ ਵਿਲੱਖਣ ਪਕਵਾਨ ਹਨ। ਇਥੋਪੀਆਈ ਅਕਸਰ ਸਮੂਹਿਕ ਭੋਜ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜਿੱਥੇ ਵੰਨ ਸੁਵੰਨੇ ਕਬੀਲਿਆਂ ਅਤੇ ਫਿਰਕਿਆਂ ਦੇ ਲੋਕ ਸਾਡੇ ਵਾਂਗ ਸਰਵ ਸਾਂਝਾ ਲੰਗਰ ਛਕਦੇ ਹਨ।
• ਲਾਲੀਬੇਲਾ ਜੋ ਯੂਨੈਸਕੋ ਦੀ ਵਿਸ਼ਵ ਵਿਰਾਸਤ ਸਥਾਨ ਹੈ, ਗਿਆਰਾਂ ਮੱਧਯੁਗੀ ਚੱਟਾਨਾਂ ਨਾਲ ਬਣੇ ਚਰਚਾਂ ਦਾ ਘਰ ਹੈ, ਜੋ 12ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਠੋਸ ਚੱਟਾਨ ਤੋਂ ਉੱਪਰੋਂ ਹੇਠਾਂ ਨੂੰ ਕੱਟ ਕੇ ਬਣਾਏ ਗਏ ਸਨ। ਇਹ ਚਰਚ ਇਥੋਪੀਆ ਦੀ ਅਮੀਰ ਭਵਨ ਨਿਰਮਾਣ ਪਰੰਪਰਾ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਇਤਿਹਾਸ ਦਾ ਪ੍ਰਮਾਣ ਹਨ।
• ਇਥੋਪੀਆ ਦੀ ਆਪਣੀ ਇੱਕ ਲਿਪੀ ਹੈ ਜਿਸਨੂੰ ਗੀਜ਼ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਹ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਅਜੇ ਵੀ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ ਆ ਰਹੀਆਂ ਪ੍ਰਾਚੀਨਤਮ ਲਿਪੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਅਮਹਾਰਿਕ, ਇਥੋਪੀਆ ਦੀ ਸਰਕਾਰੀ ਭਾਸ਼ਾ, ਇਸੇ ਲਿਪੀ ਵਿੱਚ ਲਿਖੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
• ਟੈਨਾ ਝੀਲ, ਇਥੋਪੀਆ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਝੀਲ, ਨੀਲੀ ਨੀਲ਼ ਨਦੀ ਦਾ ਸਰੋਤ ਸਥਲ ਹੈ, ਜੋ ਨੀਲ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸਹਾਇਕ ਨਦੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਨੀਲੀ ਨੀਲ਼ ਮਿਸਰ ਅਤੇ ਸੂਡਾਨ ਦੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਸਪਲਾਈ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ।
• ਲੰਬੀ ਦੂਰੀ ਦੀਆਂ ਦੌੜਾਂ ਵਿੱਚ ਅੱਜ ਵੀ ਇਥੋਪੀਆ ਦੀ ਤੂਤੀ ਬੋਲਦੀ ਹੈ। ਹੁਣ ਤੱਕ ਇਥੋਪੀਆਈ 58 ਓਲੰਪਿਕ ਮੈਡਲ ਜਿੱਤ ਚੁੱਕੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 23 ਸੋਨ ਅਤੇ 12 ਚਾਂਦੀ ਦੇ ਤਗ਼ਮੇ ਹਨ।

•  
  ਅਟੈਂਡੈਂਟ ਸ਼ੇਖ ਹੁਸੈਨ ਮਕਬਰਾ ਦੇਖਣ ਲਈ
•  
  ਟਿੰਮਟ ਜਾਂ ਏਪੀਫਨੀ ਯਿਸੂ ਦੇ ਕ੍ਰਿਸਮਟ ਦੇ ਰੂਪ ਨੂੰ ਯਾਦਗਾਰ ਵਜੋਂ ਮਨਾਉਣ ਲਈ ਇੱਕ ਸਾਲਾਨਾ ਕੱਟੜਪੰਥੀ ਕ੍ਰਿਸਟੀਅਨ ਸਮਾਰੋਹ ਹੈ।
•  
  ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਨਕਲੀ ਝੀਲ ਵਿਖੇ ਇਰੀਚਾ ਤਿਉਹਾਰ ਮਨਾਉਂਦੇ ਹੋਏ।
•  
  ਹਮਰ ਕਬੀਲੇ ਦੀ ਔਰਤ, ਓਮੋ ਰਿਵਰ, ਈਥੋਪੀਆ
•  
  ਇਥੋਪੀਆ ਦੇ ਸ਼ੇਖ ਹੁਸੈਨ ਵਿੱਚ ਮੁਸਲਮਾਨ ਸੰਤ ਸ਼ੇਖ ਹੁਸੈਨ ਦੀ ਕਬਰ ਨੂੰ ਚੁੰਮ ਰਹੀ ਇੱਕ ਔਰਤ।
•  
  ਈਥੋਪੀਆ ਤੋਂ ਪੁਜਾਰੀ
•  
  ਫੋਟੋਆਂ ਗਾਰਸੁਅ ਅੱਬਾ ਬੁੜਾ ਦੁਆਰਾ ਸਨ, ਜਗ੍ਹਾ ਮੈਟਾ ਵਾਕਾਈਟ, ਵੈਸਟ ਸ਼ੀਵਾ, ਓਰੋਮੀਆ ਹੈ।

 

ਸਰੋਤ: CSA, ਇਥੋਪੀਆ