Kwame Nkrumah: Politicus uit Ghana (1909-1972)

Nkrumah hield toezicht op de onafhankelijkheid van Ghana van de koloniale heerschappij van de Britten in 1957, en was de eerste president van Ghana en de eerste premier van Ghana. Ook was hij een invloedrijke voorstander van panafrikanisme, een van de oprichters van de Organisatie van Afrikaanse Eenheid en de winnaar van de Internationale Lenin-Vredesprijs in 1962.

Kwame Nkrumah
Geboren	21 september 1909 Nkroful, Britse Goudkust
Overleden	27 april 1972 Boekarest, Roemenië
Politieke partij	Convention People's Party (CPP)
Partner	Fathia Rizk
1e president van Ghana
Aangetreden	1 juli 1960
Einde termijn	24 februari 1966
Opvolger	Joseph Arthur Ankrah
Portaal    Politiek

Kwame Nkrumah, wiens werkelijke naam Francis Nwia Kofi luidde, studeerde vanaf 1930 als leraar. Op advies van Nnamdi Azikiwe, de latere president van Nigeria, studeerde hij vanaf 1935 economie, sociologie, theologie, rechten en pedagogiek in de Verenigde Staten. In al deze vakken studeerde hij af. Nkrumah was zeer geschokt door de Italiaanse inval in Ethiopië. Ethiopië was samen met Liberia toentertijd het enige onafhankelijke land van Afrika. Tijdens de Tweede Wereldoorlog steunde hij de geallieerden.

Na de oorlog groeide het Afrikaanse nationalisme en de Afrikaanse eenheidsgedachte. Nkrumah trad spoedig op als pleitbezorger van het Afrikaanse nationalisme. Allereerst streefde hij de onafhankelijkheid na van zijn geboorteland Britse Goudkust (het latere Ghana). Hij zag dit slechts als een begin: daarna moesten in zijn visie alle andere Afrikaanse staten hun onafhankelijkheid verkrijgen en de zwarte Afrikaanse staten moesten een statenbond vormen op socialistische grondslag.

In 1947 keerde Nkrumah naar Goudkust terug en aanvaardde op uitnodiging van enkele notabelen het ambt van secretaris-generaal van de United Gold Coast Convention. In 1949 brak hij met de UGCC en stapte met de jeugdbeweging van die partij en enkele medestanders uit de partij en richtte de Convention People's Party (CPP) op. De CPP was veel radicaler dan de UGCC, deze laatste partij streefde een dialoog na met de Britse koloniale overheerser. De CPP wilde directe onafhankelijkheid.

In 1951 won de CPP de verkiezingen van Goudkust, maar enige dagen later werd Nkrumah gearresteerd wegens agitatie tegen het Britse regime. In 1956 won de CPP weer de verkiezingen. De Britten lieten Nkrumah vrij op voorwaarde dat hij de 'onafhankelijkheid nú' eis liet vallen. Hij was hiertoe bereid en werd vervolgens premier van Goudkust. Op 6 maart 1957 werd Goudkust onder de naam Ghana onafhankelijk, als eerste in de periode van dekolonisatie na de Tweede Wereldoorlog in Sub-Saharisch Afrika. In 1960 werd Ghana een republiek, en Nkrumah werd de eerste president.

Nkrumahs doel was Ghana opbouwen tot een voorbeeld voor Afrika door middel van de Akosombodam bij het Voltameer. De financiering was oorspronkelijk in samenwerking met de Britten, maar werd later overgenomen door het Amerikaanse aluminiumbedrijf Kaiser en de Wereldbank. Gedurende de bouw van de dam werd de regering van Nkrumah steeds corrupter, en toen de Akosombodam klaar was op 26 januari 1966 was Ghana bijna bankroet.

Nkrumahs regeerstijl was bijzonder autocratisch. Reeds in 1964 werd de Union Party, de enige oppositiepartij, verboden en werd het land een eenpartijstaat met de Convention People's Party (CPP) van Nkrumah als enige toegelaten partij en president voor het leven. Nkrumah liet zich de Osagyefo, de 'Verlosser' noemen. Overal in het land werden standbeelden van Nkrumah opgericht en ontstond er een persoonsverheerlijking. Nkrumah werd steeds minder geliefd in zijn land. Veel mensen zagen hem liever gaan dan komen. In 1966, terwijl Nkrumah een staatsbezoek bracht aan Noord-Vietnam en de Volksrepubliek China, pleegde het leger een staatsgreep. Nkrumah ging daarop in ballingschap in het buurland Guinee van president Ahmed Sékou Touré. Touré was net als Nkrumah een overtuigd pan-Afrikaan. Nkrumah werd co-president van Guinee.

Enige jaren later vertrok Nkrumah naar Roemenië om te worden behandeld voor kanker. Hij overleed op 27 april 1972 in Boekarest aan de gevolgen van leverkanker. Zijn stoffelijke overschot werd drie dagen later overgevlogen naar de Guinese hoofdstad Conakry, waar hij sinds februari 1966 in ballingschap had gewoond.

Na zijn dood werd hij uiteindelijk toch nog geëerd door Ghana. Bovendien werd een dag gehouden voor zijn overlijden en kreeg hij een rustplaats in Accra waar zijn monument werd geplaatst.

Bij veel pan-Afrikanen staat Nkrumah ondanks zijn autoritaire regeerstijl nog steeds in hoog aanzien. Mede dankzij de inzet van Nkrumah bereikte Ghana als eerste koloniaal land in Zwart-Afrika de volledige onafhankelijkheid van de kolonisator. Daarmee zette Ghana de trend: tussen 1957 en 1980 werden alle Afrikaanse landen onafhankelijk.

In Ghana wordt Kwame Nkrumah Memorial Day jaarlijks gevierd op 21 september.

• "(Afrikaans socialisme) is de sociale synthese van de verzoening van de moderne technologie en menselijke waarden" en "de verdediging van het leven in gemeenschap in een moderne setting."
• "In communautaire samenlevingen is socialisme geen revolutionair credo, maar een herformulering in modern taalgebruik van de onderliggende principes van het gemeenschapsleven. De mens wordt in Afrika beschouwd als een geestelijk wezen, een eigenstandig wezen dat met een zekere eigenwaarde, integriteit en waardebesef is begiftigd (...) Hierin ligt de theoretische basis van het Afrikaans communitarisme."
• "Ik ben een non-denominaal Christen en een marxistisch socialist."

• Akan-voornamen

• Landenreeks Ghana
• Grote Winkler Prins Encyclopedie, 7de druk, 1976
• Sehlare Makgetlaneng, Kwame Nkrumah and the pan-african ideal debates and contestations. eBook2021 ISBN 9781991205292, 1991205295

• Towards Colonial Freedom
• What I mean by Positive Action, Accra 1949
• Ghana. Autobiography of Kwame Nkrumah, 1957, herdruk 1970
• I speak of Freedom: a Statement of African Ideology, New York 1964
• Africa must unite, 1963
• Consciencism. Philosophy and Ideology for Decolonization and Development
• Neocolonialism, the last stage of Imperialism, 1965
• Challenge of the Congo, 1967
• Dark Days in Ghana, New York 1968
• Handbook of Revolutionary Warfare, 1968
• Two Myths: African Socialism revisited and The Myth of the Third World
• Aflevering 5 Black Power uit de Pandora's Box documentaires, BBC, 1992

• Nkrumahs betekenis voor het panafrikanisme