ခမ်ပျူတာဂှ် ဒှ်ကရိယာ မဒက်ပ္တန်လဝ် အရပ်အရာ သွက်ဂွံ ရပ်စပ် ဗဂေတ် မဂၞန် (arithmetic) (ဝါ) ဟိုတ်ဖဵု မကော်ဂး လဝ်ဂျေတ် (logical) အလဵုအလဵုဍေဟ် မွဲလစှ်ပရဝ်ဂရာမ်ကောန်ပျူတာရ၊၊ ခမ်ပျူတာ ခေတ်လၟုဟ်ဂှ် နွံကဵု အစောမ် သွက်ဂွံကၠောန်ဗက်အာ အတိုၚ်စၞောန်အမိၚ် မကော်ခဴစ ပရဝ်ဂရာမ်တအ် မအာတ်မိက်ရ၊၊ ပရဝ်ဂရာမ်ဂှ် ပကဵု ညံၚ်ကောန်ပျူတာ ဂွံဖန်ဗဒှ်ကဵု အရာမလှဲလးရ၊၊ ယဝ်ရ သ္ဒးပတောအ် ဥပမာ နကဵု ခန္ဓကာယမၞိဟ်မ္ဂး ကောန်ပျူတာဂှ် တုပ်ညံၚ်ရဴ ကာယထ္ၜောမ်ကဠၚ် မၞုံကဵုအစောမ် မဗဂီုကဵုဆီ၊ မစၠောအ်ကဵုဓါတ်ပန် ပ္ဍဲအလုံမွဲကာယ ညံၚ်ဂွံညဳသၟဟ်ရ၊၊ ညံၚ်ရဴခန္ဓကာယ နွံပၟိက် ဒြဟတ် မတွဟ်ဂး စၞစကျာကီု ကောန်ပျူတာလေဝ် ဒးစကာဒြဟတ် နကဵုဓါတ်လလဳရ၊၊ အရာဏအ်ဂှ် ညးကော်စ ဟာတ်ဝေလ်ရ၊၊ ခန္ဓကာယ ဂွံဗဂေတ်လေပ် ဂွံတော်လေပ် ဂွံကၠောန်လေပ်ဂှ် နွံပၟိက် စိုတ်မဗ္တောန်လဝ် ပညာရ၊၊ ကောန်ပျူတာလေဝ် ဂွံကၠောန်ကမၠောန်ဒး ဒးဗဂေတ်မဂၞန်တအ်ဂွံဂှ် နွံပၟိက်ကဵု ပရဝ်ဂရာမ်ရ၊၊ ပရဝ်ဂရာမ်ဂှ် ညးကော်စ သပ်ဝေလ် ရ၊၊
Computers and computing devices from different eras – clockwise from top left: Early vacuum tube computer (ENIAC), Mainframe computer (IBM System 360), Desktop computer (IBM ThinkCentre S50 with monitor), Supercomputer (IBM Blue Gene/P), Video game console (Nintendo GameCube), Smartphone (LYF Water 2) |
ကောန်ပျူတာဂှ် စကာ သွက်ဂွံထိၚ် သၞောတ်ပ္ဍဲရုၚ်စက်၊ ပရေၚ်ကမၠောန် မပ္တိတ်ကပေါတ် ဗွဲမဂၠိုၚ်ရ၊၊ အရာပိုယ်မစကာဒၟံၚ် လၟိုန်တ္ၚဲ ဗီုကဵု ဖဴအသာန်လျး (micowove ovens) အထိၚ်ဇမ္ၚောဲ (remote controls) တအ်လေဝ် ဒှ်ခမ်ပျူတာ မွဲဂကူကီုရ၊၊ ရုပ်စက် ရဝ်ဗတ် မဗဂေတ်ဒၟံၚ် ရုၚ်ကမၠောန်ဂမၠိုၚ်၊ ခမ်ပျူတာပူဂဵု၊ တေဝ်လဳဖုင်၊ သမာတ်ဖုင်တအ် သီုဖအိုတ်ဂှ် ဒှ်ခမ်ပျူတာ ဖအိုတ်ရ၊၊
ကောန်ပျူတာ ကၠာအိုတ်ဂှ် ကၠောန်ကမၠောန်ဆၜိုတ် တော်စဂၞန်သၟးရ၊၊ ပိုဲကော်စ စက်တၟော်ဂၞန်၊၊ ပ္ဍဲခေတ်ကွတ်စက် ဇၞော်မောဝ်ကၠုၚ် ပ္ဍဲအစ ၂၀ ဗွဝ်ကၠံဂှ် စစကာကၠုၚ် ပ္ဍဲစက်ဂမၠိုၚ် မပ္တံ စက်တုတ်တုတ်တအ် ဒှ်တမ်ရ၊၊ စက်မရပ်စပ် သုၚ်စောဲဒဳဂျဳတေဝ် ကၠာအိုတ်ဂှ် ကတဵုဒှ်ကၠုၚ် ပ္ဍဲခေတ်ပၞာန်ဂၠးတိ အလန်ဒုတိယ ရ၊၊ ပရှ်လေဝ်ပြဟ်၊ ဒြဟတ်လေဝ်ထတ်၊၊ စနူဂှ်တုဲ ပရေၚ်စကာ ခမ်ပျူတာဂှ် ဇၞော်မောဝ်တိုန်အာ မွဲတဲဓဝ်ရ၊၊
အတိုၚ်အဘိဓာန်အၚ်္ဂလိက် Oxford English Dictionary မ္ဂး မအရေဝ် computer ခမ်ပျူတာ ဗီုအၚ်္ဂလိက်ဂှ် ဂွံဆဵုကၠာအိုတ် ပ္ဍဲလိက်ကၞပ် မပ္တိတ် နူသၞာံ ၁၆၁၃ ပ္ဍဲလိက် The Yong Mans Gleanings မဒှ်အစာချူလိက် ဂကူအၚ်္ဂလိက် Rihard Braithwait မချူလဝ်ရ၊၊ ပ္ဍဲလိက်ဂှ် ခမ်ပျူတာဂှ် ရန်တၟအ်လဝ် သွက်မၞိဟ် မဂွံအဓိပ္ပါယ် မၞိဟ်မတော်ဂၞန်၊၊ ဝေါဟာရဂှ် ဆက်စကာအာ နကဵုအဓိပ္ပါယ်ဗီုဂှ် စဵုကဵုစိုပ် ၜိုတ်လဒေါဝ် ၂၀ ဗွဝ်ကၠံရ၊၊ ၜိုတ်ကၞောတ် ၁၉ ဗွဝ်ကၠံဂှ် ဝေါဟာရ ခမ်ပျူတာဂှ် စကာကၠုၚ် ပ္ဍဲကဵုစက် မၞုံကဵု အရပ်အစပ် မဂၞန်ရ၊၊
အတိုၚ်လိက်အဘိဓာန်နိရုတ္တိအန်လာၚ် Online Etymology Dictionary မ္ဂး ဝေါဟာရ ခမ်ပျူတာဂှ် စကၠုၚ် နူသၞာံ ၁၆၄၀ မဂွံအဓိပ္ပါယ် မၞိဟ်မတော်ဂၞန် (အစာဂၞန်)၊ စနူသၞာံ ၁၈၉၇ ဂှ် ဝေါဟာရဂှ် စကာ နဒဒှ်ဝေါဟာရစက်ရ၊၊
ကောန်ပျူတာ ဗီုမန်ဂှ် လွဳစလဝ် နူအၚ်္ဂလိက် မွဲကဆံၚ် နူဗၟာ ကွန်ပြူတာ ပ္ဍဲအကြာသၞာံ ၁၉၉၀တအ် ရ၊၊ ရမ္သာၚ်အၚ်္ဂလိက် ဒေသလ္ၚဵုဂှ် C ဂှ် ပ္တိတ်ရမ္သာၚ်ခတုဲ မန်လ္ၚဵု ချူ ခမ်ပျူတာ လေဝ် နွံကီုရ၊၊ ဆဂး ရံၚ်ကဵု ဗီုမပံၚ်မအက္ခရ် အၚ်္ဂလိက် computer ယဝ်ချူအတိုၚ်မအက္ခရ်မ္ဂး ကောမ်ပူတေရ် /ကောမ်ပူတာ ဗီုဏအ်မ္ဂး ဒးရးဂၠိုၚ်ရ၊၊ ဆဂး မန်တ္ၚဲဏအ် ကော်ဒၟံၚ် ခမ်ပျူတာ တၟာလအ်ရတုဲ ချူအတိုၚ်မကော် ကောန်ပျူတာ မ္ဂး ဒးရးဂၠိုၚ်အိုတ်ရ၊၊
ကရိယာ မသုၚ်စောဲ သွက်ဂွံတော်တၟော် မဂၞန်ဂှ် နွံကၠုၚ် သၞာံမဂၠိုၚ်ကဵုလ္ၚီရ၊၊ ဗွဲမဂၠိုၚ်မ္ဂး မရပ်စပ် မွဲမတုဲမွဲမ နကဵုလပုဟ်တဲရ၊၊ လေအ်ကရုၚ် (ဝါ) လေအ်တၟော် (tally stick) ဂှ် ကရိယာတၟော်ဂၞန် ကၠာအိုတ် ဒှ်မာန်ရ၊၊ လၟိဟ်မဂၞန် ဗီုကဵုမကဝေၚ် မကၠောန်လဝ်ကဵုတိကလေတ် သွက်ဂွံစကာ ပ္ဍဲအရာ မတော်လၟိဟ်ဂၞန် ဗီုကဵု စရၚ်သ္ၚု၊ သြောအ်တအ်ဂှ် ဂွံဆဵုကေတ် ပ္ဍဲဒၞာဲဒတန် ယေန်သၞာၚ် ကောန်မၞိဟ်တြေံ ပ္ဍဲဒေသအဳဂျေပ်တအ်ရ၊၊ ပ္ဍဲဒေသအေရှ မခတောန်ဂၞန် ဗီုကဵု ဂၞန်ကြုက် (abacus) ဂှ်လေဝ် ဂွံဆဵုကေတ် သၞာံ မဂၠိုၚ်ကဵု လ္ၚီကီုရ၊၊ ဂၞန်ရောမာန် (Roman abacus) မတုပ်ညံၚ်ရဴ ဂၞန်ကြုက်ဂှ် ဂွံဆဵုကေတ် ပ္ဍဲဗေဗဳလောန် (Babylonia) နူကဵုသၞာံ ၜိုတ် ဘဳစဳ ၂၄၀၀ တေအ်ရ၊၊
အတိုၚ်လညာတ် Derek J. de Solla Price မ္ဂး စက် အာန်တိကေတ်တေရာ (Antikythera mechanism) ဂှ် ဒှ် စက် မစကာ ခမ်ပျူတာ ကၠာအိုတ်ရ၊၊ စက် အာန်တိကေတ်တေရာ ဂှ် ကၠောန်လဝ် သွက်ဂွံတော် ဒၞာဲဒၟံၚ် သၞံၚ်နက်သတ်ဂမၠိုၚ်ရ၊၊ စက်ဂှ် ဂွံဆဵုကေတ် ပ္ဍဲသၞာံ ၁၉၀၁ ပ္ဍဲတကအ် ဍုၚ်ဂရိတ် မၞုံယၟု အာန်တိကေတ်တေရာတုဲ စက်ဂှ် ညးကဵုယၟု စက် အာန်တိကေတ်တေရာ ရ၊၊ စက်ဂှ် ကၠောန်လဝ်ကဵု ဗရိုတ်တုဲ ညးစၟတ်သမ္တီလဝ် မဒှ်စက် မကၠောန်လဝ် နူၜိုတ် ဘဳစဳ ၁၀၀ ရ၊၊ ကြဴနူစက်ဂှ်တုဲ လုကဴ ပွိုၚ်မွဲလ္ၚီပြၚ်ပြၚ် စက်ဗီုဂှ် ဟွံကတဵုဒှ်လဝ် ပ္ဍဲဂၠးတိဏအ်ရ၊၊ လၟုဟ်စက်ဂှ် ညးတအ် ထ္ၜးပျးလဝ် ပ္ဍဲတိုက်ထ္ၜးကောန်ဂကူ ဍုၚ်အေတေန် (ဂရိတ်) ရ၊၊
စက်ဗွဲမဂၠိုၚ် အတိုၚ်ကၠာတေအ် ညးတအ်ကၠောန်လဝ် သွက်ဂွံတော် ဗီုသၞံၚ်နက်သတ်ဂမၠိုၚ်ရ၊၊ Planisphere ဂှ်လေဝ် ဒှ်စက် သွက်ဂွံတော် သၞံၚ်နက်သတ် မကၠောန်ဗဒှ်လဝ် နကဵု အဗူ ရယာန် အလ်ဗဳရူနဳ (Abū Rayhān al-Bīrūnī) ပ္ဍဲအခိၚ် ၁၁ ဗွဝ်ကၠံ လပါ်စရ၊၊
This article uses material from the Wikipedia မန် article ခမ်ပျူတာ, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). ပရောပရာတၚ်လညာတ်တၞဟ်ယဝ်ရဟွံမွဲတှ်ေပ္ဍဲ CC BY-SA 4.0 မဒုၚ်ကေတ်မာန်ရ။ Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki မန် (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.