Хар Тугалга

Шинж чанар
[Xe] 4f14 5d10 6s2 6p2 Үелэх систем
'
Ерөнхий
Нэр, тэмдэг, атомын дугаар	Хар тугалга, Pb, 82
Цуваа	Металл
Бүлэг, үе, блок	14, 6, p
Гадаад байдал	Хөхөвтөр саарал
CAS дугаар	7439-92-1
Дэлхийн гадаргад эзлэх хэмжээ	18 ppm
Атомын шинж чанар
Атом масс	207,2(1) u
Атомын радиус (тооцоолсон)	180 (154) пм
Ковалент радиус	146 пм
Ван дер Ваальсын радиус	202 пм
Электрон бүтэц	[Xe] 4f14 5d10 6s2 6p2
1. Ионжилтын энерги	715,6 кЖ/моль
2. Ионжилтын энерги	1450,5 кЖ/моль
3. Ионжилтын энерги	3081,5 кЖ/моль
4. Ионжилтын энерги	4083 кЖ/моль
Физикийн шинж чанар
Бодисын төлөв	хатуу
Талст бүтэц	Талдаа төвтэй куб
Нягт	11,342 г/см3 (20 °C)
Моосын хатуулаг	1,5
Соронзон чанар	Дисоронзон (Χm = −1,6 · 10−5)
Хайлах цэг	600,61 K (327,43 °C)
Буцлах цэг	2017 K (1744 °C)
Молийн эзлэхүүн	18,26 · 10−6 м3/моль
Ууршилтын дулаан	177 кЖ/моль
Хайлах дулаан	4,85 кЖ/моль
Дууны хурд	1260 м/сек 293,15 K-д
Хувийн дулаан шингээлт	131 Ж/(кг · К)
Цахилгаан дамжуулалт	4,76 · 106 A/(В · м)
Дулаан дамжуулалт	35 Вт/(м · К)
Механикийн шинж чанар
Пуассоны коэффициент	0,44
Химийн шинж чанар
Исэлдэлтийн төлөв байдал	2, 4
Оксид (суурь)	Pb3O4 (амфотер)
Хэвийн потенциал	−0,1251 В (Pb2+ + 2 e− → Pb)
Цахилгаан сөрөг чанар	2,33 (Паулын скала)
Изотопууд
Изотоп ИХ t1/2 ЗТ ЗЭ (МэВ) ЗБ 202Pb {син.} 52500 a α 2,598 198Hg ε 0,050 202Tl 203Pb {син.} 51,873 h ε 0,975 203Tl 204Pb 1,4 % >1,4 · 1017 a α 2,186 200Hg 205Pb {син.} 1,53 · 107 a ε 0,051 205Tl 206Pb 24,1 % тогтвортой 207Pb 22,1 % тогтвортой 208Pb 52,4 % тогтвортой 209Pb {син.} 3,253 h β− 0,644 209Bi 210Pb үлдэгдэлд 22,3 a α 3,792 206Hg β− 0,064 210Bi 211Pb үлдэгдэлд 36,1 мин β− 1,367 211Bi 212Pb үлдэгдэлд 10,64 h β− 0,574 212Bi 213Pb {син.} 10,2 мин β− 2,070 213Bi 214Pb үлдэгдэлд 26,8 мин β− 1,024 214Bi
Өөр бусад изотопуудыг үзэх: Изотопуудын жагсаалт
Аюулгүй байдлын заавар
GHS-Аюулын тэмдэг:  Химийн бодисыг зэрэглэx, ангилах, баглах европын холбооны журам, өргөтгөсөн байх боломжтой Аюултай АТ-фразын жагсаалт H: 302+332​‐​360Df​‐​362​‐​372​‐​410 P: 201​‐​273​‐​314
Боломжит ба хэрэглэх байдлыг харгалзан аль болох СИ-системийн нэгжүүдийг хэрэглэсэн болно. Хэрэв ямар нэгэн тайлбар байхгүй бол дээр өгөгдсөн утгууд хэвийн нөхцлийн утгууд болно.

Хар тугалга нь (латинаар: plumbum) химийн элементийн үелэх системд Pb гэж тэмдэглэгддэг, атомын дугаар нь 82 болох химийн элемент юм. Зөөлөн, хувийн жин ихтэй, хортой хүнд металл болно. Байгаль дээр исэл, cульфид байдлаар тохиолдоно. Хар тугалга нь уран, тори зэрэг цацраг идэвхт элементүүдийн задралын эцсийн бүтээгдэхүүн юм.

Хар тугалга нь газрын гадаргын массын 1.6*10³%-г эзэлдэг. Байгаль дээр дан байдлаар тохиолдох нь маш ховор боловч 80 орчим эрдсийн найрлагад ордог. Ихэнх тохиолдолд сульфид хэлбэрээр тохиолдоно. Хар тугалга хутгаар хэрчигддэг, хумсаар мөр гардаг. Зөөлөн давтамхай шинж чанартай. Хар тугалгаар хийсэн эдлэл бүүдгэр өнгөтэй байдаг. Давсны ба хүхрийн хүчил бараг үйлчилдэггүй. +2 ба +4 исэлдлийн зэрэг үзүүлнэ. +2 исэлдлийн зэрэгтэй илүү тогтвортой.

Амархан хайлдаг, боловсруулахад хялбар дөхөм учраас өргөн хэрэглэдэг. Хар тугалгаар аккумуляторын тугалган дугтуй, химийн үйлдвэрийн хүчилд тэсвэртэй тугалган аппарат хэрэгсэлд хэрэглэнэ. Хар тугалганы нэгдлүүд бусад хүнд металлын адил хортой боловч зарим нэг нэгдлийг эм болгон ашигладаг.

Wiktionary: Хар тугалга – Энэ үгийг тайлбар толиос харна уу

  Commons: Хар тугалга – Викимедиа дуу дүрсний сан

• Case Studies in Environmental Medicine - Lead Toxicity
• ToxFAQs™: Lead
• National Pollutant Inventory - Lead and compounds fact sheet
• WebElements.com - Lead
• The Lead Education and Abatement Design Group (Australia)
• International Lead & Zinc Study Group
• International Lead Management Center