Конституция

Конституцияланы, энчи, джазылгъан эмда джазылмагъан конституциялагъа юлешиучендиле.

Джазылгъан конституцияла бирикген норматив актды (къралланы кёбюсюнде барды), неда талай конституциялыкъ неда органлыкъ законладан къуралады (сёз ючюн, Швецияны конституциясы, Испанияны конституциясы, Финляндияны конституциясы).

Джазылмагъан конституцияла тюрлю-тюрлю актлагъа чачылгъан конституция шекилли нормаладан эмда конституциялыкъ едатледен къуралады ( ингилиз-саксон хакъ юйюрде (АБШ-ны тышында) болуучанды, Уллу Британияны конституциясы).

Конституцияны къабыл этиуню эркинлиги къураучу джыйылыугъа (сёз ючюн, Италияны конституциясы, Индияны конституциясы), референдумну болушлугъу бла къуралгъан сайлау къауумлагъа (Францияны конституциясы, Тюркню конституциясы) неда къралны башчысына бериледи (Иранны конституциясы, Афганистанны конституциясы). Ахыр категория «саугъагъа берилген» конституция атны джюрютеди.

Конституциялада тюрлендириуле бла тюзетиулени джорукъларыда белгиленеди, аннга кёре:

• Къаты конституция тюрлендириуу къыйын болгъан, неда бир къауум бёлгелерин тюрлендирге болмагъан конституцияды (Тюркню конституциясы);
• Джумушакъ конституция хар бёлгеси, статьясы тюрлендирир мадар барды;

Бусагъатдагъы Иракда 1877 джыл къазыулада эм эртдеги кодексни шагъатлыгъы табылгъанды, ол шумер патчах Уруинимгина бизни эрагъа дери 2300 джылда Лагаш шахарда джашагъанлагъа эркинликле бергенди.

Ол заманладан бери кёб правительствола энчи джазылгъан кодекслени тамалларында оноу этгендиле къраллагъа. Эм эски джазылгъан кодекс болуб Ур-Наммуну кодекси табылгъанды, ол бизни эрагъа дери 2050 джылда Ур шахарда чыгъарылгъанды.

Эм эски ишлеген конституция болуб, бусагъатда Сан-Марино баш законуду, ол 1600 джыл къабыл этилгенди, кеси уа 1300 джыл къабыл этилген шахар уставдан къуралгъанды.

Аты конститутция болуб биринчи 1780 джыл къабыл этилген Массачусетсни конституциясыды.

• СССР-ни Конституциясы
• Эресейни Конституциясы
• Украинаны Конституциясы
• АБШ-ны Конституциясы