Wesi

26 mangan ← wesi → kobalt - ↑ Fe ↓ Ru Tabel périodik
Katrangan Umum Unsur
Jeneng, Lambang, Nomer atom	wesi, Fe, 26
Dhèrèt kimia	logam transisi
Golongan, Période, Blok	8, 4, d
Panampilan	metalik mengkilap keklawuan
Massa atom	55,845(2) g/mol
Konfigurasi elektron	[Ar] 3d6 4s2
Cacahing èlèktron saben kulit	2, 8, 14, 2
Ciri-ciri fisik
Fase	padat
Massa jenis (watara suhu kamar)	7,86 g/cm³
Massa jenis cair ing titik lebur	6,98 g/cm³
Titik lebur	1811 K (1538 °C, 2800 °F)
Titik umob	3134 K (2861 °C, 5182 °F)
Kalor peleburan	13,81 kJ/mol
Kalor panguapan	340 kJ/mol
Kapasitas kalor	(25 °C) 25,10 J/(mol·K)
Tekanan uap P/Pa 1 10 100 1 k 10 k 100 k ing T/K 1728 1890 2091 2346 2679 3132
Ciri-ciri atom
Struktur kristal	kubus pusat badan
Bilangan oksidasi	2, 3, 4, 6 (oksida amfoter)
Elektronegativitas	1,83 (skala Pauling)
Energi ionisasi	pertama: 762,5 kJ/mol
	ke-2: 1561,9 kJ/mol
	ke-3: 2957 kJ/mol
Jari-jari atom	140 pm
Jari-jari atom (terhitung)	156 pm
Jari-jari kovalen	125 pm
Lain-lain
Sifat magnetik	feromagnetik
Resistivitas listrik	(20 °C) 96,1 nΩ·m
Konduktivitas termal	(300 K) 80,4 W/(m·K)
Ekspansi termal	(25 °C) 11,8 µm/(m·K)
Kacepetan swara (ing wujud kawat)	(suhu kamar) (elektrolitik) 5120 m/s
Modulus Young	211 GPa
Modulus rigiditas	82 GPa
Modulus ruah	170 GPa
Nisbah Poisson	0,29
Skala Mohs	4,0
Kakerasan Vickers	608 MPa
Kekerasan Brinell	490 MPa
Isotop
iso NA waktu paruh DM DE (MeV) DP 54Fe 5,8% >3,1E22 taun penangkapan 2ε ? 54Cr 55Fe syn 2,73 taun penangkapan ε 0,231 55Mn 56Fe 91,72% Fe stabil kanthi 30 neutron 57Fe 2,2% Fe stabil kanthi 31 neutron 58Fe 0,28% Fe stabil kanthi 32 neutron 59Fe syn 44,503 hari β 1,565 59Co 60Fe syn 1,5E6 taun β- 3,978 60Co
Referensi

Wesi punika sawijining logam ingkang kalebet ing seri transisi pisanan lan kelompok 8 wonten ing tabel periodik. Miturut bobot, wesi punika unsur paling umum wonten ing Bumi, langkung ageng tinimbang oksigen (32.1% lan 30.1%, ingkang lumampah), nggadahi peranan ageng wonten ing inti njawi lan inti jero Bumi. Wesi punika unsur paling umum kaping papat wonten ing kerak Bumi, kathah dipunendhakaken dening meteorit wonten ing kaanan logam, lan ugi bijihipun kapanggih wonten ngriku.

Ngasilaken logam kanggo kapigunayang saking bijih wesi mbutuhaken tungku utawi tungku kanggo nggayuh 1,500 °C (2,730 °F) utawi langkung dhuwur, watara 500 °C (932 °F) langkung dhuwur tinimbang kangge peleburan tembaga. Manungsa wiwit nguwasani proses punika ing Eurasia nalika millenium kaping 2 SM lan panggunaan alat-alat wesi lan senjata wiwit nggantosaken paduan tembaga—ing sawetawis wilayah, mung kinten taun 1200 SM. Kajadian punika dipunanggep minangka transisi saking jaman Zaman Perunggu dhateng Zaman Besi. Ing donya modhern, paduan wesi, kados ta baja, baja tahan karat, baja cor lan baja paduan khusus, dados logam industri paling umum, amargi sipat mekanisipun lan reginipun kang murah. Industri wesi lan baja punika penting sacara ekonomi, lan wesi punika logam paling murah, kanthi regi sawetawis dolar saben kilogram utawi pon.

Sipat-sipat fisik wesi ing tekanan lan suhu ingkang dhuwur sangêt sampun dipun kaji sacara wiyar, amargi pentingipun kanggé teori babagan jantung Bumi lan planet-planet sanèsipun. Ing tekanan langkung saking 10 GPa lan suhu sawetawis atusan kelvin utawi langkung sithik, wesi α badhé owah dadi struktur liyané ingkang hexagonal close-packed (hcp), ingkang ugi dipun wastani ε-wesi. Fase suhu dhuwur γ ugi owah dadi ε-wesi, nanging punika kedah ing tekanan langkung dhuwur.