Is galar riospráide an-tógálach é COVID-19, arb é coróinvíreas núíosach is cúis leis, a sainaithníodh den chéad uair i mí na Nollag 2019 i Wuhan, príomhchathair chúige Hubei na Síne.
Scaip COVID-19 ar fud an domhain go tapa. D’fhógair an Eagraíocht Dhomhanda Sláinte (EDS) i Márta 2020 go raibh sé ina phaindéim.
I measc na tréithe coitianta, tá fiabhras, casacht agus giorra anála. I measc na siomptóim eile, tá tuirse, pian sna matáin, buinneach, scornach tinn, cailliúint boladh, agus pian bhoilg. De ghnáth bíonn an t-am ó nochtadh do theacht na siomptóm thart ar chúig lá. ach féadfaidh sé a bheith idir dhá lá agus ceithre lá dhéag.
Scaiptear an víreas go príomha idir daoine le linn dlúth-theagmhála, go minic trí bhraoiníní beaga a tháirgtear trí chasacht, ag sraothartach nó ag caint. Cé go dtáirgtear na braoiníní seo agus iad ag anáil amach, is gnách go dtiteann siad go talamh nó ar dhromchlaí. D’fhéadfadh daoine a bheith ionfhabhtaithe freisin trí dhul i dteagmháil le dromchla éillithe agus ansin a n-aghaidh.
Is féidir leis an víreas maireachtáil ar dhromchlaí ar feadh suas le 72 uair an chloig uaireanta (athraitheach ar fad).
I measc na mbeart a mholtar chun ionfhabhtú a chosc tá níochán láimhe go minic, fad fisiceach a choinneáil ó dhaoine eile (go háirithe uathu siúd a bhfuil comharthaí orthu), casacht agus sraothartach a chlúdach le fíochán nó uillinn inmheánach, agus lámha gan scaoileadh a choinneáil ar shiúl ón duine. Moltar maisc a úsáid.
Is éard atá i gceist le bainistíocht cóireáil comharthaí, cúram tacúil, aonrú agus bearta turgnamhacha.
Ceaptar go raibh bunús ainmhíoch ag an víreas, Ní fios cén bunús iarbhír, ach faoi mhí na Nollag 2019 ba é tarchur duine go duine ba chúis le leathadh an ionfhabhtaithe.
Léirigh staidéar ar na chéad 41 cás de COVID-19 dearbhaithe, a foilsíodh in Eanáir 2020 in The Lancet, gurb é an 1 Nollaig 2019. an dáta is luaithe ar thosaigh na hionfhabhtuithe. Thuairiscigh foilseacháin oifigiúla ón EDS gur thosaigh na hionfhabhtuithe is luaithe ar 8 Nollaig 2019.
Dhearbhaigh an Eagraíocht Dhomhanda Sláinte (EDS) gur ráig Éigeandála Sláinte Poiblí de Imní Idirnáisiúnta an ráig 2019-2020 agus an phaindéim an 11 Márta 2020.
Amhail an 15 Aibreán 2020, tuairiscíodh níos mó ná 2 mhilliún cás ar fud 210 tír agus críoch, agus fuair níos mó ná 128,000 bás dá bharr. Tá níos mó ná 501,000 duine tar éis aisghabháil.
This article uses material from the Wikipedia Gaeilge article COVID-19, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Content is available under CC BY-SA 4.0 unless otherwise noted. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Gaeilge (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.