John Garang

Nilo Garaia eskualdean sortu zen John Garang 1945ean, dinka etniaren eskualdean. Erlijioz kristaua zen. Hamar urte zituen Sudanek independentzia eskuratu zuenean, baina ordurako sutan zegoen Anya-Nya ("sugearen pozoia") jendearen matxinada. Gerrillariek gaztetxoak biltzen zituzten eskoletan gudara eramateko, baina aurreratuenei ikasketak egiteko agintzen omen zieten. Gerra zibiletik ihesi, Tanzanian ikasi zuen, eta 1960ko hamarkada bukaeran AEBetako Iowan lortu zuen ekonomia diploma. Afrikara itzulita, Tanzaniako Dar es Salaamgo Unibertsitatean enplegua eduki zuen, baina laster itzuli zen sorterrira, Anyanya Askapen Frontearekin borroka egitera.

1972an sinatu zen Addis Abebako bake ituna; haren bertutez, Garang Sudango armadako kapitain bihurtu zen, geroago koronel, eta berriro Estatu Batuetara joan zen. Georgiako Fort Benningen egonaldia egin eta gero, Iowako Unibertsitatean nekazaritzako ekonomia doktoregoa eskuratu zuen.

1980ko hamarkada hasieran Khartumera itzuli zenean, gauzak berriro aldatuta aurkitu zituen: Gaafar Nimeiry lehendakaria komunistengandik hurbil ibilia zen, baina orduan islamista fundamentalisten laguntzarekin ari zen agintzen. 1972ko bake itunak bizitza laburra eduki behar zuen. 1983an hasi ziren berriro mugimenduak. Nimeiryk Sudan osoan lege islamiko estua ezartzea erabaki zuenean, hegoaldeko hainbat kasernatan militarrak oldartu egin ziren eta haiek bakeratzera nor eta Garang bidali zuten. Oker galanta: John Garang aste batzuetan desagertuta egon ondoren Sudango Herriaren Askapenerako Armadaren (SPLA) buru azaldu zen berriro. Hamaika urteko bakea etenda, Sudango Bigarren Gerra Zibila piztu zen.

SPLAk hasieran 12.500 gizon zeuzkan 12 batailoitan, gehienak eskuko armaz soilik horniturik. 1990eko hamarkadan 50.000 jende izatera iritsi zen. Borrokaren hasieran, artean indarrean zegoen mundu osoa hartzen zuen Gerra Hotza. John Garangen babesle handia garai hartan Mengistu Haile Mariam zen, Etiopiako gobernu komunistako buruzagia. Alde zeuzkan Muammar al Kadafi libiarra eta Ugandan agintea eskuratu berria zuen Yoweri Museveni. Aldiz, Estatu Batuek Nimeiry eta bere islamistak babesten zituzten, Afganistanen talibanei sostengua ematen zieten moduan.

Baina Gerra Hotza bukatu egin zen, eta geopolitika aldaketa handiak jazo ziren munduan. Etiopian Mengisturen erregimen komunista hankaz gora joan zen. Mendebaldearentzako ordura arte hain praktikoak izan ziren fundamentalista islamikoak arazo bihurtu ziren, eta aldiz Sudango hegoaldeko gerrilla erakargarriago egin zen. John Garangek aliatu berriak egiteko aukera ikusi zuen. Laster hasi zen Estatu Batuen laguntza jasotzen. Hautu hori indartu zen 2001eko irailaren 11ko atentatuen ondoren. Khartumen agintzen zuen Omar al-Bashirek bekatu handi bat zeukan bere historian: Osama bin Laden babestua eduki zuela Sudanen. Gainera, AEBentzat interes handia zeukan Sudango petrolioak.

Amerikarrek diplomazia lanean jarrita, John Danforth senatari ohia bidali zuten Sudango hegoaldera Garang armak uzteko konbentzitu zezan. 2002ko martxoan joan zen Garang Washingtonera, eta han Colin Powell eta Paul Wolfowitzekin elkarrizketatu zen. Bi urteko negoziaketen ondoren, 2005eko urtarrilaren 9an sinatu zen Sudango bakea Kenyako Naivasha hirian. Bake itunean idatzirik zegoen bezala, uztailaren 9an John Garang Sudango lehendakariorde izendatu zuten, baina uztailaren 30ean hil egin zen helikoptero istripu batean. Salva Kiirek ordeztu zuen.