Epilepsio: Homa nerva malsano

Ne ekzistas unusola tipo de epilepsio. Ĝin karakterizas ekstrema cerba funkcio abrupta, kriza. Eblaj aspektoj tre multas: konvulsioj, perdo de konscio ktp. La diverseco de la aspektoj dependas de la cerbaj partoj trafitaj.

Dum krizoj la kondutoj de malsanuloj povas kelkfoje instigi al penso, ke temas pri psika malsano, kio ĝi ne estas.

Tutaj krizoj

1. 1 Krizo, franclingve nomita grand mal (granda malsano), montras la plej spektaklan formon. La trafito abrupte iĝas senkonscia kaj travivas trifazan elmontron.

• fazo tonusa: Kontrahiĝo de ĉiuj muskoloj.
• fazo relasa: Konvulsioj, senordaj kontrahiĝoj de muskoloj.
• fazo senkonscia: Komato jen plurminuta jen plurhora, brua spirado. Ĝi estas fazo de reveno. Kelkfoje - ne ĉiam - ellasiĝas urino. Poste sekvas iompostioma rekonsciiĝo, kaj foresto de ĉia memoro pri la krizo.

1. 2 Krizo, franclingve nomata absence (foresto).

Relative ofta formo de krizo. Ĝi trafas ĉefe infanojn. Ĝi daŭras nur kelkajn sekundojn. Senkonsciiĝo kaj rekonsciiĝo estas tre abruptaj. Surgrundaj faloj maloftas. Se ne estas iu eksterula atesto, la trafito ne povas scii, ke okazis krizo. EEG montras karakterizajn signojn.

Partaj krizoj

 

La krizoj tre varias laŭ la homoj. Kelkfoje estas senkonsciiĝo, ekkrioj senavertaj, faloj... Kelkfoje etaj antaŭsignoj anoncas alvenontan krizon kaj ebligas ioman sinprotekton, ekzemple avertante la proksimulojn. La epilepsia fokuso estas en iu tre limhava parto de la cerbo kaj simptomoj dependas de tiu regiono. La formoj tre multas.

• Sensaj halucinoj (vidaj, aŭdaj, gustaj ...)
• Eksternormaj movoj, paralizo de iu membro, kapo, langomordoj ...
• Perturboj ŝajne psikaj laŭ aspekto.
• Lingvaj perturboj jen esprima jen riceva (modifo de parolrapideco, nekomprenebleco, kio povas utili por averto al proksimuloj...)

Partaj krizoj ne estas eksterkonsciaj. Kelkfoje partaj krizoj povas iĝi tuttutaj se la trafita regiono de la cerbo plilarĝigas.

La termino epilepsio povas esti iom konfuza, ĉar ekster la medicina medio estas ofte uzata senzorge por ajna persono kiu suferas konvulsion, sed individuo povas suferi konvulsion ne pro epilepsio sed pro malaltaj niveloj de sukero en la sango aŭ infano povas esti suferanta nur altan febron. Ĉiuokaze, la epilepsio priskribas malordon en kiu unu persono suferas ripetajn konvulsiojn laŭlonge de la tempo pro subkuŝa kronika procezo, ĉu pro nekonata kaŭzo aŭ ne.

Ne ĉiuj personoj kiuj suferas konvulsion ricevas diagnozon de epilepsio. Tre ofte necesas esti prezentinta almenaŭ du epizodojn de epilepsiaj krizoj aŭ unu epizodon asocian al patologiaj trovoj en la interikta elektroencefalogramo, tio estas, inter unu konvulsio kaj alia, kiu ne estu antaŭita per identigebla kaŭzo, por ekzemplo, akra inflamo, elektrostatika malŝargo aŭ venenado, tumoroj aŭ intrakraniaj hemoragioj.

Kaŭzoj estas diversaj kaj plejparte nekonataj.

• akuŝa traŭmato
• cerba tumoro
• metabolaj perturboj
• troa maldormo
• difektoj de la cerbo, ekz. pro trinkado de alkoholaĵoj, apopleksio, meningito, encefalito.
• heredo

 

La epilepsioj kiuj ne estas okazigataj de akcidento, tumoro, misformigo aŭ organa problemo, povas esti okazigataj pro genetiko. Ĵusa esplorado celis serĉadon en genetikajn kaŭzojn en tiuj kazoj. Esploristoj trovis mutacion kiel kaŭzo de la epilepsio inter 12,5% kaj 49% kiam oni faras eksomon direktitan al ampleksa nombro de genoj rilataj kun la epilepsio. Tiuj studoj jam pruvis la interrilaton inter la diagnozo kaj la rekta malpliigo de la enhospitaligo. La serĉado tiukadre tiele justigus kaj klinike kaj ekonomie la realigon de la genetikaj esplorteknikoj de amasa sekvencigo: ju pli alta la nombro de genoj, des pli efiko en diagnozo. En studo en kiu oni analizis 862 genojn rilatajn kun la epilepsio de 86 pacientoj, la efiko en diagnozo estis de 49% (42 pacientoj genetike diagnozigitaj).

En Usono kaj Kanado, en 2017 oni entreprenis programon por proponi senpage eksomon direktitan al detektado de epilepsioj en infanoj; por tio oni aplikis programon "Behind the Seizure" kiu proponas tiun teston al ajna infano kiu estis suferinta konvulsian krizon ne okazigitan de akcidento aŭ tumoro antaŭ la aĝo de 60 monatoj.

La frua identigo de la genetika misordo subkuŝa okaziginta de epilepsio uzante la teknikon de la amasa sekvencigo kiu havigas prognozan informaron, influos en la terapiaj decidoj kaj kondukos al la dezajno de novaj kuraciloj celantaj specifajn difektojn de genoj.

La vorto devenas de la helena επιληψία = surfalo, ĉar dum "grandaj atakoj" suferantoj tendencas subite fali surgrunden.

 

La epilepsio kaj la epilepsiaj krizoj povas aktuale ricevi terapion atingante akcepteblajn rezultojn. En la plej parto de kazoj, la infanaĝaj epilepsioj estas kuraceblaj en la pubereco. Kiam la epilepsio estas okazigita per lezo klare videbla kaj tiu lezo estas nuligita kirurgie, oni malpliigas la intensecon kaj oftecon aŭ, en multaj kazoj, oni rekte kuracas la epilepsion mem. Pro tio, komence de la traktado oni ekzamenas la individuon, serĉe de kaŭzoj de la epilepsio elimineblaj, por ekzemplo, la operaciadon de cerba tumoro aŭ la forigo aŭ malpliigo (mildigo) de metabola misordo.

En aliaj kazoj tio ne eblas, ĉu ĉar oni ne trovis kaŭzon ĉu ĉar tiu ne estas eliminebla, kiel okazas ĉe cikatroj, misformoj en la cerbo aŭ denaska antaŭa klino al konvulsioj. La celo en tiuj kazoj estas la eliminado de la atakoj pere de kuraciloj aŭ kirurgiaj operacioj.

En kelkaj kazoj kirurgia traktado povas esti pli profita ol la perkuracila terapio; tio okazas normale nur en kazoj de lokaj epilepsioj kaj tio ĝis nun okazas al malpli ol 5 % de ĉiuj epilepsisuferantoj.

Antaŭ epilepsia krizo, gravas agadi jene:

• Ne movi la pacienton el la loko.
• Ne meti ion ajn en ties buŝo.
• Eviti, se eblas, ke tiu frapu sian kapon.
• Iri al hospitalo nur en precizaj kazoj kiel jenaj:
  1. se temas pri graveda virino;
  2. se estas grava traŭmato;
  3. se okazas ripetitaj krizoj kaj inter unu kaj aliaj la paciento ne rekuperas la konscion aŭ se krizo pluas pli ol 5 minutoj; ambaŭokaze temus pri epilepsia statuso (status epilepticus), kio ja estas tre danĝera.

En la akra fazo de krizo oni ne spiras pro kuntiriĝo de ĉiuj muskoloj de la korpo. La oksigeno kiu restas en la korpo iras al la esencaj organoj; pro tio la lipoj kaj oreloj povas montri cianozon. Tio ne estas danĝera, se ne temas pri la menciita status epilepticus.

Yehezkel Ben-Ari

Yehezkel Ben-Ari per sia koncepto "neŭroarkeologio" ebligis pli bonan komprenadon de diversaj malsanoj kiel la epilepsio, la aŭtismo kaj la Parkinsona malsano.

En 1972, Yehezkel Ben-Ari eklaboris en la CNRS kaj en la kanada universitato McGill studis la cerb-hipokampon, en la kadro de la studtemo pri la epilepsia krizo. Dum tiu staĝo, Yehezkel starigis teknikon, kiu ebligis registri la aktivecon de la neŭronoj en la ronĝul-hipokampo. Pli precize tiu tekniko estis enmeti en la cerbo elektrodeton, kiu devas eniri en neŭronon, kies grandeco estas 20 µm. Tiam rimarkis Yehezkel kaj la profesoro Krešimir Krnjevic, ke estis la malsufiĉeco da GABA, kiu kaŭzis la epilepsikrizon. Plie ili konstatis, ke la intenso de la epilepsio kreskis duoble, kiam kloroj penetris en la nervaj ĉeloj.

En 1980 Yehezkel Ben-Ari relaboris en la CNRS, en fiziologia laborejo, de Gif-Sur-Yvette. Por daŭrigi siajn esplorojn pri la epilepsio, li studis la efikadon de ekscitataj drogoj, kiuj agis sur la cerbo. Tiel Yehezkel uzis la kainatan acidon, kiun ronĝuloj ricevis en ilia cerbo. Li konstatis, ke la epilepsia krizo komenciĝis en la hipokampo, antaŭ ol la epilepsio disiris al aliaj strukturoj. Kiam la kainata acidoj atingis neŭronon, tiam tiu estis ekscitata ĝis la morto : la troo da elektra aktiveco kreis lezojn, kiuj mortigis la neŭronon. Ĝenerale kiam la nerva celo mortas, la destinitaj neŭronoj longigas siajn ligaĵojn. Kontraŭe montris Yehezkel, ke la epilepsio tre malbonigis la situacion, ripetante krizojn.

• La biografioj de historiaj gravuloj kiel Napoleono, Julio Cezaro, Sokrato kaj Johana de Arko spekulativis pri la eblo ke ili estus suferintoj de epilepsio laŭ la disponebla informaro, kvankam neniam estis tiel diagnozigitaj en sia vivoj mientras vivían.
• La 16a de decembro 1997 en Japanio, 685 infanoj estis enhospitaligitaj pro epilepsiaj atakoj rigardintaj la epizodon de Pokemon Dennō Senshi Porygon (epizodo n.° 38 de la unua sezono en la originala versio de la serio). Oni malkovris, ke la rapida ŝanĝo inter la koloroj ruĝa kaj blua en unu esceno estis okaziginta la konvulsiojn.

Famuloj

Bonvolu atenti la konsilon rilate al artikoloj pri medicinaj temoj!

Ĉi tiu artikolo ankoraŭ estas ĝermo pri malsano kaj neŭrologio. Helpu al Vikipedio plilongigi ĝin. Se jam ekzistas alilingva samtema artikolo pli disvolvita, traduku kaj aldonu el ĝi (menciante la fonton).

• En tiu ĉi artikolo estas uzita traduko de teksto el la artikolo Epilepsia en la hispana Vikipedio.