Słuńce (łacyńsczé Sol, Helius, grecczé Ἥλιος, symbòl: ) – centralnô gwiôzda Słuńcowégò Ùstawù, wkół jaczi krążi Zemia, jinszé planetë tegò ùkładu, karzełkòwi planetë, a téż môłi cała Słuńcowégò Ùstawù.
Słuńce skłôdô sã z gòrący plazmë, jaką ùtrzëmiwô grawitacjô i jaką sztôłtëje magneticzné òkrãżé. Słuńce je zwiãksza jidealnie kùlësté, mô strzédnicã kòl 1 392 684 km (kòl 109 razy wikszą jak Zemia). Masa słuńca (1,989 ×1030 kg) je kòl 333 tësący razy wikszô niżlë masa Zemi i to je kòl 99,86% całowny masë Słuńcowégò Ùstawù. Kòle trzë czwiôrté masë Słuńca twòrzi wòdzëk, resztã zôs przede wszëtczim hél. Pòòstałi dzél (1,69%, co òdpòwiôdô kòl 5600 masóm Zemi) twòrzą cãższi pierwiôstczi, w tim m. jin. krziseń, wãdżel, néón i żelazło. Do Zemi dochôdô słuńcowô energiô baro wôżnô dlô żëcégò na ni.
Pòzwë Słuńca w słowiańsczich jãzëkach, w tim w pòlsczim i kaszëbsczim, wëwòdzą sã òd prasłowiańsczégò słowa *slnъce. Słowa krewny kaszëbsczémù „słuńcu” to m. jin. biôłorusczé сонца (sonca), czesczé slunce, rusczé солнце (sołnce), słowaccze slnko i ùkrajińsczé сонце (sonce).
Astronomicznym symbòlã Słuńca jawi sã òkrąg z pùnktã we westrzódkù: ☉ (Unicode: 2609).
Słuńcowi Ùstôw |
---|
Słuńce | Merkùri | Wenus | Zemia | Mars | Ceres | Jupiter | Saturna | Ùran | Neptun | Orkus | Pluton | Haùmea | Quaoar | Makemake | Gonggong | Eris | Sedna |
Miesądz · pas planétoidów · pas Kùiperô · blón Oortô |
This article uses material from the Wikipedia Kaszëbsczi article Słuńce, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Zamkłosc ùprzëstãpnianô na licencëje CC BY-SA 4.0, jeżlë nie pòdóno jinaczi. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Kaszëbsczi (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.