ایکینجی دونیا ساواشی: ۱۹۳۹ - ۱۹۴۵ ایللر آراسیندا دونیا ساواشی
ایکینجی دۆنیا ساواشی — ییرمینجی عصرده باش وئرمیش ایکی دۆنیا ساواشیندان ایکینجیسی.
آلمان اوْردوسونون لهیستانا هۆجۇما باشلادیغی ۱ سپتامبر ۱۹۳۹-جۇ ایل ساواشین باشلانما تاریخی ساییلیر. آنجاق ساواشدان اؤنجهکی حادیثهلر ده نظره آلینارسا، ساواش داها اؤنجه باشلامیش ساییلا بیلر.
ایکینجی دۆنیا ساواشی چوْخ بؤیوک میقیاس آلاراق، بۆتون دؤولتلری ایحاطه ائتدیگینی دئمک اوْلار. سپتامبر ۱۹۴۵-جی ایل تاریخینده سوْنا چاتان ساواش یاخلاشیق ۲۷ میلیون نیظامی و ۲۵ میلیون قارایاخانین اؤلومونه سبب اوْلدو.
بۇ ساواش دۆنیا سیاستینده درین ایزلر بۇراخدی. دۆنیا ساحهسینده گۆجلرین یئنی پایلاشماسی اوْرتایا چیخدی. تکجه آلمان و ژاپون دئییل، اینگیلیس و فرانسه ده اؤز اۇلوسلارآراسینداکی اسکی گۆجونو ایتیردی. ساواشدان سوْنرا آمریکا بیرلشمیش ایالتلری دۆنیادا آپاریجی اؤلکهلرین باشیندا دۇروردو. آلمانا قارشی مۆتّفیق اوْلان شوروی و آمریکا ساواشدان سوْنرا ۵۰ ایلهجه داوام ائدن «سوْیوق ساواش» ـا باشلادیلار.
ساواش ۱۹۴۵-جی ایلده آنتیهیتلر ایتّیفاقینین غلبهسییله باشا چاتدی. دۆنیا سیاسی نقشهسی دییشیکلیگه اۇغرادی. اۇلوسلارآراسی امکداشلیق قۇرماق و نؤوبتی توْققوشمالارا ایمکان وئرمهمک اۆچون بیرلشمیش میلّتلر تشکیلاتی یارادیلدی. بۇ زامان آفریقا و آسیادا آزادلیق اۇغروندا حرکتلر باشلاندی.
۲۳ آگوست — موسکودا آلمان و شوروی آراسیندا بیر-بیرینه هۆجوم ائتمهمک حاقیندا سازیش ایمضالاندی.
۱ سپتامبر — آلمان و شورویلهیستاننی اؤز آرالاریندا بؤلوشدورمهیه باشلاییرلار. آلمان لهیستاننین بؤلوشدورولمهسی ایستیقامتینده ایلک آددیمی آتاراق ۱ سپتامبردالهیستانیا قوْشون یئریتدی. شوروی ایسه اؤز نؤوبهسینده بۇ ایستیقامتده ۲-جی آددیمی ۱۶ سپتامبردا آتدی (شوروی ۲ هفتهلیک لنگیمکله لهیستاننین موتتفیقلرینین آلماننین موتفیقی کیمی شوروی-یه ده ساواش اعلان ائتمهلرینین قارشیسینی مهارتله آلمیش اوْلدو).
۱۷ سپتامبر — شوروی قوْشونلاری لهیستانیا داخیل اوْلدو. همین گۆن آخشام پولشانین قانونی رهبرلییی رومانییا قاچیر
۲۸ سپتامبر — آلمانلار ورشو شهرینی اله کئچیریرلر. همین گۆن موسکودا آلمان و شوروی آراسیندا یئنی سرحدلر مُعیّینلدیریلیر، کئچمیش لهیستان اراضیسی ۲ طرف آراسیندا بؤلوشدورولور.
۶ اۇکتوبر — لهیستان اوْردوسونون مقاومت گؤسترن آخیرینجی حیصّه لری تسلیم اوْلور. بۇندان سوْنرا هیتلر آلمانی لهیستانین غرب حیصّهسینی آلمالانلاشدیرماغا باشلاییر، بوراداکی لهیستانلار و یهودیلر لهیستانین مرکزینه دپورتاسی ائدیلیر. لهیستانین شوروی-نین پایینا دوشن حیصّه سینده ایسه شوروی لشمه، بیرلشمه اۇیقولاما ائدیلیر.
۲۷ ژانویه قیزیل اوْردو اوْسونتسیم کونسلاگرینی آزاد ائدیر. بۇ زامان اوْردا ۷ مین اسیر واردی. اوْسونتسیم ان بؤیوک لاگرلردن بیری اوْلوب فاشیست وحشیلییینین سمبولو ایدی. بۇ لاگرده اسیرلیکده اوْلانلارین سایی بیر میلیون اۆچ یوز میندن چوْخ ایدی. اوْنلاردان دوققوز یوز مینی قاز کامرالاریندا بوغولموش و گولللنمیشدیر. ایکی یوز مینی ایسه آجلیق و نوخوشلوقدن، وحشی قایدالاردان و مۆختلیف آغلاسیغماز طیبی اکسپرتلردن وفات ائتمیشدیر.
۱۴ آگوست ژاپون ایمپراتورو خیروخیتو کاپیتولیاسیانی قبول ائتدیینی اعلان ائدیر.
۲ سپتامبرتوکیودا آمریکا گمیسی «میسسوری» نین گؤیرتهسینده ژاپون نمایندهلری قوْشونلارینی شرطسیز گئری چکمک حاقیندا آکت ایمضالادیلار.
۱۴ نوْامبر باشلیجا آلمان ساواش موقصیرلرین موهاکیمه اوْلونماسی ایله علاقه دار نیونبرق پروسسینین باشلانماسی.
گؤرونتولر
قایناقلار
آذربایجان جۆمهۇریتی تۆرکجهسی ویکیپدیاسینین ایشلدنلری طرفیندن یارانمیش«İkinci dünya müharibəsi»، مقالهسیندن گؤتورولوبدور. (۱۲ فوریه ۲۰۱۶ تاریخینده یوْخلانیلیبدیر).
This article uses material from the Wikipedia تۆرکجه article ایکینجی دونیا ساواشی, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). عکسی بللیلشدیریلمزسه، ایچیندهکیلر CC BY-SA 4.0 لیسانسی آلتیندادیلار. Images, videos and audio are available under their respective licenses. ®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki تۆرکجه (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.