Ruanda

Rwanda; ruan. Rwanda; fr. Rwanda, suah. Rwanda) və ya rəsmi adı ilə Ruanda Respublikası (ing. Republic of Rwanda, ruan. Republika y'u Rwanda; fr. République du Rwanda; suah. Jamhuri ya Rwanda) — Şərqi Afrikada dövlət. Ruanda dənizə çıxışı olmayan ölkələrdəndir. Şimaldan Uqanda, qərbdən Kivu gölü də daxil olmaqla Konqo Demokratik Respublikası, cənubdan Burundi, şərqdən isə Tanzaniya ilə həmsərhəddir. Paytaxtı və ən böyük şəhəri Kiqali, ümumi sahəsi 26,338 kvadrat kilometr, əhalisinin sayı 12 milyon nəfərdən çoxdur.

Ruanda
Repubulika y'u Rwanda République du Rwanda
Bayraq Gerb[d]
"Ubumwe, Umurimo, Gukunda Igihugu" "Birlik, İş, Vətənpərvərlik"
Himn:  Rwanda nziza
Tarixi
• Müstəqillik	1 iyul 1962
Rəsmi dilləri	ingilis dili, fransız dili, Suahili
Paytaxt	Kiqali
İdarəetmə forması	konstitusiya respublikası
Prezident	Pol Kaqame [ 22.IV.2000 ]
Baş nazir	Anastas Murekezi [ 24.VII.2014 ]
Sahəsi	Dünyada 145-ci
• Ümumi	26338 km²
• Su sahəsi (%)	5.3
Əhalisi
• Əhali	11,262,564 nəfər (76-cı)
• Siyahıyaalma (15.VIII.2012)	10,515,973 nəf.
• Sıxlıq	445 nəf./km² (29-cu)
ÜDM (AQP)
• Ümumi	10,004 milyard $ dollar
• Adambaşına	1,784 dollar
ÜDM (nominal)
• Ümumi (2015)	8.763 milyard $ dollar
• Adambaşına	$769 dollar
İİİ (2010)	0.513
Valyuta	Ruanda frankı
İnternet domeni	.rw
ISO kodu	RW
BOK kodu	RWA
Telefon kodu	+250
Saat qurşaqları	UTC+02:00
Nəqliyyatın yönü	sağ[d]
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

 

Ölkənin sərhəd xəttinin ümumi uzunluğu 893 km-dir. Bunun da 290 km Burundi, 217 km KDR, 217 km Tanzaniya və 169 km isə Uqanda ilədir.

Ölkə ümumiyyətlə dərin vadilərlə bəzən kəsilmiş dağlıq və yaylalık bir ölkədir. Ruandada orta yüksəklik 1.500 m səviyyəsində olub, ölkə daxilində 1.000 m ilə 4.507 m arasında dəyişir. Ölkənin ən hündür nöqtəsi KDR ilə sərhəddə yerləşən və Virunqa vulkanin dağlarının bir hissəsi olan Karisimbi dağıdır.

Əhalinin sayı — 12,012,589 (2015-cü ilin iyuluna).

İllik artım — 2,8 %.

Orta ömrün uzunluğu — kişilərdə 49 il,qadınlarda 52 il. (2011-ci il).

Yoluxma immun çatışmamazlığının (immun çatışmamazlığı virusu) virusuyla — 2,8 % (2007-ci il qiymətləndirilməsi).

Şəhər əhalisi — 18 %.

Savad — kişilərin 76 %-i, qadınların 64 %-i.(2003-cü il qiymətləndirilməsinə əsasən)

Etnik tərkibi

Ruanda daxilində eyni dilə, mədəniyyətə sahib olan bir cəmiyyət yaşamaqdadır. Hazırdan mövcud olan Tutsi, Hutu və tva etnik qrupları Ruandanın müstəmləkə bölgəsi olaraq əvvəl Almaniya daha sonra isə Belçika tərəfindən müxtəlif üsularla idarə olunması nəticəsində bu ölkələr tərəfindən müəyyən status verilərək bölüşdürülmüşdür və hər biri etnik qrup yerinə qəbilələrə ayrılmışdır. İlk olaraq üst səviyyəni təşkil edən tutsiləri dəstəkləyən müstəmləkəçi ölkələr tutsilərdən öz məqsədləri üçün istifadə etmiş, qəbilə olaraq ayırdıqları qrupları da ümumi olaraq xarici görünüşünə və peşəsinə görə siniflərə ayıraraq Tutsi (iribuynuz heyvan sahibləri), Hutu (əkinçi) və tva (ovçu) ayrı-seçkiliyi aparıblar.

Bu ayrı-seçkilik nəticəsində fərqlilikləri nəzərə çarpan bir şəkilə gələn qruplar sonrakı illərdə ölkə daxilində daha böyük problemlərin yaşanmasına səbəb olmuşdur. Nəticədə Ruanda soyqırımı adlandırılan hadisə ruandalı tutsi əhalisinin dörddə üçünün həyatını itirməsinə səbəb olmuşdur.

Etnik tərkib — Hutular (Bantular) 84 %, Tutsilər (Həmidlər) 15 %, Tvalar (piqmeylər) 1 %.

Din

Dinlər — katoliklər (49,5%), protestantlar (43,4%), müsəlmanlar (1,8%). Protestantlığın böyük məzhəbləri anqlikanlılar, adventistlər və pentikostalların bir milyondan çox təəssübkeşləri var.

• Ruanda soyqırımı
• Pol Rusesabacina

Ruanda ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.