Лъим

Лъеда гъорлъ я калориял, я органикиял регьунел субстанциял гьечІониги, гьеб чара гьечІого къваригІуна гІумруялъул лъалел киналниги формабазе.

гьелъул химиялъулаб формула буго - Н₂O.

Лъималъул молекула буго кӀиго водородалдасанги ва цо — кислородалдасанги лъугьараб жубай. Гьел атомал цоцазда рухьун руго ковалентияб бухьеналдалъун.

Стандартиял шартIазда гьеб букӀуна лъамияблъун, жиндир кьер(дагьаб къадаралда), махӀ ва тӀагӀам гӀечӀеб.

Агрегатиял хIалал

Агрегатиял хІалазда лъим букӀуна лъабго батӀияб:

• «КъвакӀараб» — цӀер
• «Лъамияб» — лъим
• «Газалъул хасияталъулаб» — лъел хІухьел

• Лъим бахъизе бегьула гьал реакциябаздалъун:

${\displaystyle {\mathsf {2H_{2}O_{2}\rightarrow 2H_{2}O+O_{2}\uparrow }}}$ 

${\displaystyle {\mathsf {NaHCO_{3}+CH_{3}COOH\rightarrow CH_{3}COONa+H_{2}O+CO_{2}\uparrow }}}$ 

${\displaystyle {\mathsf {2CH_{3}COOH+CaCO_{3}\rightarrow Ca(CH_{3}COO)_{2}+H_{2}O+CO_{2}\uparrow }}}$ 

• Нейтрализациялъул реакциябаздалъун:

${\displaystyle {\mathsf {H_{2}SO_{4}+2KOH\rightarrow K_{2}SO_{4}+2H_{2}O}}}$ 

${\displaystyle {\mathsf {HNO_{3}+NH_{4}OH\rightarrow NH_{4}NO_{3}+H_{2}O}}}$ 

${\displaystyle {\mathsf {2CH_{3}COOH+Ba(OH)_{2}\rightarrow Ba(CH_{3}COO)_{2}+2H_{2}O}}}$ 

• Маххалъул оксид водородалъ рукIалиде ккезабунги:

${\displaystyle {\mathsf {CuO+H_{2}\rightarrow Cu+H_{2}O}}}$ 

Дунялалъул океаналда жаниб уна 97,54 % ракьалда бугеб лъел, ракьуда гъоркь бугелъул (подземный) — 0,63 %, цӀорол гІусазул — 1,81 %, гӀоразул ва хӀоразул — 0,009 %, материкабазул цӀамІӀалал лъимазул — 0,007 %, атмосфераялъул — 0,001 %.

Лъамияб лъим букӀуна планетабазул спутниказул гъаталда гъоркь, цIикIкIун рес буго гьеб букIине Юпитер спутникалъул Европаялда букIине.

Гидрология

Гидроло́гия — лъималъул тӀабигӀат лъазабулеб гІелму.

Чиясул гӀелалдаги цӀайалдаги балагьун инсанасул чорхолъ 50 % бахъараб 75 % щвезегӀан лъим букӀуна.

• Гьоркьохъеб куцалда гӀадан-инсанасул ва гӀурчинлъиялъул ургьимесалда букӀуна 50% лъел.
• Ракьалъул мантиялда жаниб буго, тӀолабго дунялалъул океаналъул лъималдас 10-12 нухалъ цӀцӀикӀун лъим..
• Гьоркьохъеб гъварилъиялда, 3,6 км, Дунялалъул океаналъ жинда гъоркь бачуга 71% ракьалъул ва гьелда гъоркьобе уна 97,6% кинабниги бугеб лъималъулги.
• Ракьалда тӀад гъварилъаби ва рорхалъаби рукӀинчӀелани, лъеца Дунял бахчизе букIана 3 км биццалъи бугеб гъаталдалъун.
• Лъим ккола - тӀабигӀаталда цIакъ дагьал ругел жалаздаса. Лъамалъиялдасан цӀерлъун жиб лъугьунеб мехалъ, гьеб кӀодолъула, цӀцӀикӀкIуна (гьединабун цӀцӀикӀкIине кӀолеб цоги жо буго сурьма, висмут, галлий, германий ва цоги-цогидал жубаял).

	Лъим Викикъамусалда
	Лъим ВикитІехьалда
	Лъим Викицитатаялда
	Лъим Викигъамасалда

• Лъим // Брокгаузил ва Ефронил энциклопедияб къамус: 86 томазда (82 т. ва 4 тӀаджубаял.).
• Лосев К. С. . — Гь. 272.
• Гидробионты в самоочищении вод и биогенной миграции элементов. — М.: МАКС-Пресс. 2008. 200 с. Предисловие члена-корр. РАН В. В. Малахова. (Серия: Наука. Образование. Инновации. Выпуск 9). ISBN 978-5-317-02625-7.
• О некоторых вопросах поддержания качества воды и её самоочищения // Водные ресурсы. 2005. т. 32. № 3. С. 337—347.
• Андреев В. Г. Влияние протонного обменного взаимодействия на строение молекулы воды и прочность водородной связи. Материалы V Международной конференции «Актуальные проблемы науки в России». — Кузнецк 2008, т.3 С. 58-62.

• Вода как химическое соединение

Макъалаби

• Водные ресурсы России и мира Archived 2015-04-23 at the Wayback Machine