Демократия

Демократиялъул бокӀонганчӀида гъорлӀ руго данделъиялъул эркенлъи, ассоциациялъул эркенлъи, милкалъул ихтиярал, диналъул ва каламалъул эркенлъи, гъорлӀлъи ва ращалъи, ватӀанчилъи, жидее нухмалъулезул разилъи, рищиялъул ихтиярал, аслу гьечӀого хӀукуматалъ гӀумрудал ихтияраздаса ва эркенлъиялдаса махӀрум гьариялдаса эркенлъи, ва гьединго дагьбутӀабазул эркенлъи.

Демократия абураб бичӀчӀел гӀезегӀан цебетӀуна заман бахъанагӀан. Гьелъул байбихьул форма букӀана битӀараб демократия. Жакъа къоялъ демократиялъул бищун гӀаммаб форма буго репрезентативияб (вакиллъулаб) демократия, гьениб халкъалъ, жидерго цӀаралдаса нухмалъи гьабизе, рищула хӀукуматалъул хъулухъчагӀи парламентияб яги президентияб демократиялда.

Теория

Цебесеб теория

Аристотелица данде лъолаан гӀемеразул хӀакимлъи (демократия/тимократия) дагьазул (олигархия/аристократия) ва цо чиясул хӀакимлъиялде (тирания яги гьанжесеб автократия/абсолютияб монархия). Гьес гьединго рикӀкӀунаан щибаб системаялъул жиде-жидер лъикӀал ва квешал вариантал ругилан (демократия абуни гьес рикӀкӀунаан тимократиялъул дегенеративияб аналоглъун).

Гьанжесеб теория

Жакъа къоялъул политикиял теористазда гьоркьоб буго демократиялул лъабго къецияб цонцепция: аггрегативияб демократия, делиберативияб демократия ва радикалияб демократия.

ХӀукуматиял демократиябазул тайпаби

Демократиялъ босул чанго батӀияб форма теориялда гӀадин практикаялдаги. Демократиялъул цо-цо вариантаз чӀезабула жиндирго ватӀанчагӀазе дагьалги лъикӀаб вакиллъи ва цӀикӀкӀараб эркенлъи, цогидазде дандеккун. Амма кинаб букӀаниги демократия гӀуцӀцӀун гьечӀони хӀукуматалъул халкъ къанункьеялъулаб процессалдаса бахъизе яги хӀакимлъиялъул кинаб букӀаниги гӀаркьелалъе хӀакимлъи бикьи жидеего данде кколедухъ хисизабизе гьукъулеб къагӀидаялда, системаялъул цо гӀаркьелалъ, жиндего цӀикӀкӀараб хӀакимлъи сверизабун, демократияб биххизабизе бегьула.

МугъчӀваял

Демократия Философиялъул Стенфордияб энциклопедия (инг.)
Идеябазул Тарихалъул Къамус: Демократия (инг.)
Index 2008.pdf The Economist Intelligence Unit's index of democracyХалип:Dead link
Alexis de of data sources on political regimes on Our World in Data, by Max Roser.
"Democracy", BBC Radio 4 discussion on the origins of Democracy (In Our Time, 18 October 2001)
Democracy Countries 2022 interactive map of countries at World Population Review

This article uses material from the Wikipedia Авар article Демократия, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Контент рагьараб буго CC BY-SA 4.0 лицензиялда гъоркь, цогидаб бихьизабун гьечӀони. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Авар (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.