Aluminio

L'aluminio ye un elemento quimico de simbolo Al y numero atomico 13.

Aluminio Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Articlo d'os 1000
Aluminio
MagnesioAluminioSilicio
B

Al

Ga
Aluminio
Información cheneral
Nombre, simbolo, numero Aluminio, Al, 13
Serie quimicaMetals d'o bloque p
Grupo, periodo, bloque 133, p
ColorGriso
Aluminio
Peso atomico 26.9815386(13) g·mol−1
Configuración electronica [Ne] 3s2 3p1
Electrons por capa 2, 8, 3
Propiedaz fisicas
FaseSolido
Densidat (a t.a.)2.70 g·cm−3
Densidat en liquido en o p.f.2.375 g·cm−3
Punto de fusión933.47 K
(660.32 °C, 1220.58 °F)
Punto d'ebullición2792 K
(2519 °C, 4566 °F)
Entalpía de fusión10.71 kJ·mol−1
Entalpía de vaporización294.0 kJ·mol−1
Calor especifica(25 °C) 24.200 J·mol−1·K−1
Presión de vapor
P/Pa 1 10 100 1 k 10 k 100 k
at T/K 1482 1632 1817 2054 2364 2790
Propiedaz atomicas
Estructura cristalinaCubica centrata en as caras
0.40494 nm
Estatos d'oxidación3, 2, 1
(Oxido anfoterico)
Electronegatividat1.61 (escala de Pauling)
Enerchías d'ionización
(mas)
1ª: 577.5 kJ·mol−1
2ª: 1816.7 kJ·mol−1
3ª: 2744.8 kJ·mol−1
Radio atomico125 pm
Radio atomico (calc.)118 pm
Radio covalent118 pm
Atra información
Ordenación magneticaParamagnetico
Resistividat electrica(20 °C) 26.50 nΩ·m
Conductividat termal(300 K) 237 W·m−1·K−1
Dilatación(25 °C) 23.1 µm·m−1·K−1
Velocidat d'o sonito(t.a.) 5000 m·s−1
Modulo d'elasticidat70 GPa
Mod. elast. transversal26 GPa
Modulo de compresión76 GPa
Coeficient de Poisson0.35
Dureza Mohs2.75
Dureza Vickers167 MPa
Dureza Brinell245 MPa
Numero CAS7429-90-5
Isotopos mas estables
iso AN Vida MD ED (MeV) PD
26Al sin 7.17×105a β+ 1.17 26Mg
ε - 26Mg
γ 1.8086 -
27Al 100% 27Al ye estable con 14 neutrons

Ye l'elemento metalico mas abundante en crosta terrestre, con un 8,13 % d'abundancia. O primer fisico en aillar-lo estió o cientifico danés Hans Christian Oersted.

Debito a que ye lichero, a la suya conductividat electrica, resistencia a la corrosión y baixo punto de fusión fan que sía un material ideyal ta muitas aplicacions, especialment l'aeronautica; manimenos, a gran cantidat d'enerchía que s'aprecisa ta la obtención d'o metal a partir d'os oxidos dificulta a suya mayor utilización; encara que se puet compensar en parti por o baixo coste en reciclar-lo, a suya larga vita útil y a estabilidat d'o suyo pre.

O primer lingote fabricato en Espanya estió en l'anyo 1927 en a interpresa Aluminio Español S.A., en a localidat aragonesa de Samianigo.

Etimolochía

En o sieglo XIX con o desarrollo d'a fisica y quimica s'identificó l'elemento present en l'alum y o britanico Sir Humprey Davy proposó a denominación d'aluminium en l'anyo 1809.

Caracteristicas chenerals

Aluminio 
Aluminio.

L'aluminio ye un metal lichero, tovo pero resistent y d'aspecto griso archent. A suya densidat ye alto u baixo un tercio d'a de l'acero u de l'arambre, ye muit maleable y dúctil y apto ta estar mecanizato y ta a fundición . A causa d'a suya alta calor d'oxidación se forma a escape, en presencia d'aire, una fina capa superficial d'oxido d'aluminio (Al2O3) impermeable y adherent que atura o proceso d'oxidación proporcionant-le resistencia a la corrosión y durabilidat. Ista capa protectora, puet estar enamplata por electrolisi en presencia d'oxalatos.

L'aluminio, tien caracteristicas anfotericas, ye decir que se disuelve en acidos, formando sals d'aluminio y en bases fuertes, formando aluminatos con l'anión [Al(OH)4]-, liberando hidrocheno.

O prencipal y cuasi unico estato d'oxidación de l'aluminio ye o +III, como ye d'asperar por a confeguración electronica que presenta, con tres electrons en a capa de valencia.

Producción

Aluminio 
Mena de bauxita en Hongría.

A extracción de l'aluminio se fa dende o mineral dito bauxita, que recibe o suyo nombre d'o nombre en francés d'a localidat occitana de Baus (Les Baux en francés), que ye o puesto a on se fació a suya primera extracción. Actualment os prencipales chacimientos d'iste mineral se trobal en os países d'a mar Caribe, Australia, Brasil y Africa en estar en ixos lugars a on a extracción de l'aluminio dende a bauxita se fa con mas facilidat. A bauxita ye un mineral rico en aluminio, d'entre un 20% y un 30% d'a suya masa, frente a o 10% u 20% que tienen os silicatos aluminicos d'archilas y carbons. Ye un aglomerato de cuantos compuestos que contién caolinita, cuarz, oxidos de fierro y titania, y a on l'aluminio se i presenta en cuantas formas hidroxidas como a gibbsita Al (OH)3, a boehmita AlOOH y o diasporo AlOOH.

A obtención de l' aluminio se fa en dos fases: aa extracción de l'alumina dende a bauxita (proceso Bayer) y a extracción de l'aluminio dende ista zaguera por electrolisi. Cuatre toneladas de bauxita producen dos toneladas d'alumina y, en zagueras, nomás que una d'aluminio. O proceso Bayer prencipia con o triturato d'a bauxita y con o suyo lavato con una solución calient d'hidroxido de sodio a alta presión y temperatura. A sosa disuelve os compuestos de l'aluminio, que en trobar-se en un meyo muit basico, s'hidratan:

    Al(OH)3 + OH- + Na* → Al(OH)4- + Na*
    AlO(OH)2 + OH- + H2O + Na* → Al(OH)4- + Na*

Os materiales no aluminicos se deseparan por decantación. A solución caustica de l'aluminio se refreda dimpués ta recristalizar o hidroxido y deseparar-lo d'a sosa, que se recupera ta poder tornar a fer-la servir. Ta rematar, se calcina o hidroxido d'aluminio a temperaturas amanatas a 1000 °C, ta formar l'alumina.

    2 Al(OH)3 → Al2O3 + 3 H2O

L'oxido de aluminio que s'ha obteniu d'ixa maneta tién un punto de fusión muit alto (2000 °C) que fa imposible someter-lo a un proceso d'electrolisi. Ta evitar-lo, se disuelve en un banyo de criolita, obtenindo asinas una mezcla eutectica con un punto de fusión de 900 °C. Contino se fa a electrolisis, en sumerchindo en a cuba uns electrodos de carbono (tanto l'ánodo como o cátodo), preparatos en horizontal. Ta cada tonelada d'aluminio cal entre 17 y 20 MWh d'enerchía, y consume en o proceso 460 kg de carbonio, que ye asinas entre un 25% y un 30% d'o pre final d'o producto, cosa que fa que l'aluminio sía asinas uno d'os metals mas caros d'obtener. De feito, se son buscando procesos alternativos menos costosos que o proceso electrolítico. L'aluminio obtenito tién una pureza de entre o 99,5% y o 99,9%, estando as impurezas mas que mas de fierro y silicio principalmente. Dende as cubas pasa a o furno, a on se purifica por meyo de l'adición d'un fundent u se fa l'aliación con atros metals ta obtener materials con propiedaz especificas. Dimpués se vierte en moldes u s'en fan lingoz u chapas.

Tabla de produccions por continent

Anyo Africa America d'o Norte America d'o Sud Asia Europa y Rusia Oceanía Total
1973 249 5.039 229 1.439 2.757 324 10.037
1978 336 5.409 413 1.126 3.730 414 11 428
1982 501 4.343 795 1.103 3.306 548 10.496
1987 573 4.889 1.486 927 3.462 1.273 12.604
1992 617 6.016 1.949 1.379 3.319 1.483 14.763
1997 1.106 5.930 2.116 1.910 6.613 1.804 19.479
2003 1.428 5.945 2.275 2.457 8.064 2.198 21.935
2004 1.711 5.110 2.356 2.735 8.433 2.246 22.591
Producción d'aluminio en millons de toneladas. Fuent: International Aluminium Association.

Aplicacions

Aluminio 
Mobiliario d'aluminio.

En l'antigüedat se feba servir o compuesto d'aluminio dito alum en tintorería y medicina.

Ya sía considerando a cantidat u a valura d'o metal emplegato, l'uso de l'aluminio sobrepuya a o de cualsiquier atro fueras de l'acero, y ye un material important en a-saber-las actividaz economicas. L'aluminio puro ye tovo y fráchil, pero as suyas aliacions con chicotas cantidaz d'arambre, manganés, silicio, magnesio y atros elementos presentan una gran variedat de caracteristicas adecuatas a las mas diversas aplicacions. Istas chicotas aliacions constituyen o component prencipal de muitos components d'os avions y codetes, en que o peso ye un factor critico.

Cuan s'evapora aluminio en o vueito, forma un revestimento que reflecta tanto a luz visible com a infrarroya. Amás a capa d'oxido que se forma impide o deterioramiento d'o recubrimiento, por ista razón s'ha emplegato ta revestir os mirallos de telescopios, en substitución de l'archent.

Dada a suya gran reactividat quimica, finament polvorizato s'usa como combustible solido de codetes; en bels explosivos, como anodo de sacrificio y en procesos d'aluminotermia ta a obtención de metals.

Atros usos de l'aluminio metalico son:

  • Transporte, como material estructural en avions, automóbils, tanques, superestructuras de vaixiellos, blindaches, etc.
  • Embalache; papel d'aluminio, tetrabriks, etc.
  • Construcción; finestras, puertas, bastidas estructurals, etc.
  • Biens de consumo; aines de cocina, ferramientas, etc.
  • Transmisión electrica. Encara que a suya conductividat electrica ye nomás d'o 60% de la d'o coure a suya mayor lichereza permite una mayor deseparación entre as torres d'alta tensión, disminuindo os costes d'a infraestructura.
  • Recipients criochenicos (dica -200 °C), ya que no presenta temperatura de transición de dúctil a fráchil como l'acero, y la tenacidat de l'aluminio contina estando buena a baixas temperaturas.
  • Material de calderería; radiadors,...

Tamién s'emplegan compuestos d'aluminio en:

  • As sals d'aluminio d'os acidos grasos (p.eix. o estearato d'aluminio) fan parti d'o napalm.
  • Os hidruros complexos d'aluminio son reductors útils en sintesi organica.
  • Os haluros d'aluminio tienen caracteristicas d'acido de Lewis y son emplegatos como tals, como catalizadors y como reactivos auxiliars.
  • Os aluminosilicatos son un tipo important de mineral. Fan parti d'as archilas y son a base de muitas ceramicas.
  • Adhibir aditivos d'oxido d'aluminio u aluminosilicatos a vidres, fa variar as propiedaz termicas, mecanicas y opticas d'istos.
  • O corindón (Al2O3) ye emplegato como abrasivo. Bellas variants d'iste, como o rubí y o zafir s'emplegan en choyería como piedras preciosas.

aliacions d'aluminio:

  • Duraluminio

Toxicidat

Iste metal ha estato considerato mientres muitos anyos como innocuo ta os sers humans. Debito a ista suposición s'han fabricato de forma masiva ainas d'aluminio ta cocinar alimentos, envases ta alimentos, y papel d'aluminio ta o embalache d'alimentos frescos. Manimenos, o suyo impacto sobre os sistemas biolochicos ha estato obchecto de muita controversia en as decadas pasatas y una profusa investigación ha contrimostrato que puet producir efectos adversos en plantas, animals acuaticos y sers humans.

A exposición a l'aluminio por un regular no ye perchudiciosa, pero a exposición a altos nivels puet causar serios problemas ta la salut. A exposición a l'aluminio se produce prencipalment cuan:

  • Se consumen merecinas que contienen altos nivels d'aluminio.
  • S'inhala polvo d'aluminio que sía en a zona de treballo.
  • Se vive a on se quita u procesa aluminio.
  • Se colocan vacunas que contienen aluminio.

Cualsiquier persona se puet intoxicar con aluminio u os suyos derivatos, pero bellas personas son mas propensas a desembolicar toxicidat por l'aluminio.

Vinclos externos

Referencias

Tags:

Aluminio EtimolochíaAluminio Caracteristicas cheneralsAluminio ProducciónAluminio AplicacionsAluminio ToxicidatAluminio Vinclos externosAluminio ReferenciasAluminioCrosta terrestreDinamarcaElemento quimicoFisicaNumero atomico

🔥 Trending searches on Wiki Aragonés:

AnimaliaDistrictos de FranciaTupolev Tu-16Sexo oralMarte (planeta)BelchicaChuguet sexualIdioma hebreuMauritaniaBenásA TorriciellaVulvaLista de países con nombre de personaAntonio Moreno (actor)Arco de Sant ChuanLimochesPreposicions en catalánSestricaEubacteriaBenjamin FranklinMediaWikiLabios (chenitals)Pandemia de COVID-19La Vid de OjedaDerbi navarro-aragonésIzarren hautsaIdioma maoríCine policiacoSecastiellaTolvaŚivaAparato reproductor femenínVolaryBridgetownEmbaixada d'Espanya en ChapónCandasnosJaws (cinta)Chuan XXIIIBailoLista d'alcaldes de ZaragozaPerineu (anatomía)Chupiter (planeta)The Ten Commandments (cinta de 1923)ColonialismoParetGroenlandiaIdioma picardoTecnolochíaAMaximilien de RobespierreVillacidalerAdolf HitlerIdioma chaponésIdioma letónAlteracions de 1591Lista de municipios d'a provincia de PalenciaA EspunyaEstaus d'o mundoGodorPuértolas🡆 More