Kwame Nkrumah

Kwame Nkrumah (21 Penëdhoŋuan 1909-27 Penëŋuan 1972) eeyee aŋiɛcwëlbääny [politician] pan Ghana ku ye agöcwɛ̈recɛŋ [revolutionary]. Yen eeyee Bɛ̈nyluɔitueŋ [Prime Miniɛter] ku Bɛnymacbaai [Preɛident] tueŋ ë Ghana, ye Gold Coast ŋɛ̈ɛ̈r në nhomlääu tënë Britain në ruön 1957. Yen eeyee mïɣäthtueŋ cïpiŋ ë luɔi ë Tɛ̈kmɛt-Apïrika, Nkrumah eeyee raantööŋ gol Akutajuɛɛr de Apïrikatök ku yee mïtiɛm ë Këleecëlonpath [Award] Dɔ̈ɔ̈r de Lenin në ruön 1962.

Kwame Nkrumah (1961)

Naɣɔn piöcëkäŋnhial panaɣer run thiäärkurou cök, ke latueŋ kekë dhëlëŋiëcwëlden [his philosophy] ë ŋiëcwëlbääny ku mɛt kɔc tɛ̈kmɛ̈t-Apïrika-yic tɔ̈u panaɣer, Nkrumah acë ladhuk Gold Coast bë luɔiëciɛŋden [his career] ë ŋiëcwëlbäänyic bä gɔl keye maɣäthtueŋ ë nhomlääu amatbaai. Yen acë Akutguirmiir Nyucamatnhom [convention] ë Kɔc thɔɔr, ku lɔc tiɛ̈m arët ërin cï luɔiden ye nhiaar këcrotkaŋloi tënë acuëët. Yen acë yaa Bɛ̈nyluɔitueŋ në ruön 1952 ku muk thöny kënë-yic ɣɔn cï cɔɔl Ghana nhomlääu tënë Britain në ruön 1957. Kɔc ë Ghana acë lööŋmääckɔc yam thanycök ku kuɛnykï Nkrumah kaye Bɛ̈nymacbaai.

Miirde eeye mïnhiërëbaai ku mïtëkëkäŋ [socialist], këya, yen acë wëëu täupiny tënë käyeluɔilakut [projects] thäthëkäŋ [industrial] ku riɛlkäŋluɔi de amatbaai, ɣäth latueŋ aguiɛrëluɔi ë piöc ril de amatbaai, ku ɣɛ̈th cɛŋ amatbaai ku tɛ̈kmɛt-Apïrika. Määc Nkrumah, Ghana acë duŋɛ̈ɛ̈r në määth kɛmpamaac Apïrika-yic ɣɔn run pɛ̈lpiny [decolonization].

Nkrumah acï nyuöc në ruön 1966 në Akut Wërbei Amatbaai, ye në biöök aguirwëëu [financial] aguɛ̈ɛ̈rjäŋ [institution] kaampamaac muk [privatized] akutajuɛɛr ë miir pamaac juëc. Nkrumah acë rëër run kɔ̈k ë pïïrde-yic pan Guinea, nawär kë cɛ̈k këye bɛ̈nymacbaaithöŋ athɛ̈ɛ̈kthiekic [honorary co-president].