Suriya, dewletê da qıtay Asyaya.
Cayê xo mıntıqa ra rocawanê (ğerbê) qıtay Asya dero. Zımey (şımalê) Suriya de Tırkiya; veroc (cenub) de Urdun; rocawan (ğerb) de Lubnan u İsrail; rocakewtene (rocvetış, şerq) de Iraq estê. Paytextê Suriya sûka Şamio. Suriya ezay Mıletê Yewbiyayey (UN), Yewiya Erebi u OPECia. Suriya de sistemê idarey cumhuriyeto.
Suriya | |
---|---|
Desmal û Arma | |
Melumat | |
Ware | Dewlete |
Mıntıqa | Rocakewtena Miyani |
Embıryani | Tırkiya, İsrail, Iraq, Urdun û Lubnan |
İdare | People's Assembly of Syria |
Erd | 185 180 km2 |
Nıfus | 22 933 531 |
Hıkumet | Sistemê serdareya nimeyın |
Serdar | Beşer Esad |
Kodê telefoni | +963 |
Leteyê saete | UTC+02.00 |
Kodê interneti | .sy |
Zıwano resmi | Erebki |
Merş | Humat ad-Diyar |
Cayo tewr berz | Mount Hermon |
Cayo tewr nızm | Sea of Galilee |
Pere | Syrian pound |
Ravêrşiyayışê heqa merdıman | 0,58 |
Xerita | |
Tarix u medeniyetê Suriya zaf dewletiyo. Medeniyetê khani Suriya u Iraq ra veciyê. Sumeran, Akkadan, Babilan u Asuriyan hem erdê Iraqi hem zi erdê Suriya de ronişte biyê. Wextê seserra 6ıne (şeşine) de Ereban erdê Suriya de hıkum kerdo. O wext sûka Şami biya paytextê Erebanê Emewiyan. Erdê Suriya zaf işğali diyê; hetê Moğolan, Tırkan u Fransızan ra. Seserra 15ıne de, Moğoli amey Suriya u her ca kerdo xırabe. Mabênê serranê 1517 u 1918ıne de İmperatoriya Usmanıcan erdê Suriya sero hukım kerdo.
Serra 1920ıne de Fransızan erdê Suriya işğal kerdo u Suriye biya yew koloniya/mıstemera Fransa. Labelê Fransa serra 1940ıne de qontrolê xo kerdo vini. Serra 1946ıne de Suriya xo reyno ra, xoser ilan kerdo. Feqet o wext ra nat darbeyanê leşkeri Suriya zaf kerda xırabe. Serra 1963ıne de Partiya Ba’athi Suriya de kontrol gırewto xo dest. Ewro mabênê Suriya u İsraili hewl niyo.
İklımê Suriya vuriyeno. Ğerbê Suriya tênıno (nemıno) u tım honıko. Şerqê xo zaf germın u huşko. Çoli tey estê, zaf huşkê. Royê Fırati zerreyê erdê Suriya ra vêreno ra. Royê Fırati Suriya de heyat dano erdê Suriya.
Bacarê gırdi:
Sûkê Suriya zaf peyser mendê. Cengan sûkê Suriya zaf kerdê xırabe. Labelê Şam de zaf bınayê ke hetê mımariye de mıkemmel vıraziyayê, estê. Şam merkezê iqtısad u siyasetê Suriyao.
Nıfusê Suriya 19 milyono. Zaf mıxtelıf mılleti tede cıwiyenê zey şarê Ereban, Kurdan, Goranan, Tırkmenan, Asuriyan, Ermeniyan, Fılıstinıcan u ê bini. Zaf muhacirê Fılıstinıci Suriya de estê. Dinê Suriya İslamo, mezhebo resmi Şıi u Sunniyo. Suriya de Ehlê Heqi, yew zi tayê Xıristiyani (%10) estê. Zıwano resmi Erebkiyo, labelê xeylê merdumi Asurki, Kurdki, Goranki, Tırki qısey kenê. Nuskar u wendoğê xo zaf niyê.
Nameyê sûke | Erd (km²) | Nıfus | Sıxletiye (nıfus/km²) | Qezeyi | Yew asayış | Suriya de cayê cı | Temaşeyê qezeyan |
---|---|---|---|---|---|---|---|
Dera (مُحافظة درعا) | 3.730 | 992.000 | 265,95 | 3 | |||
Derzor (مُحافظة دير الزور) | 33.060 | 1.200.500 | 36,31 | 3 | |||
Heleb (مُحافظة حلب) | 18.500 | 3.234.564 | 174,84 | 10 | |||
Hema (مُحافظة حماه) | 8.883 | 2.125.856 | 240,20 | 5 | |||
Hesiçe (مُحافظة الحسكة) | 23.334 | 1.272.702 | 55,33 | 4 | |||
Hums (مُحافظة حمص) | 42.223 | 1.762.500 | 41,74 | 6 | |||
İdlıb (مُحافظة ادلب) | 6.097 | 2.100.749 | 344,55 | 5 | |||
Quneytira (قنيطرة الخراب) | 1.861 | 81.000 | 67,44 | 2 | |||
Lezqiya (مُحافظة اللاذقية) | 2.297 | 1.278.486 | 556,58 | 4 | |||
Reqa (مُحافظة الرقة) | 19.616 | 919.000 | 46,84 | 3 | |||
Rif Şam (مُحافظة ريف دمشق) | 18.032 | 2.831.738 | 160,40 | 9 | |||
Suweyda (مُحافظة السويداء) | 5.550 | 364.000 | 65,58 | 3 | |||
Şam (مُحافظة دمشق) | 1.599 | 2.211.042 | 18273,07 | Federal Mıntıqa, suk çıno | |||
Tertus (مُحافظة طرطوس) | 1.892 | 80.000 | 422,83 | 5 |
Basısi Hemey
Dewlete | Merkez | Erd (km²) | Nıfus (2010) | Sıxletiya nıfusi (nıfus/km²) | Amarê sûk u qezeyan | Desmale | Mıntıqa | Asayışê sûkan |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Suriya (جمهورية سوريا العربية) | Şam | 185.180 | 22.515.750 | 118,91 | 14 sûki, 60 qezey |
İqtısadê Suriya zaf qewetın niyo. Standardê heyati zaf xırabıno. Semedê herban ra heyat biyo xırabe. Suriya zaf petrol u qaz roşena.
This article uses material from the Wikipedia Zazaki article Suriya, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Zerrekê cı bınê CC BY-SA 4.0 de qeyd biyo. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Zazaki (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.