Newyddiaduraeth
Y ddisgyblaeth o gasglu, dadansoddi, gwireddu, a chyflwyno newyddion ynglŷn â materion cyfoes, gogwydd ffasiwn, a phobl yw newyddiaduraeth.
Gelwir un sydd yn gweithio yn newyddiaduraeth yn newyddiadurwr, boed broffesiynol neu amatur.
Gall y cyfrwng fod yn un o nifer: papurau newydd a cylchgronau, radio a theledu oedd y fformat draddodiadol tan yr 21ain ganrif pan ddaeth llwyfanau digidol fel gwefanau cyfrifiadaurol ac apiau ar gyfer ffonau a thabledi.
Yn y gymdeithas sydd ohoni, ystyrir y 'newyddion' yn brif gyfrwng neu hyrwyddwr gwybodaeth gyfoes, newydd ac am y newidiadau mewn materion cyhoeddus o dydd i ddydd. Ond nid dyma yw hyd a lled newyddiaduraerth, a gall anturio i faesydd fel ymchwil i fywydau pobl, neu gamweinyddu, llenyddiaeth, ffilmiau a sinema. Mewn sawl gwlad caiff ei reoli i wahanol raddau gan Lywodraeth y wlad, fel erfyn gwleidyddol.
Newyddiadurwyr byd-eang
Ymhlith newyddiadurwyr cynharaf yr Unol Daleithiau roedd: Horace Greeley (1811–1872) – sefydlydd y New York Tribune, Thomas Nast (1840–1902) – tad cartwnau dychanol ac Anne Newport Royall (1769–1854) y ferch gyntaf i holi Arlywydd yr UDA a Golygydd Paul Pry (1831–36) a The Huntress (1836–54) yn Washington, D.C. Yn Hong Cong bu Jimmy Lai yn Golygu'r Apple Daily a charcharwyd Ching Cheong, golygydd The Straits Times gan Weriniaeth Tsieina.
Newyddiadurwyr o Gymru
- Alan Watkins
- Aled ap Dafydd
- Androw Bennett
- Anne Beale
- Beriah Gwynfe Evans
- Bethan Gwanas
- Bethan James
- Bethan Rhys Roberts
- Beti George
- Betsan Powys
- Caradog Prichard
- Carwyn James
- Daniel Rees (newyddiadurwr)
- Derek Williams
- Dewi Llwyd
- Dyfrig Wynn Jones
- Dylan Iorwerth
- Edward Morgan Humphreys
- Eiluned Lewis
- Emyr Price
- Evan Jones (Ieuan Gwynedd)
- Evan Rowland Jones
- Evan Vincent Evans
- Gareth Jones (newyddiadurwr)
- Garry Owen
- Gary Slaymaker
- Geraint Talfan Davies
- Guto Harri
- Gwenan Edwards
- Gwilym R. Jones
- Harri Gwynn
- Henry Morton Stanley
- Huw Edwards
- Huw Wheldon
- Ifan Morgan Jones
- Iola Wyn
- Iolo ap Dafydd
- Iona Jones
- Isaac Foulkes
- Ivor Wynne Jones
- Jamie Owen
- Jeremy Bowen
- John Griffith (Y Gohebydd)
- John Humphreys Parry
- John Osmond
- John Roberts Williams
- John Tudor Jones (John Eilian)
- Jon Ronson
- Joseph Harris (Gomer)
- Kate Crockett
- Keidrych Rhys
- Lewis William Lewis (Llew Llwyfo)
- Llewelyn Williams
- Lucy Owen
- Martin Tomkinson
- Menna Richards
- Mererid Wigley
- Morgan John Rhys
- Ned Thomas
- Owen Roberts
- Patrick Hannan
- Percy Cudlipp
- Rachael Garside
- Rhodri Llywelyn
- Rhodri Williams
- Rhun ap Iorwerth
- Richard Griffith (Carneddog)
- Richard Hughes Williams (Dic Tryfan)
- Robert John Rowlands (Meuryn)
- Sulwyn Thomas
- T. Marchant Williams
- Thomas Gwynn Jones
- Thomas Jones (Tudno)
- Tom Macdonald
- Vaughan Hughes
- Vaughan Roderick
- W. Gareth Jones
- Wynford Vaughan-Thomas
Cyfeiriadau
This article uses material from the Wikipedia Cymraeg article Newyddiaduraeth, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Rhoddir testun y dudalen ar gael ar delerau'r drwydded CC BY-SA 4.0, heblaw ei fod wedi nodi'n wahanol. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Cymraeg (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.