Michelle O'neill

Mae hi’n Aelod o’r Cynulliad Deddfwriaethol (MLA) dros Ganol Ulster ers 2007.

Michelle O'Neill
Ganwyd	Michelle Doris  10 Ionawr 1977  Fermoy
Dinasyddiaeth	Gogledd Iwerddon
Alma mater	St Patrick's Academy, Dungannon
Galwedigaeth	gwleidydd, cyfrifydd
Swydd	Member of the 6th Northern Ireland Assembly, Member of the 5th Northern Ireland Assembly, Member of the 4th Northern Ireland Assembly, Member of the 3rd Northern Ireland Assembly, Dirprwy Brif Weinidog, Minister of Health, Minister for Agriculture and Rural Development, Vice-President of Sinn Féin, Member of the Legislative Assembly of Northern Ireland, Prif Weinidog Gogledd Iwerddon
Plaid Wleidyddol	Sinn Féin
Gwefan	http://www.sinnfein.ie/contents/14972

Cafodd O'Neill ei geni yn Fermoy, Swydd Corc, Gweriniaeth Iwerddon mewn teulu gweriniaethol Gwyddelig yn Clonoe, Swydd Tyrone, Gogledd Iwerddon. Roedd ei thad, Brendan Doris, yn garcharor dros dro gyda'r IRA ac yn gynghorydd Sinn Féin.

Cafodd ei addysg yn yr Academi Merched St. Padrig, ysgol ramadeg Gatholig yn Dungannon, Tyrone. Wedyn, dechreuodd hyfforddi fel technegydd cyfrifeg, cyn dilyn gyrfa wleidyddol.

Dechreuodd O'Neill ymwneud â gwleidyddiaeth weriniaethol yn ei harddegau, gan gynorthwyo ei thad gyda gwaith etholaeth yn ei rôl fel cynghorydd yn Dungannon. Ymunodd â Sinn Féin ar ôl Cytundeb Gwener y Groglith ym 1998, yn 21 oed. Yn 2010, daeth yn Faer Dungannon a De Tyrone. O'Neill oedd y fenyw gyntaf i ddal swydd Maer, yn ogystal ag un o'r bobl ieuengaf.

Gweinidogaethau

Yn dilyn Etholiad Cynulliad Gogledd Iwerddon yn 2011 fe'i hetholwyd hi y Weinidog Amaethyddiaeth a Datblygu Gwledig lle bu iddi ddatganoli swyddi i sir Derry o Belffast.

Yn 2016, wedi etholiad y flwyddyn honno i'r Cynulliad fe'i phenodwyd yn Weinidog Iechyd. Ar ôl dim ond wyth diwrnod yn y swydd, cyhoeddodd y byddai'n dileu'r gwaharddiad oes ar ddynion hoyw a deurywiol yn rhoi gwaed yng Ngogledd Iwerddon.

Yn Ionawr 2017, pan ymddiswyddodd Martin McGuinness fel dirprwy Brif Weinidog mewn protest yn erbyn sgandal y Cymhelliant Gwres Adnewyddadwy, a dweud na fyddai’n sefyll yn yr etholiad sydyn a ddeilliodd o hynny, dewiswyd O’Neill yn “arweinydd plaid newydd Sinn Féin yn y Gogledd".

Ym mis Chwefror 2018, daeth O'Neill yn is-lywydd Sinn Féin, gan olynu Mary Lou McDonald, a ddaeth yn llywydd yn dilyn ymddeoliad Gerry Adams.[31] Ym mis Tachwedd 2019 wynebodd her arweinyddiaeth gan John O'Dowd, gan ennill gyda 67% o'r bleidlais.

Ddirprwy Brif Weinidog

Ym mis Ionawr 2020, penodwyd O'Neill yn Ddirprwy Brif Weinidog Gogledd Iwerddon. Collodd ei swydd yn awtomatig ar 14 Mehefin 2021 pan ymddiswyddodd Arlene Foster fel Prif Weinidog, a'i hadennill pan gafodd hi a Paul Givan eu henwebu'n ddirprwy Brif Weinidog a Phrif Weinidog Cymru ar 17 Mehefin 2021. Ym mis Chwefror 2022, O'Neill unwaith eto collodd ei swydd fel dirprwy Brif Weinidog gydag ymddiswyddiad Paul Givan fel Prif Weinidog.

Daeth Sinn Féin i fod y blaid fwyaf ar ôl etholiad y cynulliad yn 2022, gan roi O'Neill yn y rheng flaen ar gyfer swydd Prif Weinidog Gogledd Iwerddon.

Etholiadau

Bu iddi feichiogi yn 16 oed. Priododd Paddy O'Neill pan oedd hi'n 18 oed. Mae ganddyn nhw ddau o blant. Gwahanon nhw yn 2014.

• Gwefan Swyddogol Sinn Féin
• Twitter @moneillsf