Maesteg: Tref a chymuned ym mwrdeistref sirol Pen-y-bont ar Ogwr yn ne Cymru

Mae Caerdydd 36.2 km i ffwrdd o Faesteg ac mae Llundain yn 246.2 km. Y ddinas agosaf ydy Abertawe sy'n 21.2 km i'r gorllewin. Yn 2011 roedd ei phoblogaeth yn 17,580, o'i gymharu â 17,859 yn 2001. Mae ganddi arwynebedd o 2,721 ha ac yn cwmpasu rhan uchaf Afon Llyfni. Gellir olrhain twf Maesteg i'r gwaith haearn a thunplat treflannau fel Porth-cawl, Llynfi a Llwydarth.

Maesteg

Math	tref, cymuned
Poblogaeth	17,580
Daearyddiaeth
Sir	Pen-y-bont ar Ogwr
Gwlad	Cymru
Arwynebedd	2,720.58 ha
Cyfesurynnau	51.61°N 3.65°W
Cod SYG	W04000640
Cod OS	SS855915
Cod post	CF34
Gwleidyddiaeth
AC/au	Huw Irranca-Davies (Llafur)
AS/au	Chris Elmore (Llafur)
Ffeiliau perthnasol ar Comin
[golygwch ar Wicidata]

Cynrychiolir yr ardal hon yn Senedd Cymru gan Huw Irranca-Davies (Llafur) ac yn Senedd y DU gan Chris Elmore (Llafur).

Agorodd gwaith haearn ym Maesteg yn 1826 a chysylltwyd hi gyda Phorth-cawl drwy dramffordd geffylau. Yn 1837 agorwyd gwaith haearn Llynfi a gellir gweld olion y gwaith yno o hyd: adilad y chwyth-beiriant (neu fegin-beiriant), ffwrnais chwyth a rhesi tai'r gweithwyr haearn.

Yn Llwydarth, yn 1889, sefydlwyd gwaith tunplat. Cynrychiolchi Undeb Glowyr Maesteg wnaeth Vernon Hartshorn, a ddaeth yn aelod o gabinet y Blaid Lafur - y Cymro cyntaf i'w ethol i Cabinet Llafur. Rhwng y ddau ryfel; byd, daeth y Dirwasgiad Mawr - a effeithiodd yn sylweddol ar Faesteg a'r cyffiniau; gwelwyd gostyngiad yn y boblogaeth rhwng 1921 a 1931 o 24%.

Ceir Coetir Ysbryd Llynfi ar gyrion y dref sy'n ardal o goedwig ac hamdden gyda llwybrau cerdded, rhedeg a seiclo. Planwyd y coetir ar safle hen bwll glo Coegnant a Golchfa Maesteg.

Yng nghyfrifiad 2011 roedd y sefyllfa fel a ganlyn:

 

• W. Beddoe Rees, pensaer