Franz Schubert: Cyfansoddwr a aned yn 1797

Franz Schubert
Ganwyd	Franz Peter Schubert  31 Ionawr 1797  Himmelpfortgrund, Fienna
Bu farw	19 Tachwedd 1828  o teiffoid  Fienna
Dinasyddiaeth	Ymerodraeth Awstria, Archddugiaeth Awstria
Alma mater	Prifysgol Gerdd a Chelf Mynegiannol Fiena Akademisches Gymnasium
Galwedigaeth	cyfansoddwr, pianydd, athro
Adnabyddus am	Symphony No. 8, Symphony No. 9, Symphony No. 3, Winterreise, Death and the Maiden, Ellens dritter Gesang
Arddull	cerddoriaeth glasurol
Tad	Franz Theodor Schubert
llofnod

Ganed Schubert yn Himmelpfortgrund, gerllaw Fienna, y trydydd ar ddeg o un ar bymtheg o blant. Roedd eisoes yn cael gwersi cerddoriaeth gan ei dad, Franz Theodor Schubert, pan oedd yn chwech oed. Ym mis Hydref 1808, daeth yn aelod o'r côr yn Hofkapelle Fienna. Ceir y dyddiad 8 Ebrill - 1 Mai 1810 ar un o'i gyfansoddiadau cynnar.

Bu'n athro cynorthwyol am gyfnod, ond fel arall nid oedd ganddo ffynhonnell ddibynadwy o arian. Bu yn Hwngari am gyfnod yn 1818 gweithio fel athro cerddorol i deulu Esterházy. Dim ond wedi ei farwolaeth y daeth ei gerddoriaeth yn wirioneddol boblogaidd, ond perfformiwyd dwy opera o'i waith yn 1820 a chafodd lwyddiant gyda chyhoeddi Opus 1–7 a 10–12 yn 1821/2. Erbyn hyn roedd ei iechyd yn dirywio. Bu farw ar 19 Tachwedd 1828 (195 blynedd yn ôl) wedi pythefnos o dwymyn. Claddwyd ef yn mynwent Währinger, Fienna, heb fod ymhell o fedd Ludwig van Beethoven.

Lieder (Caneuon)

• Tua 600 o Lieder, yn cynnwys:
  • y cylchoedd Die schöne Müllerin a Winterreise (i eiriau gan Wilhelm Müller)
  • y cylch Schwanengesang
  • y cylch Fräulein vom See (i eiriau Walter Scott yn "The Lady of the Lake").
  • Im Abendrot, Erlkönig, Der Fischer, Die Forelle, Das Lied im Grünen, Heidenröslein, Gesänge des Harfners (3-teilig), Der Jüngling am Bach, An den Mond (6 Versionen), Der Schatzgräber, Der Tod und das Mädchen, Der Wanderer, Wanderer an den Mond, Zügenglöcklein.

Gweithiau i gerddorfa

Simphoniau

• Symffoni rhif 1, D fwyaf, D 82
• Symffoni rhif 2, Bb fwyaf, D 125
• Symffoni rhif 3, D fwyaf, D 200
• Symffoni rhif 4, C leiaf, D 417 "Drasig"
• Symffoni rhif 5, Bb fwyaf, D 485
• Symffoni rhif 6, C fwyaf, D 589
• Symffoni (anghyflawn), D fwyaf, D 615
• Symffoni (anghyflawn), D fwyaf, D 708a
• Symffoni (anghyflawn), E fwyaf, D 729
• Symffoni rhif 7 (anghyflawn), B leiaf, D 759, "Anorffenedig"
• Symffoni (anghyflawn), D fwyaf, D 936a
• Symffoni rhif 9, C fwyaf, D 944, "Fawr"