Cumbria: Swydd seremonïol yn Lloegr

Ei chanolfan weinyddol yw Caerliwelydd. Mae'r sir yn cynnwys Ardal y Llynnoedd gyda'r mynyddoedd uchaf yn Lloegr.

Cumbria

Math	siroedd seremonïol Lloegr, sir an-fetropolitan
Ardal weinyddol	Gogledd-orllewin Lloegr, Lloegr
Prifddinas	Caerliwelydd
Poblogaeth	499,781
Sefydlwyd	1974
Daearyddiaeth
Gwlad	Lloegr
Arwynebedd	6,766.5996 km²
Yn ffinio gyda	Dumfries a Galloway, Northumberland, Roxburgh, Ettrick and Lauderdale, Swydd Durham, Swydd Gaerhirfryn, Gogledd Swydd Efrog
Cyfesurynnau	54.5°N 3.25°W
Cod SYG	E10000006
GB-CMA
Gwleidyddiaeth
Corff deddfwriaethol	council of Cumbria County Council
Ffeiliau perthnasol ar Comin
[golygwch ar Wicidata]

Yr un tarddiad sydd i'r enw "Cumbria" â'r gair "Cymru"; yn wir, yn yr ardal hon y siaradwyd Hen Gymraeg ddiwethaf yng ngwledydd Prydain ar wahân i Gymru a Chernyw ac efallai Ystrad Clud yn yr Alban. Gair arall am yr iaith ar yr adeg hon yw Cymbrieg, sy'n air academaidd mewn gwirionedd. Mae'r cofnod cynharaf sydd ar glawr o'r gair Hen Saesneg Cumberland yn dyddio o 945; ei ystyr yw "Tir y Cymry".

Roedd Rheged, un o deyrnasoedd Brythonig yr Hen Ogledd yn cynnwys y cyfan o'r ardal a adnabyddir heddiw fel Cumbria. Ymhlith y brenhinoedd Brythonig yr oedd Urien Rheged (canodd Taliesin iddo), Owain, Dyfnwal ab Owain, a Mael Coluim^{[angen ffynhonnell]}. Yn y 7g, daeth o dan deyrnas Northumbria a'i arweinydd Ecgfrith.

Ardaloedd awdurdod lleol

Rhennir y sir yn ddau awdurdod unedol:

 

1. Cumberland
2. Westmorland a Furness

Daeth y ddau awdurdod i fodolaeth ar 1 Ebrill 2023 pan gyfunwyd chwe ardal an-fetropolitan:

• Crëwyd Cumberland trwy cyfuno Bwrdeistref Allerdale, Bwrdeistref Copeland a Dinas Caerliwelydd.
• Crëwyd Westmorland a Furness trwy cyfuno Ardal De Lakeland, Ardal Eden, Bwrdeistref Barrow-in-Furness.

Etholaethau seneddol

Rhennir y sir yn chwe etholaeth seneddol yn San Steffan:

• Barrow a Furness
• Caerliwelydd
• Copeland
• Penrith a'r Goror
• Westmorland a Lonsdale
• Workington