Afon Hafren: Afon yng Nghymru a Lloegr

Mae'n tarddu yng nghanolbarth Cymru cyn llifo trwy orllewin Lloegr am ran o'i chwrs a llifo i Fôr Hafren rhwng Caerdydd a Weston-super-Mare.

Afon Hafren

Math	afon
Daearyddiaeth
Gwlad	Cymru  Lloegr
Cyfesurynnau	51.6853°N 2.5436°W, 52.4944°N 3.7375°W
Aber	Môr Hafren
Llednentydd	Afon Efyrnwy, Afon Tern, Afon Stour, Afon Avon, Afon Avon, Afon Tefeidiad, Afon Leadon, Afon Gwy, Afon Little Avon, Afon Camlad, Afon Chelt, Afon Frome, Afon Lyd, Afon Perry, Afon Salwarpe, Afon Worfe, Afon Carno, Afon Clywedog, Afon Taf
Dalgylch	11,420 cilometr sgwâr
Hyd	354 cilometr
Arllwysiad	106.62 ±0.001 metr ciwbic yr eiliad
Ffeiliau perthnasol ar Comin
[golygwch ar Wicidata]

Mae Afon Hafren yn tarddu ar lethrau gogleddol Pumlumon ger Llanidloes, ar uchder o 610m. Nid yw tarddle Afon Gwy ymhell, ar lethrau deheuol Pumlumon. Mae'r afon yn llifo tua'r de-ddwyrain trwy Goedwig Hafren. Ychydig cyn cyrraedd Llanidloes mae Afon Dulas yn ymuno â hi ac yna yn nhref Llanidloes ei hun mae Afon Clywedog yn ymuno. O Lanidloes mae'r afon yn troi tua'r gogledd-ddwyrain heibio Llandinam a Chaersŵs, lle mae Afon Carno yn ymuno. Mae'n llifo trwy'r Drenewydd a heibio Castell Dolforwyn ac Aber-miwl ac yna trwy'r Trallwng. Am ychydig filltiroedd mae'r afon yn ffurfio'r ffin rhwng Cymru a Lloegr, yna mae'n croesi i Loegr, lle mae'n parhau tua'r dwyrain i lifo trwy Amwythig. Mae wedyn yn llifo heibio Ironbridge a Bridgnorth, Stourport-on-Severn ac yna Caerwrangon, lle mae Afon Tefeidiad yn ymuno â hi ychydig i'r de o'r ddinas, a Tewkesbury. Mae'n llifo tua'r de heibio Caerloyw cyn cyrraedd yr aber ym Môr Hafren, lle mae'n gwahanu Cymru a Lloegr.

Mae sawl pont nodedig, yn enwedig pontydd haearn Llandinam ac Iron Bridge, Pont Hafren ac Ail Groesfan Hafren, a thwnnel rheilffordd yn croesi'r afon.

Credir fod yr enw Severn yn deillio o’r Frythoneg sabrinā, o bosib o ffurf hynafol samarosina, a olygir tir braenar yr haf. Mae cofnod o’r enw yn ei ffurf Ladinaidd Sabrina yn deillio o'r 2il ganrif.

Cofnodir y ffurf Gymraeg o'r enw Hafren, yn gyntaf, yn y Historia Regum Britanniae yn y 12g. Gwnaeth masque Comus Milton o 1634, Sabrina yn nymff a oedd wedi boddi yn yr afon. Yn yr Amwythig, heddiw mae cerflun o Sabrina yng Ngerddi Dingle yn y Chwarel, yn ogystal â cherflun metel ohoni a godwyd yn 2013.

Mae duwdod gwahanol yn gysylltiedig ag Aber yr Hafren, sef Nodens, wedi’i gynrychioli yn eistedd ar forfarch, yn marchogaeth ar frig eger yr Hafren.

Mae'r afon yn tarddu ym mynyddoedd Pumlumon ac er 1947 planwyd Coedwig Hafren o'i gylch i ddarparu gwaith, a bellach, hamdden i bobl lleol a thwristiaid.

•  
  Tarddle Afon Hafren ar lethrau Pumlumon
•  
  Pont haearn dros Afon Hafren yn Llandinam
•  
  Pont y Cymry, un o'r naw pont dros Afon Hafren yn nhref Amwythig
•  
  Iron Bridge dros Afon Hafren yn Swydd Amwythig
•  
  Pont gerrig dros Afon Hafren yng Nghaerwrangon
•  
  Pont Hafren dros Afon Hafren rhwng Cymru a Lloegr

  Eginyn erthygl sydd uchod am ddaearyddiaeth. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato.