Afganistan
An Afganistan o kundi man Afghanistan (kaluwás ha Ininglis /æfˈɡænɪstæn, æfˈɡɑːnɪstɑːn/ ( pamati-a); Pashto/Dari: افغانستان, Pashto: Afġānistān , Dari: Afġānestān ) nga an opisyal nga ngaran Republika Islamika han Afganistan (د افغانستان اسلامي دول > Da Afghanistan Islami Dawlat; دولت اسلامی افغانستا > Dolate Eslâmie Afghânestân; Iningles: Islamic Republic of Afghanistan; Kinatsila República Islámica de Afganistán o Estado Islámico de Transición de Afganistán ) usa nga sirado hin dagat nga nasod nga nahamutang ha Salatan-nga-Butnga nga Asya..
Ginsasapitan an Afganistan han Pakistan ha sidlangan ngan salatan; han Iran ha katundan; han Turkmenistan, Uzbekistan, ngan Tajikistan ha amihan; ngan ha hirayo nga dumagsaan, han Tsina. Na-okupar ini hin 652,000 square kilometers (252,000 sq mi), ngan usá ini nga nasod nga damo hin kabugkiran ngan mga patag ha amihan ngan ha habagatan. An syudad han Kabul amo an pamunuan o kapital ngan amo gihapon an gidako-i nga syudad han nasabi nga nasod. An kamolupyohan hiní 32 ka milyon, nga an kaurugan hini mga ethniiko nga mga Pashtun, mga Tajik, mga Hazara ngan mga Uzbek.
Islamiko nga Republika han Afganistan جمهوری اسلامی افغانستان (Pinersyano: Jomhūrī-ye Eslāmī-ye Afġānistān) د افغانستان اسلامي جمهوریت (Pashto: Da Afġānistān Islāmī Jomhoriyat) | |
|---|---|
.svg) Bandira | |
| Awit: Milli Surood | |
 | |
| Pamunuan ngan gidako-i nga syudad | Kabul |
| Opisyal nga mga pinulungan | Dari Persian,Pashto |
| (Mga) Tawag hin tawo | Afghan[alternatives] |
| Kagamhanan | Islamic Republic |
• President | Hamid Karzai |
• Vice President | Mohammad Fahim |
• Vice President | Karim Khalili |
• Chief Justice | Abdul Salam Azimi |
| Establishment | |
• First Afghan state | October 1747 |
• Independence from the United Kingdom | August 19, 1919 |
| Langyab | |
• Bug-os | 647,500 km2 (250,000 sq mi) (41st) |
• Katubigan (%) | negligible |
| Kamolupyohan | |
• 2016 estimate | 34,656,032 (40th) |
• 1979 nga census | 13,051,358 |
• Densidad | 43.5/km2 (112.7/sq mi) (150th) |
| GDP (PPP) | 2008 nga banabana |
• Bug-os | $21.388 billion (96th) |
• Per capita | $760 (172nd) |
| GDP (nominal) | 2008 nga banabana |
• Bug-os | $11.709 billion |
• Per capita | $416 |
| HDI (2007) | 0.345 hamubo · 174 |
| Salapi | Afghani (AFN) |
| Zona hin oras | UTC+4:30 (D†) |
| Dapit hin pagmanehar | right |
| Kodigo hin pagtawag | 93 |
| Internet TLD | .af |
Etimolohiya
An ngaran nga Afghānistān (Pashto: افغانستان) gintutuohan nga sugad ka maiha han ethnonimo nga Afghan, nga gindokumenta dida han ika-10 nga gatostuig nga barasahon hin heyograpiya Hudud ul-'alam. An gamot nga ngaran "Afghan" gingamit ha kaagi hin pagtudlok hin usá nga api han ethniko nga mga Pashtun, ngan an suffix "-stan" nangangahulogan "lugar han (mga)" ha Pinersa. Sugad man, an ngaran nga Afghanistan o Afganistan nangangahulogan nga tuna han mga Afghan o, kun ha ispesipiko nga pagtudlok ha kaagi, ha tuna han mga Pashtun. Bisan pa man, an moderno nga Konstitusyon han Afghanistan nasiring nga "[a]n pulong nga Afghan gagamiton pagtudlok ha tagsa bungtohanon han Afghanistan."
Mga lalawigan ha Afganistan
 |
| Lalawigan | Mapa # | ISO 3166-2:AF | Sentro/Kapital | Popyulasyon | Kahaluag (km²) | Yinaknan | Notes | U.N. Rehiyon |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Badakhshan | 30 | AF-BDS | Fayzabad | 823,000 | 44,059 | Dari Persian, Pamiri, others | Composed of 29 districts | North East Afghanistan |
| Badghis | 4 | AF-BDG | Qala i Naw | 429,500 | 20,591 | Dari Persian, Pashto, Aimaqi, Turkmen, Uzbek | 7 districts | West Afghanistan |
| Baghlan | 19 | AF-BGL | Puli Khumri | 779,000 | 21,118 | Uzbek, Turkmen, Pashto, Dari Persian | 16 districts | North East Afghanistan |
| Balkh | 13 | AF-BAL | Mazari Sharif | 1,096,100 | 17,249 | Dari Persian, Uzbek | 15 districts | North West Afghanistan |
| Bamyan | 15 | AF-BAM | Bamyan | 387,300 | 14,175 | Dari Persian and Hazaragi | 7 districts | West Afghanistan |
| Daykundi | 10 | AF-DAY | Nili | 399,600 | 8,088 | Dari Persian, Hazaragi and Pashto | 8 districts Formed from Orūzgān Province in 2004 | South West Afghanistan |
| Farah | 2 | AF-FRA | Farah | 438,000 | 48,471 | Pashto, Dari Persian, Baloch | 11 districts | West Afghanistan |
| Faryab | 5 | AF-FYB | Maymana | 858,600 | 20,293 | Dari Persian, Turkmen and Pashto | 14 districts | North West Afghanistan |
| Ghazni | 16 | AF-GHA | Ghazni | 931,000 | 22,915 | Dari Persian, Hazaragi, Pashto | 19 districts | South East Afghanistan |
| Ghor | 6 | AF-GHO | Chaghcharan | 485,000 | 36,479 | Aimaqi, Dari Persian | 10 districts | West Afghanistan |
| Helmand | 7 | AF-HEL | Lashkar Gah | 745,000 | 58,584 | Pashto, Dari Persian, Hazaragi | 13 districts | South West Afghanistan |
| Herat | 1 | AF-HER | Herat | 1,182,000 | 54,778 | Dari Persian, Aimaqi, Pashto, Turkmen | 15 districts | West Afghanistan |
| Jowzjan | 8 | AF-JOW | Sheberghan | 441,000 | 11,798 | Uzbek, Dari Persian and Pashto | 9 districts | North West Afghanistan |
| Kabul | 22 | AF-KAB | Kabul | 3,314,000 | 4,462 | Dari Persian, Pashto, others | 15 districts | Central Afghanistan |
| Kandahar | 12 | AF-KAN | Kandahar | 886,000 | 54,022 | Pashto | 16 districts | South West Afghanistan |
| Kapisa | 29 | AF-KAP | Mahmud-i-Raqi | 360,000 | 1,842 | Dari Persian | 7 districts | Central Afghanistan |
| Khost | 26 | AF-KHO | Khost | 300,000 | 4,152 | Pashto | 13 districts | South East Afghanistan |
| Kunar | 34 | AF-KNR | Asadabad | 321,000 | 4,942 | Pashto, Nuristani | 15 districts | East Afghanistan |
| Kunduz | 18 | AF-KDZ | Kunduz | 820,000 | 8,040 | Uzbek, Dari Persian, Pashto, Turkmen | 7 districts | North East Afghanistan |
| Laghman | 32 | AF-LAG | Mihtarlam | 373,000 | 3,843 | Dari Persian, Pashai, Pashto | 5 districts | East Afghanistan |
| Logar | 23 | AF-LOW | Pul-i-Alam | 292,000 | 3,880 | Pashto, Dari Persian | 7 districts | Central Afghanistan |
| Nangarhar | 33 | AF-NAN | Jalalabad | 1,089,000 | 7,727 | Pashto, Dari Persian, Pashai | 23 districts | East Afghanistan |
| Nimruz | 3 | AF-NIM | Zaranj | 149,000 | 41,005 | Dari Persian (Seistani), Pashto, Balochi | 5 districts | South West Afghanistan |
| Nurestan | 31 | AF-NUR | Parun | 112,000 | 9,225 | Nuristani, Pashto | 7 districts | East Afghanistan |
| Orūzgān | 11 | AF-ORU | Tarin Kowt | 627,000 | 22,696 | Pashto, Hazaragi | 6 districts | South West Afghanistan |
| Paktia | 24 | AF-PIA | Gardez | 415,000 | 6,432 | Pashto | 11 districts | South East Afghanistan |
| Paktika | 25 | AF-PKA | Sharan | 352,000 | 19,482 | Pashto | 15 districts | South East Afghanistan |
| Panjshir | 28 | AF-PAN | Bazarak | 128,620 | 3,610 | Dari Persian, Pamiri | 5 districts Created in 2004 from Parwan Province | Central Afghanistan |
| Parwan | 20 | AF-PAR | Charikar | 726,000 | 5,974 | Dari Persian, Pashto | Composed of 9 districts | Central Afghanistan |
| Samangan | 14 | AF-SAM | Aybak | 378,000 | 11,262 | Uzbek, Dari Persian, Turkmen | 5 districts | North West Afghanistan |
| Sar-e Pol | 9 | AF-SAR | Sar-e Pol | 468,000 | 15,999 | Dari Persian, Pashto and Uzbek | 6 districts | North West Afghanistan |
| Takhar | 27 | AF-TAK | Taloqan | 810,800 | 12,333 | Dari Persian, Pashto, Uzbek, Turkmen | 12 districts | North East Afghanistan |
| Wardak | 21 | AF-WAR | Meydan Shahr | 413,000 | 8,938 | Pashto, Dari Persian, Hazaragi | 9 districts | Central Afghanistan |
| Zabul | 17 | AF-ZAB | Qalat | 365,920 | 17,343 | Pashto, Dari Persian | 9 districts | South West Afghanistan |
Mga tigaman
Pinambasaran
- Mga artikulo
Mga sumpay ha gawas
| Dugang nga pamiling mahitungod han Afghanistan ha kanan Wikipedia mga bugto nga proyekto: | |
 | Mga kasirigngon tikang ha Wiktionary |
 | Sarigan nga basahon tikang ha Wikibooks |
 | Mga hulád tikang ha Wikiquote |
 | Gintikangan nga mga kasuratan tikang ha Wikisource |
 | Mga imahe ngan medya tikang ha Commons |
 | Mga sumat notisya tikang ha Wikinews |
 | Pagkukuhaan hin pagtuon tikang ha Wikiversity |
- Office of the President
- Afghanistan nga entrada ha The World Factbook
- Afganistan web resources provided by GovPubs at the University of Colorado–Boulder Libraries
- Afganistan ngada ha Open Directory Project
Wiki Atlas han Afghanistan- Research Guide to Afghanistan Ginhipos 2015-08-23 han Wayback Machine
| Mga Nasod ha Asya |
|---|
| Afganistan | Amihanan nga Korea | Arabya Saudi | *Armenya | *Aserbaiyan | Barein | Bangladesh | Birmania/Myanmar | Brunei | Butan | Cambodia/Camboya | *Ehipto | Emiratos Arabes Unidos | *Georgia | Hapon | Hordanya | India | Indonesia/Indonesya | Irak | Iran | Israel | *Kasahistan/Kazakhstan | Kirguistan | Kuwait | Laos | Libano | Malaysia | Maldivas | Mongolya | Nepal | Oman | Pakistan | Pilipinas | Qatar/Catar | *Rusia | Salatan nga Korea | Singgapura | Sinirangan nga Timor | Sirya | Sri Lanka | Taiwan (Republika han Tsina) | Tayikistan | Thailand/Tailandya | Tsina (Kanan Katawhan Republika han Tsina) | Turkmenistan | Turkeya | Usbekistan | Vietnam | Yemen |
| An Wiki Commons mayda media nga nahahanungod han: Afghanistan |
This article uses material from the Wikipedia Winaray article Afganistan, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). An sulod in napapailarom han CC BY-SA 4.0 labot la kun iba it nakasurat. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Winaray (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.