ٽونگا

جن مان 36 ٻيٽن تي انسان آباد آهن. ھتانجي آبادي ھڪ لک کان ٿورڙو مٿي آھي جن مان 70 سيڪڙو ماڻهو مکيہ وڏي ٻيٽ ٽانگاٽاپو ۾ رھندڙ آھن.ٽونگا جي چوڌاري واقع ملڪن ۾ اتر اولھ ۾ فجي ۽ فرانس جو واليس ۽ فيوٽونا، اتر اوڀر ۾ ساموئا آوڀر ۾ نيوئي (Niue)، ڏکڻ اولھ ۾ نيوزيلينڊ جو ٻيٽ ڪيرميڊڪ ۽ اولھ پاسي تمام دور فرانس جو نيو ڪيليڊونيا ۽ وينوآتو واقع آھن.

ٽونگا جي بادشاھت Puleʻanga Fakatuʻi ʻo Tonga (ٽونگن)
جھنڊو نِسبتي نشان
شُعار: '"Ko e ʻOtua mo Tonga ko hoku tofiʻa" "God and Tonga are my Inheritance"
ترانو: Ko e fasi ʻo e tuʻi ʻo e ʻOtu Tonga The Song of the King of the Tongan Islands
گادي جو هنڌ	نوڪوئالوفا 21°08′S 175°12′W / 21.133°S 175.200°W / -21.133; -175.200
سڀ کان وڏو شهر	نوڪوئالوفا
دفتري ٻوليون	انگريزي ٽونگن
نسلي گروھ (2016)	96.6% ٽونگن 1.7% يورپي 1.0% يورپي نسلي گروھ 1.0% اوڀر ايشيائي
مذهب	فري ويسلين چرچ آف ٽونگا
مقامي آبادي	ٽونگن
حڪومت	وحداني پارلياماني آئيني بادشاهت
• بادشاھ	ٽوپؤ VI
• وزيراعظم	آڪيليسي پاھوا
• اسپيڪر	لارڊ ٽوئواڪانو
مقننه	ليجسليٽو اسيمبلي
آزادي
• برطانيا کان حاصل ڪيائين	4 جون 1970
پکيڙ
• جملي	748 km2 (289 sq mi) (175th)
• پاڻي (%)	4.0
آبادي
• 2016 مردم شماري	100,651
•  گھاٽائي	139 /km2 (360.0 /sq mi) (76tha)
جِي ڊي پي (مساوي قوت خريد )	2011 لڳ ڀڳ
• ڪل	$763 ملين ڊالر
• في سيڪڙو	$7,344
جِي. ڊي. پي  (رڳو نالي ۾ )	2011 لڳ ڀڳ
• ڪل	$439 ملين ڊالر

 

ٽونگا کي مغربي ماڻھو دوستاڻا ٻيٽ چوندا ھئا ڇوتہ جڏهن ڪيپٽن جيمز ڪڪ 1773 ۾ پھريون دفعو ھتي آيو ھو تہ ھتي اناسي (انگريزي: inasi)وارو جشن ٿي رھيو ھو جنھن ۾ کيس شرڪت جي دعوت ڏني وئي ۽ سندس استقبال پڻ ڪيو ويو. ليکڪ وليم ميرينر مطابق ڪيپٽن ڪڪ کي سردار قتل ڪرڻ چاھيو پئي پر منصوبي تي عمل نہ ڪيائين 19000 کان 1970 تائين ٽونگا برطانيا جي پروٽيڪٽوريٽ رھيو جنھن جا خارجي معاملا برطانيا دوستاڻي معاھدي تحت سنڀاليندو رهيو تنھن ھوندي بہ ھن ملڪ پنھنجي سالميت ڪڏهن بہ ترڪ نہ ڪئي.2010 ۾ ٽونگا مطلق بادشاھت جي ڀيٽ ۾ آئيني بادشاهت ڏي قدم وڌايو.

ڪيترين ئي پولينيشيائي ٻولين ۾ جن۾۾ ٽونگا ٻولي بہ شامل آھي ، ٽونگا لفظ فاڪاٽونگا مان نڪتل سمجھيو وڃي ٿو جنهن جي معني آهي: دور ڏکڻ جي پاسي . اھو نالو پئجي جو سبب انھن ٻيٽن جو وچ پولينيشيا جي پري ڏکڻ پاسي ھجڻ آهي.

 

ٽونگا جي جاگرافيائي بيهڪ 20 00 S, 175 00 W اوشيانا کنڊ ۾ آهي. ملڪ جي پکيڙ 747 چورس ڪلوميٽر آهي جنھن مان 717 چورس ڪلوميٽر خشڪي ۽ 30 چورس ڪلوميٽر پاڻي اٿس. پکيڙ ۾ دنيا ۾ 190 نمبر تي آهي. خشڪي واري سرحد ڪانہ اٿس. بحري سرحد ڪل 419 ڪلوميٽر اٿس. بحري علائقي ۾ سندس دعویٰ سرحد کان 12 ناٽيڪل ميل تائين اٿس ۽ مخصوص معاشي زون 200 ناٽيڪل ميل اٿس. ھن ملڪ جا تقريبن سڀ ٻيٽ سنوان ۽ لائيم اسٽون واري مٿاڇري سان آھن. ملڪ جو سڀ کان بلند مقام ڪائو ٻيٽ تي ڪائو ٻرندڙ جبل آھي جنھن جي اوچائي 1046 ميٽر آھي. ھتان جي قدرتي وسيلن ۾ مڇي ۽ پوکي واري زمين آھي.

 

 

ھتان جي آبهوا ٽراپيڪل آھي جيڪا ڊسمبر کان مئي تائين گرم ھوندي آھي ۽ جون کان نومبر تائين ٿڌي ھوندي آھي.

ھتان جي زرعي زمين 43.1 سيڪڙو آھي جنھن مان پوکي واري زمين 22.2 سيڪڙو جنھن مان 15.3 سيڪڙو تي مستقل پوک ٿيندي آهي. زرعي زمين جو 5.6 سيڪڙو مستقل چراگاھون۽ 12.5 سيڪڙو ٻيلا آھن. ملڪ ۾ 2018 تائين آبپاشي واري زمين ڪانہ ھئي.

 

2017 ۾ ٽونگا جي آبادي 106,479 ھئي ۽ دنيا ۾ آبادي ۾ ھن ملڪ جو نمبر 193 ھيو. ملڪ جي آبادي جو 97 سيڪڙو ماڻهو ٽونگن نسل جا آھن. 76.8 سيڪڙو ماڻهو ٽونگن ۽ انگريزي ٻوليون ڳالھائيندڙ آھن جيڪي آتان جون سرڪاري ٻوليون پڻ آھن. ملڪ جي 64.1 سيڪڙو ماڻهن جو مذھب پروٽيسٽنٽ آھي 14.2 سيڪڙو رومن ڪيٿولڪ، 18.6 سيڪڙو مورمون مذھب سان تعلق رکندڙ آھن.

 

ملڪ م سياسي نظام آئيني بادشاهت وارو آھي. ملڪ ٻيٽن جي پنج ڊويزن ۾ تقسيم ٿيل آهي جن جا نالا آهن:ايوا، ھا ئپائي، اونگو نيئوا، ٽونگا ٽاپو ۽ واوائو. ملڪ جي پارليامينٽ ھڪ ايواني آھي جنھن جو نالو فيل اليئا جنھن جون 30 تائين سيٽون آھن جن مان 18 ميمبر سڌي چونڊ ذريعي ايندا آهن. 9 جي چونڊ وراثت وارا سردار ڪندا آهن ۽ 2 بغير چونڊ جي ميمبر ٿيندا آهن. ھن وقت ميمبر 28 آھن.