Trasportu di passiggeri Trasportu di merci - Liggi Ferruvìi - Ariunàutica
St'articulu fa parti dâ seria Trasporti e Vìculi |
Sizzioni Trasporti... |
Sizzioni Vìculi... |
Menzi di trasportu |
La rota (dû latinu "rota") è n'òrganu miccànicu girèvuli a forma di discu ca trasmetti lu muvimentu midianti cuntattu direttu. Ntô vìculu, è lu discu firrièvuli supra tirrenu o supra rutara, a voti rivistitu di nu pneumàticu, ca cunzenti la locomuzzioni.
La rota è una di li mminzioni cchiù mpurtanti di l’omu; nun si sapi nenti supra l’urìggini di idda, nun si sapi cu fu ca l'ammintau, unni accuminciau a èssiri usata e cu era ssu pòpulu.
La cosa sicura è ca si tratta di na mminzioni assai antica: nu corpu di gèniu di quarc’unu ca vitti comu furiava nto tirrenu nu truncu d'àrbiru e pinzau di usàrilu ppi fari scùrriri supra a iddu na cosa pisanti ppi traspurtàrila.
La mmàggini cchiù antica ca s’hà truvatu dâ rota, è chidda scuperta ntô 1928 di l’archiòlugu ngrisi Leonard Woolley, ca attruvau nu stindardu-musàicu unni era rapprisintata na rota di lignu; ssu stindardu-musàicu fu fattu di li Sumeri e è vecchiu di quarchi 5.000 anni apprima di Cristu, quannu li Sumeri si stabbileru ntâ Misuputamia; la rota, pirò, non fu ammintata di ssu pòpulu, ma forsi s’hà jiri o neulìticu p’attruvari la prima rota.
Prima dâ rota, l’omu ppi traspurtari cosi pisanti, lu faceva prubbabbirmenti cu la slitta; appoi si capìu ca facennu scùrriri ssi cosi supra nu truncu d’àrbiru, vinìa cchiù fàcili a spustàrili; doppu, si capìu ca mintènnuci nu pernu ô centru di nu discu di lignu, la rota/discu putìa furriari ntô tirrenu, mentri lu pernu arristava fremmu e nta ssu pernu putìa èssiri misa quarsiasi cosa: na basi, quarchi cosa unni mèttiri pisi di traspurtari. Ssi primi roti èranu di lignu chinu e ntô centru c’era fattu nu purtusu unni vinià allucatu l’assi.
Passau tantu tempu prima ca s’ammintau la prima rota a raggi: i primi di ssi roti foru fatti ammeri û 2000 a.C. e foru misi ntê carri di l’aggizziani, ca addivintaru accussì cchiù viloci e maniggèvuli.
Ammeri lu 100 a.C. li Celti, nu pòpulu di l’Europa nord uccidintali, ammintaru lu cuscinettu. Era fattu cu nu stratu di lignu o di bronzu, nfilatu tra l’assi e la parti cintrali di la rota: cu ssu sistema, vinià arridduciutu bona parti di l’artritu ca la rota facìa ntornu a l’assi cintrali.
Passau ancora tantu tempu e Liunardu Da Vinci, studìau e addisignau li primi ngranaggi (o roti dintati).
Oi, màchini, muturi, ngranaggi e tanti àutri tguggetti, nun ci fùssuru si quarcunu nun avissi ammintatu la rota.
This article uses material from the Wikipedia Sicilianu article Rota, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Stu cuntinutu è dispunìbbili sutta â CC BY-SA 4.0 quannu nun veni spicificatu diversamenti. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Sicilianu (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.