Dolar amerykański (oficjalna nazwa – United States dollar, międzynarodowy skrót – USD) – oficjalna waluta Stanów Zjednoczonych, Portoryko, Mikronezji, Marianów Północnych, Palau, Wysp Marshalla, Panamy, Ekwadoru (od 2000), Salwadoru (od 2001), Timoru Wschodniego, Zimbabwe (od 2009), Turks i Caicos, Bonaire, Saby i Sint Eustatius od 2011 roku.
Jeden dolar amerykański dzieli się na sto centów amerykańskich. Zapisuje się go za pomocą symbolu $.
Niektóre amerykańskie banknoty | |
Kod ISO 4217 | USD |
---|---|
Symbol | $ – dolar |
Państwo | Stany Zjednoczone |
Bank centralny | Federal Reserve System |
Mennica | United States Mint |
Poziom inflacji | 8,6% w USA, 2022 |
Podział | 100 centów = 1 dolar amerykański |
Banknoty | 1, 2, 5, 10, 20, 50, 100 ($) – obiegowe |
Monety | 1$ (rzadko używana) |
Talarem/dolarem określano początkowo powszechnie jedną uncję srebra w postaci monety bitej przez czeskiego hrabiego Schlicka w XVI wieku. Schlick mieszkał w Dolinie Joachima, po niemiecku nazywanej Joachimsthal. Monety hrabiego zyskały wielkie uznanie dzięki precyzji wykonania i czystości i były powszechnie nazywane „Joachimsthalers”, a później „talarami”. Nazwa „dolara” pochodzi od „talara”. Od 1861 roku można używać każdego kiedykolwiek wyemitowanego znaku pieniężnego w USA, jednak banknoty ze starszą datą emisji są rzadko spotykane.
Wartość dolara oparta była na parytecie złota. Parytet przyjęty w 1900 roku wynosił 20,67 dolara, a przyjęty w 1934 roku 35 dolarów za uncję. Od 1933 roku zniesiono wymienialność dolara na złoto dla własnych obywateli. W 1971 roku USA wycofały się z tego parytetu. W 1972 roku uncja złota osiągnęła cenę 42 dolarów. W 1973 r. USA całkowicie odeszły od powiązania wartości dolara ze złotem – odtąd dolar stał się walutą płynną. Plany zniesienia rezerwy złota, ogłoszone przez prezydenta Richarda Nixona w 1971 roku, doprowadziły do powstania Partii Libertariańskiej, która obok powstałej później Partii Konstytucyjnej jest jedną z sił politycznych w USA, które dążą do przywrócenia oparcia na kruszcach szlachetnych, uważając, iż brak pokrycia w złocie lub srebrze jest niezgodny z Artykułem I paragraf 10 Konstytucji Stanów Zjednoczonych. Znaczna część członków ruchu Boston TEA Party również nawołuje do przywrócenia parytetu złota.
Wizerunek | Opis | |||
---|---|---|---|---|
Awers | Rewers | Nominał | Awers | Rewers |
$1 | George Washington | Wielka Pieczęć Stanów Zjednoczonych | ||
$2* | Thomas Jefferson | Deklaracja Niepodległości Johna Trumbulla | ||
$5 | Abraham Lincoln | Mauzoleum Lincolna | ||
$10 | Alexander Hamilton | Departament Skarbu | ||
$20 | Andrew Jackson | Biały Dom | ||
$50 | Ulysses Grant | Kapitol | ||
$100 | Benjamin Franklin | Independence Hall | ||
* Banknot rzadko spotykany |
Wizerunek | Opis | |||
---|---|---|---|---|
Rewers | Awers | Nominał | Rewers | Awers |
1¢ (penny) | Abraham Lincoln | Union Shield | ||
5¢ (nickel) | Thomas Jefferson | Monticello | ||
10¢ (dime) | Franklin Delano Roosevelt | pochodnia, gałąź oliwna, gałąź dębu | ||
25¢ (quarter) | George Washington | różne wizerunki okolicznościowe | ||
50¢ (half)* | John F. Kennedy | Pieczęć Prezydenta Stanów Zjednoczonych | ||
$1* | różne wizerunki okolicznościowe | różne wizerunki okolicznościowe | ||
* Moneta rzadko spotykana w powszechnym obiegu |
Papier, na którym są drukowane amerykańskie banknoty, składa się z około 75% bawełny, około 25% lnu oraz kilku ściśle tajnych składników.
Rok | Odpowiednik siły nabywczej |
---|---|
1774 | 1,00 $ |
1780 | 0,59 $ |
1790 | 0,89 $ |
1800 | 0,64 $ |
1810 | 0,66 $ |
1820 | 0,69 $ |
1830 | 0,88 $ |
1840 | 0,94 $ |
1850 | 1,03 $ |
1860 | 0,97 $ |
1870 | 0,62 $ |
1880 | 0,79 $ |
1890 | 0,89 $ |
1900 | 0,96 $ |
1910 | 0,85 $ |
1920 | 0,39 $ |
1930 | 0,47 $ |
1940 | 0,56 $ |
1950 | 0,33 $ |
1960 | 0,26 $ |
1970 | 0,20 $ |
1980 | 0,10 $ |
1990 | 0,06 $ |
2000 | 0,05 $ |
2007 | 0,04 $ |
2008 | 0,04 $ |
2009 | 0,04 $ |
2010 | 0,035 $ |
2011 | 0,034 $ |
Mimo że oficjalnie każdy dolar amerykański, wyprodukowany od początku istnienia tej waluty, pozostaje legalnym środkiem płatniczym w USA, to wartość dolara generalnie spada, patrząc zwłaszcza w szerszym horyzoncie czasowym.
Aczkolwiek zamiana na pieniądz fiducjarny w 1971 (ze zniesieniem wymiany na kruszec), pokazuje mniejszy spadek siły nabywczej pieniądza fiducjarnego do analogicznego spadku tego samego pieniądza w stosunku do kruszcu. W 1972 1 uncja miała wartość 42,74 dolara. W 2012 wartość 1 uncji złota to 1692,40 dolara. Co oznacza wartość 1 dolara w kruszcu na ok. 0,025 dolara z 1972. Zgodnie z wartościami odpowiednika siły nabywczej 1 dolar z 2011 roku jest to 0,034 dolara z 1774, a dolar z roku 1970 to 0,20 dolara z 1774. Spadek fiducjarnego jest ok. 6 razy, a w stosunku do kruszcu 40 razy.
W XXI wieku na spadek wartości dolara wpływ ma zmniejszanie rezerw walutowych w tej walucie przez Rosję oraz inne kraje, a także przejście z dolara na inne waluty przy rozliczaniu transakcji za ropę naftową przez kilka krajów (m.in. Iran, Chiny, Wenezuela).
This article uses material from the Wikipedia Polski article Dolar amerykański, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Treść udostępniana na licencji CC BY-SA 4.0, jeśli nie podano inaczej. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Polski (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.