Τόνγκα
174°48′37″W / 20.5878°S 174.8103°W / -20.5878; -174.8103
- Για τη ρωμαϊκή τήβεννο, δείτε Τόγκα (ένδυμα)
Το Βασίλειο της Τόνγκα στα τονγκανικά Puleʻanga Fakatuʻi ʻo Tonga, όπως είναι η επίσημη ονομασία του κράτους, βρίσκεται στον νότιο Ειρηνικό, βορειοανατολικά της Νέας Ζηλανδίας και αποτελείται από περίπου 170 νησιά. Πρωτεύουσα είναι η Νουκουαλόφα. Ο πληθυσμός είναι 100.179 κάτοικοι, σύμφωνα με την απογραφή του 2021 και η έκταση της 747 τετρ. χιλιόμετρα. Η οικονομία της χώρας στηρίζεται στη γεωργία και κυρίως στην παραγωγή ινδικής καρύδας και κασάβα. Η Τόνγκα είναι ίσως η μοναδική περιοχή του Ειρηνικού που ποτέ δεν έγινε αποικία και έχει διατηρήσει την τοπική κυριαρχία της.
| Βασίλειο της Τόνγκα Puleʻanga Fakatuʻi ʻo Tonga Kingdom of Tonga | |||
|---|---|---|---|
| |||
Εθνικό σύνθημα: Ko e 'Otua mo Tonga ko hoku tofi'a Ο Θεός και η Τόνγκα είναι η κληρονομιά μου | |||
.svg) | |||
| και μεγαλύτερη πόλη | Νουκουαλόφα 21°08′S 175°12′W / 21.133°S 175.200°W | ||
| Τονγκανικά, Αγγλικά | |||
| Συνταγματική Μοναρχία | |||
| Τουπόου ΣΤ΄ Σιαόσι Σοβαλένι | |||
| Ανεξαρτησία Από το Ην. Βασίλειο Ισχύον Σύνταγμα | 4 Ιουνίου 1970 4 Ιουνίου 18751 | ||
| • Σύνολο • % Νερό Ακτογραμμή | 747 km2 (187η) 4 419 km | ||
| Πληθυσμός • Απογραφή 2021 • Πυκνότητα | 100.179 (203η) 134,1 κατ./km2 (90η) | ||
| ΑΕΠ (ΙΑΔ) • Ολικό (2016) • Κατά κεφαλή | 0,563 δισ. $ (180η) 5.386 $ (107η) | ||
| ΑΕΠ (ονομαστικό) • Ολικό (2016) • Κατά κεφαλή | 0,403 δισ. $ (179η) 3.856 $ (111η) | ||
| ΔΑΑ (2021) |  0,745 (91η) – υψηλός | ||
| Νόμισμα | Πα'άνγκα (TOP) | ||
| (UTC +13) | |||
| Internet TLD | .to | ||
| Οδηγούν στα | αριστερά | ||
| Κωδικός κλήσης | +676 | ||
1 Το Σύνταγμα του 1875 αναθεωρήθηκε την 1η Ιανουαρίου του 1967 | |||
Ιστορία
Οι πρώτοι άποικοι των νησιών Τόνγκα ήταν οι φορείς του πολιτισμού Λαπίτα και θεωρείται ότι έφτασαν στα Τόνγκα περίπου το 1000 π.Χ. προερχόμενοι από τα Φίτζι. Σταδιακά η τονγκανική κοινωνία οργανώθηκε σε βασίλειο με ανώτατο πνευματικό ηγέτη τον Τούι Τόνγκα. Πρώτος βασιλιάς της χώρας αναφέρεται σε γενεαλογικές πηγές ο Αχοεΐτου. Οι πρώτοι Ευρωπαίοι που επισκέφτηκαν τα νησιά ήταν οι Ολλανδοί Σουτέν και Λαιμέρ το 1616. Ο Κουκ επισκέφθηκε τα νησιά το 1773 και 1774 και τα ονόμασε Φιλικές Νήσοι (Friendly Islands), αγνοώντας προφανώς σχέδια για τη δολοφονία του από τους τοπικούς φυλάρχους. Οι φύλαρχοι της Τόνγκα κατά τον 17ο και 18ο αιώνα είχαν, με εκστρατείες, επεκτείνει την κυριαρχία τους και σε άλλα αρχιπελάγη του νότιου Ειρηνικού, όπως το Νιούε, η Σαμόα, το αρχιπέλαγος Λάου των Φίτζι και το νησί Ουβέα (Wallis).
Ο πρώτος που ένωσε τα αρχικά τρία βασίλεια της Τόνγκα, το 1845, ήταν ο Ταουφααχάου Τουπόου Α΄ ο οποίος βαφτίστηκε Χριστιανός με το όνομα Τζωρτζ (Γεώργιος ("Σιαόσι"). Με την καθοδήγηση του Σίρλεϋ Μπέηκερ, Άγγλου ιεραποστόλου, ίδρυσε το βασίλειο της Τόνγκα το 1875 και συνέθεσε το πρώτο σύνταγμα, το οποίο με ελάχιστες αλλαγές ισχύει έως σήμερα και παραχωρεί μεγάλες εξουσίες στον μονάρχη. Το 1900 τα Τόνγκα έγιναν προτεκτοράτο της Μεγάλης Βρετανίας με τη Συνθήκη Φιλίας, η οποία παρέμεινε σε ισχύ μέχρι το 1970. Τότε έγινε μέλος της Βρετανικής Κοινοπολιτείας. Ο βασιλιάς Γεώργιος Τουπόου Ε΄, γιος του αποβιώσαντα Ταουφααχάου Τουπόου Δ΄, κυβέρνησε από το 2006 έως τον θάνατό του, το 2012. Ο αδερφός του, Τουπουάχο, τον διαδέχθηκε στον θρόνο.
Το 2022 το κράτος επλήγη από την ισχυρή έκρηξη του ηφαιστείου Χούνγκα Τόνγκα, η οποία, μαζί με το τσουνάμι που προκάλεσε κατέστρεψε υποδομές στην πρωτεύουσα και τα υπόλοιπα νησιά του αρχιπελάγους και ζημιές ύψους 90 εκατομμυρίων δολαρίων, περίπου το 20% του ετήσιου ΑΕΠ της χώρας.
Πολιτική διαίρεση
Πρωτεύουσα της χώρας είναι η Νουκουαλόφα, στο νησί Τονγκατάπου, με πληθυσμό περ. 45.000 κατοίκους. Η χώρα χωρίζεται στα εξής διοικητικά διαμερίσματα:
- Τονγκατάπου,
- Βαβάου (πρωτεύουσα το Νεϊάφου στο νησί Βαβάου),
- Χααπάι (πρωτεύουσα το Πανγκάι στο νησί Λιφούκα).
Δημογραφία
Οι κάτοικοι της χώρας είναι Πολυνήσιοι σε ποσοστό 98%, ενώ υπάρχουν μικρές κοινότητες Κινέζων και Ευρωπαίων. Οι Πολυνήσιοι κάτοικοι μιλούν την τονγκανική, μια πολυνησιακή γλώσσα του δυτικού ("τονγκικού") κλάδου. Η τονγκανική θεωρείται η πλέον συντηρητική πολυνησιακή γλώσσα και έχει υποστεί τις λιγότερες φωνητικές μεταβολές κατά τη διάρκεια των αιώνων. Η γλώσσα είναι σχετικά ομοιόμορφη σε όλο το βασίλειο με εξαίρεση το νησί Νιουαφοόου όπου ομιλείται μία διάλεκτος πλησιέστερη στη γλώσσα των Σαμόα. Επίσημη γλώσσα του κράτους είναι και η αγγλική.
Οι κάτοικοι είναι στη συντριπτική τους πλειοψηφία Χριστιανοί, κυρίως Μεθοδιστές και η κοινωνία είναι βαθιά συντηρητική. Σχεδόν κάθε δραστηριότητα διακόπτεται την Κυριακή, η οποία θεωρείται ιερή από το σύνταγμα. Επίσης, υπάρχουν 250 Μάρτυρες του Ιεχωβά και 61.470 Μορμόνοι της Εκκλησίας του Ιησού Χριστού των Αγίων των Τελευταίων Ημερών.
Ο ρυθμός αύξησης του πληθυσμού είναι 0,03% (εκτίμηση 2015). Ρυθμός γεννήσεων 23 γεννήσεις/1000 άτομα πληθυσμού και θανάτου 4,85 θάνατοι/1000 άτομα πληθυσμού (εκτίμηση 2015).
Το προσδόκιμο ζωής στο σύνολο του πληθυσμού, σύμφωνα με εκτιμήσεις του 2019 του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας ήταν 72,6 χρόνια (69,8 χρόνια οι άνδρες και 75,6 οι γυναίκες).
Γεωγραφία
Η χώρα είναι σχετικά επίπεδη και τα περισσότερα νησιά κοραλλιογενή. Το υψηλότερο βουνό βρίσκεται στο ακατοίκητο ηφαιστειογενές νησί Κάο (περ. 1000 μ.). Το έδαφος είναι εύφορο και καλλιεργείται εντατικά. Κύρια καλλιεργούμενα φυτά είναι η ινδική καρύδα, το τάρο, η κασάβα, η μανιόκα και οι μπανάνες, που αποτελούν και τα κύρια εξαγώγιμα είδη.
Νησιά
Το μεγαλύτερο νησί στην Τόνγκα είναι το Τονγκατάπου και ακολουθεί το Βαβάου. Άλλα νησιά είναι το Εούα, το Λιφούκα, το Φόα, κ.τ.λ.
Οικονομία
Οι εισαγωγές υπερκαλύπτουν κατά πολύ τις εξαγωγές και το εμπορικό ισοζύγιο είναι έντονα ελλειμματικό. Ο τουρισμός αποτελεί σημαντική πηγή συναλλάγματος. Τη χώρα επισκέπτονται περίπου 25.000 τουρίστες ετησίως. Ακόμα σπουδαιότερη πηγή συναλλάγματος είναι τα εμβάσματα των 60.000 περίπου Τονγκανών του εξωτερικού. Το ΑΕΠ της χώρας είναι 549 εκατ. $ (εκτίμηση 2008). Ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ είναι 1,2% (εκτίμηση 2008). Το κατά κεφαλήν ΑΕΠ είναι 4.600 $ (εκτίμηση 2008). Στις 11 Ιουνίου 2010 ο Βασιλιάς Γεώργιος Τουπόου Δ΄ πρότεινε τη χρήση πυρηνικής ενέργειας για τη μερική αντιμετώπιση του ενεργειακού προβλήματος της νησιωτικής χώρας.
Νόμισμα της χώρας είναι το Παάνγκα το οποίο αντικατέστησε τη λίρα στις 3 Απριλίου 1967 με ισοτιμία 1 λίρα = 2 παάνγκα.
Διακυβέρνηση
Η χώρα χαρακτηρίζεται ως συνταγματική μοναρχία. Ο βασιλιάς έχει ουσιαστικά όλη την εξουσία στα χέρια του και διορίζει το υπουργικό συμβούλιο. Σημαντική δύναμη κατέχουν και οι 33 κληρονομικοί ευγενείς οι οποίοι ψηφίζουν τους 9 από τους 27 βουλευτές του κοινοβουλίου. Άλλοι 9 εκλέγονται με καθολική ψηφοφορία και οι υπόλοιποι διορίζονται από τον μονάρχη. Τελευταία το αίτημα για εκδημοκρατισμό έχει κερδίσει ευρύτατη λαϊκή υποστήριξη, η οποία εκφράζεται έντονα στα εκλογικά αποτελέσματα και η δυσαρέσκεια για την ανελευθερία, την καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, την οικονομική κακοδιαχείριση και τα σκάνδαλα μεγαλώνει. Δικαίωμα ψήφου στις εκλογές έχουν όσες και όσοι είναι ηλικίας 21 ετών και άνω.
Εκλογές
Οι εκλογές του 2010 ήταν οι πρώτες γενικές εκλογές κατά τις οποίες τα μέλη της Βουλής εξελέγησαν από τον λαό. Το Δημοκρατικό Κόμμα κέρδισε 12 επί συνόλου 17 εδρών στο Κοινοβούλιο, ενώ οι ευγενείς εξέλεξαν 9 βουλευτές.
Μεταφορές
Το 2008 λειτουργούσαν στη χώρα 6 συνολικά αεροδρόμια. Η οδήγηση γίνεται στα αριστερά. Κύριο λιμάνι είναι αυτό της πρωτεύουσας, Νουκουαλόφα.
Παραπομπές
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
This article uses material from the Wikipedia Ελληνικά article Τόνγκα, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Το περιεχόμενο είναι διαθέσιμο υπό CC BY-SA 4.0 εκτός αν αναφέρεται διαφορετικά. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Ελληνικά (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.