1 Strëmiannika

strëmiannika to je 60. dzéń rokù gregòriańsczego kalãdôrza (61. dzéń w rokù przestãpnem). Òstało 305 dniów do kùńca rokù.

W stôrożëtnëm Rzimë 1. strëmiannika beł pierszim dném Nowégò Rokù, czemu numerowe miona miesącow w łacëznë to september (setmy) na 9. miesąc, october (8.) na 10. miesąc, november (9.) na 11. miesąc i december (10.) na 12. miesąc gregòriańsczego kalãdôrza.

Swiãta ë ùroczëznë

 

• Mionowi dzéń (Jimieninë): Antonégò, Albina, Dawida

• Midzënôrodné: Pierwszi Dzéń Zymkù.

• Balearscze Òstrowë: Swiãto Balearów

• Bòsniô i Hercegòwina: Swiãto Samòstójnotë

• Bùlgarskô: Martenica (pierszi dzéń zymkù i swiãto Baby Marty (Nenka Marta), bòżëny zëme i zymkù).

• Marshalla Òstrowë: Dzéń Ofiar Bomby Atomòwôj

• Rumùńskô i Mòłdawiô: Mărțișor, pierwszi dzen zymkù.

• Walijô: Dzéń sw. Dawida, patrona Waliji

• Stôrożëtnë Rzim: Matronalia, swiãto bòżëny Junone, rzimsczich białek i mëmek; pierszi dzéń Nowégò Rokù; pierszi dzéń miesąca rzimsczego boga wòjnë i gburzenia Marsa, od chternego usadzono miono stremiannika "Martius", marc w jinszech jazekach.

Wëdarzenia

• 45 p.n.e. - Juliusz Czezer wprowodza julijansczi kalãdôrz w czezerstwe rzimsczem. Nen kalãdôrz spózdzał sã 1 dzéń na 128 lat w òdnieseniu do zwrotnikòwégò rokù.
• 1863 - W USA je to oficjalny kùńc niewolnictwa, le rasizm procëm Afroamerikanom dali baro stolemny w prawie i zwëkach jako rasowo segregacëjô do 1960ech let.
• 1872 - Park Nôrodny Yellowstone ùsadzony w USA.
• 1896 - W biotcze przy Adowa w Africe Etiopëjô zweceża Italsko i obarna samòstójnotë.
• 1982 – Premiera polscziego filmu "Vabank", reżiserowanego przez Juliusza Machulscziego.

Ùrodzëlë sã

• 1445 - Sandro Botticelli, italsczi malôrz (ùm. 1510)
• 1927 - Harry Belafonte, amerikańsczi spiewôrz, teatrownik, dzejôrz afroamerikańsczi

Ùmarlë

• 589 - sw. Dawid z Menewiji, walijsczi biskùp, patron Waliji (ùr. 500)
• 1877 - Antoni Patek, polsczi zedżërmester, werobnik i ùsadzca zedżërkow, dzejôrz emigracëjny (ùr. 1812)
• 1912 - Emma Ostaszewskô, polskô pianistka, dzejôrka (ùr. 1831)
• 1943 - Stefania Adamaszkównô, polskô dzejôrka antihitlerowskô (ur. 1914)
• 1943 - Alexandre Yersin, francësczi bakteriolog, odkrewca bakterëji dżumë, z mionã od jigo nozwestka Yersinii pestis(ur. 1863)

• Marc mówi do gromicznika: czej bë jô miôł tã mòc, co të môsz, to bë jô w krowie celã ùmrozył, taczi jô móm nierôz górz.