Seyyare
Seyyare (Planet, Gezegen) – Küneşniñ etrafında aylanıp turğan kök cismi.
Tar manasınen, Küneş sisteması içinde, Küneşniñ doğrudan yoldaşı olğan ve Halqlarara Felekiyat Birligi (inglizce International Astronomy Union) tarafından bu tarifke uyğundır dep tanılğan sekiz kök cismini tayinlemek içün qullanıla. Küneş sistemasında, resmen qabul etilgen sekiz seyyareden ğayrı, bu cisimlerlge büyüklik, orbita ve fizikiy hususiyetler ceetinden aynı zümrege qoyulıp olacaq yañı kök cisimleriniñ keşif etilüvi, bir yandan da başqa yıldızlarnıñ etrafında da Küneş sistemasındaki seyyarelerge oşağan kök cisimleriniñ dolanğanınıñ saptanması, seyyare tarifiniñ sıñırlarınıñ bulanıqlaşmasına sebep olğandır.
Halqlarara Felekiyat Birliginiñ, 1919 senesi qabul etken Küneş sistemasınıñ sekiz seyyaresi, küneşke yaqınlıq sırasına köre şulardır:
| Seyyare hususiyetleri | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ad | Ekvator diametri | Kütle | Orbita radiusı (AU) | Aylanuv devri (yıl) | Orbita avuqlığı (°) | Tışmerkezlik | Dönme devri (kün) | Yoldaş | Alqalar | Atmosfera | |
| Yer şeklindeki seyyareler | Utarit | 0,382 | 0,06 | 0,39 | 0,24 | 3,38 | 0,206 | 58,64 | — | yoq | azğariy |
| Çolpan | 0,949 | 0,82 | 0,72 | 0,62 | 3,86 | 0,007 | -243,02 | — | yoq | CO2, N2 | |
| Zemin | 1,00 | 1,00 | 1,00 | 1,00 | 7,25 | 0,017 | 1,00 | 1 | yoq | N2, O2 | |
| Merih | 0,532 | 0,11 | 1,52 | 1,88 | 5,65 | 0,093 | 1,03 | 2 | yoq | CO2, N2 | |
| Gaz seyyareleri | Müşteri | 11,209 | 317,8 | 5,20 | 11,86 | 6,09 | 0,048 | 0,41 | 63 | bar | H2, He |
| Zual | 9,449 | 95,2 | 9,54 | 29,46 | 5,51 | 0,054 | 0,43 | 60 | bar | H2, He | |
| Uran | 4,007 | 14,6 | 19,22 | 84,01 | 6,48 | 0,047 | -0,72 | 27 | bar | H2, He | |
| Neptun | 3,883 | 17,2 | 30,06 | 164,8 | 6,43 | 0,009 | 0,67 | 13 | bar | H2, He | |
Bu sekiz seyyareniñ tışında daa evel seyyare olaraq tariflengen Pluton Halqlarara Felekiyat Birliginiñ yañı tariflemesine köre kiçik seyyare olaraq qabul etile.
| Küneş sisteması |
|---|
 |
| Seyyareler: Utarit - Çolpan - Dünya - Merih - Müşteri - Zual - Uran - Neptun |
| Kiçkene seyyareler: Pluton - Eris - Haumea - Makemake |
| Diger: Küneş - Ay - Asteroid quşağı - Quyruqlı yıldızlar - Neptun artında cisimler - Koyper quşağı- Oort bulutı |
This article uses material from the Wikipedia Qırımtatarca article Seyyare, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Başqası bildirilmese, malümat CC BY-SA 4.0 litsenziyasınen berile. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Qırımtatarca (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.