کۆماری ھۆڵەندا

دەوڵەتێکی پێش ھۆڵەندا بوو و یەکەم دەوڵەتی نەتەوەیی ھۆڵەندای تەواو سەربەخۆ بوو.

ئەم کۆمارە دوای ئەوەی حەوت پارێزگای ھۆڵەندا لە ھۆڵەندای ئیسپانیا لە دژی دەسەڵاتی ئیسپانیا ڕاپەڕینیان دامەزرا. پارێزگاکان لە ساڵی ١٥٧٩دا ھاوپەیمانییەکی ھاوبەشیان دژی ئیسپانیا پێکھێنا (یەکێتی ئۆترێخت) و لە ساڵی ١٥٨١دا سەربەخۆیی خۆیان ڕاگەیاند (یاسای ڕفاندن). پێکھاتبوو لە گرۆنینگن، فریسیا، ئۆڤەریسێل، گوێلدەرز، ئۆترێخت، ھۆڵەندا و زیلاند.

ھەرچەندە دەوڵەتەکە بچووک بوو و تەنیا نزیکەی یەک ملیۆن و نیو دانیشتووی تێدابوو، بەڵام تۆڕێکی جیھانی لە ڕێگا بازرگانییەکانی دەریایی کۆنترۆڵ دەکرد. لە ڕێگەی کۆمپانیا بازرگانییەکانییەوە، کۆمپانیای ھۆڵەندی ھیندستانی ڕۆژھەڵات و کۆمپانیای ھۆڵەندی ھیندستانی ڕۆژاوا ئیمپراتۆرییەتێکی کۆلۆنیالی ھۆڵەندی دامەزراند. داھاتی ئەم بازرگانییە ڕێگەی بە کۆماری ھۆڵەندا دا کە لە ڕووی سەربازییەوە لە بەرامبەر وڵاتانی زۆر گەورەتردا ڕکابەری بکات. بەلەمێکی گەورەی دوو ھەزار کەشتی کۆکردەوە، کە سەرەتا گەورەتر بوو لە بەلەمەکانی ئینگلتەرا و فەرەنسا بەیەکەوە. ململانێی گەورە لە جەنگی ھەشتا ساڵەی دژی ئیسپانیا (لە دامەزرانی کۆماری ھۆڵەندا تا ساڵی ١٦٤٨)، جەنگی ھۆڵەندا – پورتوگال (١٦٠٢–١٦٦٣)، چوار جەنگی ئینگلیز-ھۆڵەندا (یەکەمیان دژی کۆمۆنوێڵتی ئینگلتەرا، دوو شەڕ ئەنجامدرا دژی شانشینی ئینگلتەرا، و چوارەمیان دژی شانشینی بەریتانیا: ١٦٥٢–١٦٥٤، ١٦٦٥–١٦٦٧، ١٦٧٢–١٦٧٤ و ١٧٨٠–١٧٨٤)، جەنگی فەرەنسا-ھۆڵەندا (١٦٧٢–١٦٧٨)، و جەنگی ھاوپەیمانی گەورە (١٦٨٨–١٦٩٧) دژی شانشینی فەرەنسا.

کۆمار زیاتر لە دەوڵەتە ھاوچەرخەکانی لێبوردەیی بۆ ئایین و ئایدیا جیاوازەکان بوو، ڕێگەی بە ئازادی بیرکردنەوە بۆ دانیشتووانەکەی دەدا. ھونەرمەندان لەژێر ئەم دەسەڵاتەدا گەشەیان کرد، لەوانەش نیگارکێشانی وەک ڕێمبرانت، یۆھانس ڤێرمیر و چەندین کەسی دیکە. ھەروەھا زانایانی وەک ھوگۆ گرۆتیۆس و کریستیان ھییگنز و ئەنتۆنی ڤان لیوینھۆک. لەبەر ئەوەی بازرگانی و زانست و سەربازی و ھونەری ھۆڵەندا لە زۆربەی سەدەی ١٧دا لە جیھاندا بوون کە زۆرترین ستایشی لێکرا، ئەم قۆناغە لە مێژووی ھۆڵەندا بە سەردەمی زێڕینی ھۆڵەندا ناسرا.