دەوڵەتی عوسمانی و بەمەش خەلافەتی عەبباسی کۆتایی پێھات و خەلافەت گواسترایەوە بۆ دەستی عوسمانیەکان. نەژادی عەباسییەکان ئەگەڕێتەوە بۆ عەباسی کوڕی عەبدول موتەڵیب
دەوڵەتی عەباسی، خەلافەتی عەباسی یان عەباسییەکان، ئەو ناوەیە کە بە سێیەم خەلافەتی ئیسلامی مێژوو ئەوترێت و دووەم زنجیرەی فەرمانڕەوا ئیسلامییەکانە، عەباسییەکان
37°53′N 4°46′W / 37.883°N 4.767°W / 37.883; -4.767 خەلافەتی ئەمەوی لە ئەندەلوس یان خەلافەتی کۆردۆبا, دەوڵەتێکی ئیسلامی بوو کە عەبدول ڕەحمان داخل دایمەزراند
پێغەمبەری ئیسلام لەڕێی عەبباسی مامی پێغەمبەرەوە. هەر لەبەر ئەوەش بوو کەوا خەلافەتی عەباسی ناونراوە "عەبباسی". ئەو پەیوەندیە ناڕاستەوخۆیەش وایکرد ئەو بتوانێ نازناوی
١٩٢٢–١٩٢٤ ز. ئاماری ژمارەی خەلیفەی خەلافەتەکان : 1.خەلافەتی ڕاشدین : 5 دانە. 2.خەلافەتی ئومەوی : 14 دانە. 3.خەلافەتی عەبباسی : 54← 37 دانە لە بەغداد -
دواتر معاویە بوو بە دامەزرێنەری خەلافەتی ئەمەوی. خەلافەتی ئەمەوی دامەزرا لەسەر دەستی معاویەی کوڕی ئەبوسوفیان و خۆی خەلافەتی گرتە دەست لە ساڵی ٦٦٢ تا ٦٨٠ز،
ئەو ھەڵمەتەی عەباسیەکان لە دژیان دەستیان پێکرد, بۆ ئەوەی بڵاوبوونەوەی بانگەوازەکەیان ڕابگرن لەو وڵاتانەی کە لەژێر دەسەڵاتی خەلافەتی عەباسیدا بوون لە بەغدا
ناوی یەکێک لە خەلیفەکانی دەوڵەتی عەباسی لە نێوان (٥٢٩–٥٣٠) دوای کوژرانی باوکی بەیعەتی پێدرا سی ھەمین خەلیفەی خەلافەتی عەبباسی بوو بەڵام تەھا بۆ ماوەی یەک
ھەڵبژارد بۆ ئەو مەبەستە. کاتێک بانگەوازی عەباسی سەرکەوت و دەوڵەتی ئەمەوی ڕوخاند، ئەبو عەباس سەفاح خەلافەتی گرتە دەست لە ساڵی ٧٤٩ز و پرس وڕای بە ئەبوجەعفەری
لە ھاوەڵەکانی وەک ئیبن عەباس و موغەیەرەی کوڕی شوعبە کە پێان وت کە ئەو بڕیارە دەر نەکات. دوای چەند مانگێک لە دوای ئەوەی خەلافەتی گرتە دەست داستانی جەمەل
سەند لە ساڵی ١٠٠کۆچیەوە. یەکەم دەرکەوتنیان: لەگەڵ دەستپێکردنی دەسەڵاتی عەباسیەکاندا موعتەزیلەکان دەسەڵاتیان پەیدا کرد. لەکاتی حوکمڕانی مەنصوردا ( ١٣٦-١٥٨
بەغدا (پۆلی پایتەختەکانی خەلافەتی ئیسلامی) دەدا کە پایتەختی عەباسی بگوازێتەوە بۆ خوراسان بۆ ئەوەی بە باشی کۆنتڕۆڵی کاروبارەکانی دەوڵەت بکات، داوای ئەویش حەسەنی کوڕی سەھل خەلافەتی وڵاتی عێراق و حیجاز
دەسەڵاتی حەوت خەلافەتی یەکەمی عەباسیدا بەغداد بوو بە سەنتەری دەسەڵات، لەوێ زانست و فەیلەسوفی و ڕۆشنبیری و بازرگانی گەشەیەکی چاکی کرد. خەلافەتی عەباسی دەسەڵاتی
فیرناس کوڕی ویرداس تاکورینی لە ڕۆندا لە ئیسپانیا لە دایک بووە، لە سەردەمی خەلافەتی ئومەوی لە ئەندەلوس، بەوە بەناوبانگ بوو کە یەکەم کەس بووە ھەوڵی فڕینی داوە
دەسەڵاتی حەوت خەلافەتی یەکەمی عەباسیدا بەغداد بوو بە سەنتەری دەسەڵات، لەوێ زانست و فەیلەسوفی و ڕۆشنبیری و بازرگانی گەشەیەکی چاکی کرد. خەلافەتی عەباسی دەسەڵاتی
ھارون ڕەشید پێنجەم خەلیفەی عەباسیە, ولە ناسراوترین ومەزنترین خەلیفە عەباسی وعەرەبە, لە عێراق ژیاوە وحوکمی کردووە لە نێوان ساڵانی ٧٨٦ تا ٨٠٩ز. ھارون کوڕی
نوسیوە. عوسمان خەلافەتی گرتە دەست کاتێک لە تەمەنی ٦٨ ساڵیدا، و خەلافەتی گرتە دەست لە دوای شەھید بوونی عومەری کوڕی خەتاب، لە ھەڵبژاردنی بۆ خەلافەت بەسەرھاتێک
جیاوازەوە، مێژووی عەباسی لە سەردەمی متوەکیلەوە دەستبەسەراگرتنی تورکەکانی تیایا دەرکەوت کە بەردەوام بوو بۆ ماوەی ١٠٠ ساڵ، و سەعیدی کوڕی حسەین خەلافەتی فاتمییەکانی
کۆچی دوایی پێغەمبەر ھاوەڵەکان ھەستان بە گرتنە دەستی جێنشینی کە ناسراوە بە خەلافەتی ڕاشدین، ھاوەڵەکان بڵاوبوونەوە بە نێو وڵاتەکاندا بۆ بڵاوکردنەوە ڕێنماییەکانی
ھاوکاتە لەگەڵ ئەو ساڵەی مەغۆل بە سەرکردایەتی ھۆلاکۆ بەغدایان گرت و خەلافەتی عەباسیان ڕوخاند. حوکمی گرتە دەست ساڵی ٦٨٧ک لە دوای کۆچی دوایی ئۆرتۆغرۆڵی باوکی
