ئاکامەکانی گەڕان بوارە زانستییەکان
گۆڕەپانەکانی زانست پۆلەکانی فرەوان ناسراو و بە شێوەی بەربڵاو دانپێنراوی شارەزایی لە زانستدان کە ھەر کامەیان کۆمەڵە زاراوەکانی تایبەتیی خۆیان ھەیە. ھەر
درابێ و لە ھەموو بوارە جۆربەجۆرە زانستییەکاندا وشەی لە خۆی گرتووە. نزیکەی ١٧٠٠ لاپەڕەی قەبارە گەورەیە. "کۆچی دواییی باوکی فەرھەنگی زانستیی کوردی". Archived
زاراوەگەلی ڕەسەنی کوردییە لە ھەموو بوارە جیاجیایەکاندا. لیژنەی فەرھەنگ: تایبەتە بە دەرکردن و ئامادەکردنی فەرھەنگی تایبەت لە بواری شێوەزارە جیاوازاەکانی زمانی
نوێ یان داھێنانەکانی وەکوو ئامێری کات و ڕۆبۆتەکان بێت. چیڕۆکە خەیاڵییە زانستییەکان بەزۆری لە جیھانێکدان کە زۆر جیاوازە لە جیھانی ڕاستەقینە، دەکرێ زانست
وێنەدراوە: ئەکتەرەکان و پێکهاتەکان لەنێو بوارە زانستییەکاندا توانایان هەیە کە پاشبنەما جۆراوجۆرەکان کە لەلایەن بوارە سیاسیی و کۆمەڵایەتییەکانەوە پێشکەش کراوە
پڕکردۆتەوە. گرنگی دان بە بیرۆکەی زانستی لە بواری کارگێڕی و بەرەوپێشبردنی. گۆڕینەوەی بەرھەمە زانستی و بیرۆکە زانستییەکان. بەرزکردنەوەی توانایی جێبەجێکردنی کار
١٫٢٠٠ وتار و کتێبی بڵاوکردوونەتەوە، کە ٨٥٠یان پەیوەندیدارن بە بابەتە زانستییەکان. گۆڤاری نیو ساینتیست ئەوی بە یەکێک لە ٢٠ گەورەترین زاناکانی ھەموو کات
سروشتزانیدا بووە، و ئەوانی تری لە بوارە جۆراوجۆرە زانستییەکاندا تری داناوە. گرنگترین بۆچوونەکانی ئەم زانایە لە بواری ھاوێنەسازی و ڕووناکیزانیدایە (علم
دەستنووسی دانسقە‌ی لەپاش بەجێماوە کە ئێستا بوونەتە سەرچاوەی لێکۆڵینەوە زانستییەکان لە بواری ئەدەب و مێژووی کورددا لە ٢١ نیسانی ساڵی ١٩٦٢ لە شاری سلێمانی ھەر
زانستپەروەرانی کورد گرووپێکی زانستییە، لە ڕێکەوتی ١٥/٠٣/٢٠٠٣ پێک ھاتووە بۆ ئەوەی لەسەر تۆڕی جیھانیی ئینتەرنێت، ڕاژەی زمانی کوردی بکات. بە دیدێکی زانستانەوە
پێشنیارکراودان. ئەم تیۆرییانە بۆی ھەیە زۆرانێک لە زانستی گوماناوی بگرنە خۆ، وەکو ئەو بوارە فیزیایی و تیۆرییە فیزیاییانەی کە لەسەر بنچینەی بەڵگەی زانراو دەخرێنەڕوو
بنچینەیی بڵاودەکاتەوە و پێداچوونەوە بۆ وتارەکان لەھەموو بوارە زانستییەکاندا دەکات. ئەم گۆڤارە زانستییە سەکۆیەکی ئەکادیمی باوەڕپێکراوە بۆ بڵاوکردنەوەی توێژینەوە
literature) لە بڵاوکراوە زانستییەکان پێک دێت کە ڕاپۆرتی کاری بەئەزموون و تیۆریی ڕەسەن لە زانستە سروشتی و کۆمەڵایەتییەکاندا دەدات لە بوارێکی ئەکادیمیدا. زۆر جار
ھەلومەرجی دامودەزگە زانستییەکان و شێوازی ھەڵسوکەوتیان لەگەڵ ئەو زانیارە. لەوەش بترازێت میتۆدی نوێی داڕشتوە بۆ شرۆڤەی ئایدیۆلۆژی. لیدمان لە بواری فەرھەنگیی سوێددا
سەلماندنی خۆی، نەبوونی کراوەیی و سنگ فراوانی بۆ ھەڵسەنگاندن لەلایەن شارەزای بوارە جیاجیاکان، نەبوونی چالاکیەکی سیستەماتیک لە کاتی داڕشتن و بەرەو پێش بردنی
کۆهن(١٩٩٦-١٩٢٢ز) لە کتێبی "بونیادی شۆڕشە زانستییەکان" بەکاری هێناوە. بە پێی کۆهن پارادیگم بریتییە لە بەرپاکردنی شۆڕشێکی زانستیی کە سەرلەبەری تێڕوانینی مرۆڤ بۆ دنیا
ڕاستی دا زۆربەی کرێکارانی ئەم بوارە بەشێکن لە تیمە نۆرینگەیییەکانی ئۆنکۆلۆژی تیشک لە فۆرمی نوێدا، پسپۆڕەکانی ئەم بوارە زیاتر لە بوارەکانی خوێندن و ڕاھێنان
هەرێمەکانی ئازەربایجان و کوردستان بۆ هەزاران ساڵ لەمەوبەر. ئەمڕۆ توێژینەوە زانستییەکان ئەوەیان دەرخستووە کە تێگەیشتنێکی تەواو لە قۆناغەکانی سەرهەڵدانی مرۆڤ
ئەرکیان چییە و چ گۆڕانکارییەک بەسەر جینەکان دا دێت. ھەندێک لە گۆڤارە زانستییەکان بەتایبەتی تەرخانکراون بۆ زیندەزانی پەرەسەندن بەشێوەیەکی گشتی وەک بڵاوکراوە
ناوچەی ھەورامان گرنگایەتییەکی تایبەتی ھەیە و بە گوێرەی تاقی کردنەوە زانستییەکان، خاوەنی یەکێ لە پاکترین ئاوەکانی جیھانە، ئەو چەمەی کە لە ئاوی کانی بڵ
